پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سیامک خاوری، مدیرعامل شرکت ناواکو در گفت‌وگو با عصر تراکنش مطرح کرد / به‌دنبال ایجاد هلدینگ ناواکو هستیم
عصر تراکنش ۵۱ /شرکت فناوری اطلاعات ناواکو که فعالیت خود را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده، از ابتدا به‌عنوان شرکتی تأسیس می‌شود که تنها به بانک مسکن ارائه خدمت کند؛ اما اکنون این شرکت به‌دنبال توسعه بازار و ارائه سرویس به فراتر از بانک مسکن است و همکاری با سایر بانک‌های کشور را نیز آغاز کرده است. این شرکت که فعالیت‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های ETC، کربنکینگ، پی‌اس‌پی‌گری، دستگاه کارت‌خوان، کیوسک بانکی و… انجام می‌دهد، اکنون به این نتیجه رسیده که باید به سمت ایجاد هلدینگ و زیرواحدهای مستقل حرکت کند و برای اینکه در حوزه‌های گسترده کاری خود موفق عمل کند، باید واحدهای مختلف کسب‌وکاری خود را از یکدیگر جدا کند. با سیامک خاوری که از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ در جایگاه مدیرعاملی شرکت ناواکو فعالیت می‌کند، درباره اقداماتی که تاکنون در ناواکو انجام داده و برنامه‌هایی که دارد، گفت‌وگو کردیم. خاوری از ابتدای مدیرعاملی خود در این شرکت، توسعه فضای کسب‌وکاری ناواکو را به‌عنوان یک نقطه بهبود مورد توجه قرار داده و در اولین اقدام خود، چارت سازمانی شرکت را اصلاح و معاونت توسعه کسب‌وکار را به آن اضافه کرده است. در ادامه می‌توانید گفت‌وگوی عصر تراکنش با سیامک خاوری را بخوانید.
ارائه سرویس به فراتر از بانک مسکن
سیامک خاوری در ابتدای صحبت‌های خود، ضمن دشوار دانستن قضاوت راجع به پیشینه شرکت، معتقد است که هر مدیر بهترین عملکرد را بنا به مقتضیات زمان خود انجام می‌دهد: «من، نه‌فقط اعتقاد، بلکه ایمان دارم که شرکت ناواکو می‌توانست با توجه به ظرفیت‌های بالقوه خود و بانک مسکن، نقش بسیار قوی‌تری را در بازار فناوری اطلاعات بانک‌ها و حتی فراتر از آن بازی کند. با این حال، یکی از نقاط قوت ناواکو نیروی انسانی آن است. یکی از کارهای خوبی که در گذشته در ناواکو انجام شده، فکر کردن به توسعه نیروی انسانی در سطح کشور بود.» طبق صحبت‌های خاوری، نیروهای انسانی ناواکو در 34 نقطه کشور در حال فعالیت هستند که عملیات پشتیبانی سخت‌افزاری شبکه کارت‌خوان، خودپرداز و کیوسک‌های بانک مسکن را انجام می‌دهند.
ناواکو از ابتدا به‌عنوان شرکتی تأسیس می‌شود که تنها به بانک مسکن ارائه خدمت کند و این موضوع ریشه در پیشینه بانک مسکن دارد که یک بانک توسعه‌ای است، نه بانک تجاری. خاوری درباره رویکرد جدید ناواکو در ارائه خدمت به دیگر بانک‌های کشور می‌گوید: «در گذشته مدیران در پی ایجاد سرویس‌های جدید بانکی با رویکرد تجاری نبوده‌اند؛ در نتیجه حرکت چراغ‌خاموش ناواکو می‌توانست به همین دلیل باشد. در کنار نیروی انسانی ناواکو، ظرفیت‌های بالقوه‌ای در تخصص‌ها و محصولات شرکت می‌بینیم و بانک مسکن نیز، نه‌تنها به‌عنوان یک بانک توسعه‌ای، بلکه به‌عنوان بانک تجاری نیز ظرفیت‌های بی‌نهایتی دارد. با حضور آقای دکتر شایان، مدیرعامل بانک مسکن، این ظرفیت‌ها به یک نقطه عطف رسیدند؛ زیرا ایشان از یک بانک بزرگ مانند «ملی» آمدند و تجارب آنجا را به کل بدنه هلدینگ مالی مسکن تزریق کردند تا به سمت‌وسوی جدیدی برویم. اسناد بالادستی وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز ما را مکلف به تحول دیجیتال کرده، ولی قبل از این سند، ما در هیئت‌مدیره ناواکو رویکردهای جدیدی را ترسیم کردیم. ما به‌دنبال توسعه بازار و ارائه سرویس به فراتر از بانک مسکن بودیم.»
خاوری در رابطه با چگونگی جلب اعتماد سایر بانک‌ها برای همکاری با شرکت ناواکو نیز صحبت می‌کند. به گفته او، با وجود ظرفیت‌های فراوان هلدینگ‌های سایر بانک‌ها تابه‌حال تعامل بین‌بانکی در ایران موفق نبوده و بانک‌ها همیشه با نگاه مالی به تعامل‌پذیری می‌نگرند و به همین دلیل بسیار سخت حاضر به مشارکت می‌شوند؛ «ما شروع به مشارکت آزمایشی در دو حوزه مشخص کرده‌ایم. طی ماه گذشته «هلدینگ صاد» بانک صادرات نشستی با ما داشت. ما در سامانه‌های ستادی یک محصول را برای امور منابع انسانی (HR) و رفاهی بانک مسکن توسعه داده‌ایم که برای بانک صادرات نیز جذاب بود. در یک جلسه، دموی سه، چهارساعته بین تیم فنی ما و هلدینگ صاد برگزار و استقبال فراوانی از آن شد. امیدواریم طی یک مسیر مشارکتی بتوانیم پای خود را فراتر از بانک مسکن بگذاریم.»
طبق صحبت‌های مدیرعامل شرکت ناواکو، در حوزه توسعه درگاه‌های پرداخت نیز در آغاز مشارکت با یک بانک بزرگ کشور هستند. او در این‌باره این‌طور توضیح می‌دهد: «این همکاری در رابطه با تولید دستگاه‌های کارت‌خوان و کیوسک خواهد بود. کیوسک‌های ناواکو به معنای واقعی کیوسک هستند. تأکید می‌کنم آنچه امروز در بازار به‌عنوان کیوسک بانکی فروخته می‌شود، اصلاً کیوسک نیست، بلکه فقط PC POS بهشمار می‌رود، ولی ما به مفهوم واقعی کلمه تولیدکننده کیوسک بانکی هستیم. این ظرفیت متعلق به ناواکو است و از سوی بانک مقابل نیز ظرفیت‌هایی اضافه می‌شود که به تجهیزات بانکی مشترک کمک خواهد کرد. اینکه چقدر در فرایندهایمان موفق شویم جای سؤال خواهد بود، ولی من خوش‌بین هستم؛ چراکه من از اکوسیستمی وارد صنعت بانکی شده‌ام که چنین مدل‌های همکاری طی سالیان سال جا افتاده و جواب داده است.»
اصلاحاتی از جنس ساختاری
مدیرعامل شرکت ناواکو، چند نقطه بهبود را کانون تمرکز راهبردهای شرکت قلمداد می‌کند: «با وجود اینکه زیرساخت‌های خوبی در حوزه پی‌اس‌پی‌گری و کربنکینگ داریم، اما به‌دنبال توسعه آنها هستیم. بانک مسکن یک کربنکینگ انحصاری دارد و به سراغ مدل‌های سایر بانک‌های تجاری نرفته؛ چراکه بانک مسکن یک بانک تخصصی است و بیشترین فعالیت آن در حوزه تسهیلات و از جنس خاصی است که قابل قیاس با هیچ بانک دیگری نیست؛ در نتیجه به‌دلیل نوع و ماهیت فعالیت بانک مسکن، استفاده از یک کر اختصاصی تصمیم درستی بوده و اکنون نیز حرکت به سمت «کر 2» بانک مسکن را در دستور کار داریم. از اوایل اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ که من به ناواکو آمدم، توسعه فضای کسب‌وکار شرکت را به‌عنوان یک نقطه بهبود مورد توجه قرار دادم. اولین اقدام در این راستا اصلاح چارت سازمانی بود. در چارت ناواکو، معاونت توسعه کسب‌وکار را با چهار مدیریت اضافه کردیم تا فعالیت‌های جدید شروع شود. در ماه اول، چارت تدوین شد و در ماه دوم نفراتی با جدیت شروع به کار کردند. من و هیئت‌مدیره اعتقاد راسخ داریم که در این مسیر می‌توان گام‌های بزرگی برداشت.»
سیامک خاوری مدت شش ماه همکاری خود با ناواکو را فرصتی کوتاه برای رقم‌زدن اتفاقات کلیدی می‌داند، اما تعهداتی را برای شخص خود و تیم همراه با ناواکو قائل است: «در شش ماه گذشته اقدامات مختلفی در شرکت انجام شد که یکسری از آنها از جنس ساختاری بودند. تدوین چارت شرکت بر اساس ملاحظات جدید و اصلاح ساختار قبلی یک اتفاق بزرگ بود. با استفاده از ظرفیت بهترین‌های موجود در بازار، مشغول به فعالیت‌های جدیدی هستیم. یکی از این فعالیت‌ها، شکل‌دادن سند راهبردی شرکت با همکاری دانشگاه پلی‌تکنیک است. همچنین پیاده‌سازی ساختار سازمانی را مبتنی بر استانداردهای معتبر و شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات بانک‌ها دنبال می‌کنیم. علاوه بر این موارد، یکسری استانداردهای مرتبط با حوزه کاری خود را مستقر کرده‌ایم که طی پنج ماه گذشته در شرکت شکل گرفتند و از قبل موجود نبودند. دریافت یکسری مجوزها از ریاست‌جمهوری، افتا و سازمان‌های مشابه را نیز در دستور کار داریم. همچنین ارتقای تشکیلات تفصیلی شرکت به شکل‌گیری سیستم ارزیابی عملکرد، اصلاح نظام پرداخت دستمزد کارکنان و… منجر شد. تمام این کارها طی شش ماه گذشته کلید خورده و اصلاح فرایندها و تدوین آیین‌نامه‌های داخلی شرکت همگی نیازمند بازنگری بودند. بعضی آیین‌نامه‌ها اصلاً موجود نبودند و اکنون در حال شکل‌گیری هستند. شاید شش ماه زمان کمی به نظر برسد، ولی ما تاکنون به اندازه ۱۰ ماه کار کرده‌ایم و عملکرد دوبرابر ظرفیت را نشان داده‌ایم.»
تبدیل‌شدن ناواکو به یک هلدینگ
خاوری چشم‌انداز ناواکو را امیدوارکننده می‌داند: «ناواکو در حال شکل‌دهی به محصولات و ظرفیت‌هایی است که نظیر آن در سایر شرکت‌های فناوری اطلاعات بانک‌های دیگر دیده نشده یا لااقل من سراغ ندارم. در هلدینگ‌های سداد، بهسازان، فناپ، فن‌آوا و غیره شرکت‌های مستقلی برای انجام هر وظیفه شکل گرفته‌اند. ما نیز حرف‌هایی برای گفتن داریم. برای مثال ما پی‌اس‌پی‌گری را به‌خوبی انجام می‌دهیم. در حوزه ETC فعالیت‌های گسترده و عظیمی داریم. کربنکینگ‌مان نیز به‌خوبی عمل می‌کند. سامانه‌های ستادی ما 120 سرویس را به بانک مسکن ارائه می‌دهند. همچنین کیف پول پرنا، کارت‌خوان و کیوسک بانکی و پشتیبانی 1250 شعبه بانک مسکن در کشور، هر کدام مقوله مفصلی از فعالیت‌های ما بهشمار می‌روند. توسعه خدمات دیجیتال را نیز در دستور کار داریم. باشگاه مشتریان ناواکو و بانک مسکن با سایر بانک‌ها تفاوت دارد. ما می‌خواهیم بازارگاه ساختمان را راه‌اندازی کنیم؛ چراکه بانک مسکن به‌عنوان یک بانک توسعه‌ای این تکلیف را برای خود قائل است. ما یک برنامه میان‌مدت دوساله برای ناواکو ترسیم کرده‌ایم و امیدواریم اهداف باموفقیت به تحقق برسند. تدوین سند استراتژی برای آن است که چه خاوری باشد چه نباشد، چه هیئت‌مدیره باشد چه نباشد؛ خط مشی صحیح و قابل دفاع را فارغ از افراد و دیدگاه‌ها ادامه دهند. ما به‌دنبال ایجاد هلدینگ ناواکو هستیم تا شرکت‌های بزرگ و قابل دفاعی در آن فعالیت کنند.»
به گفته خاوری، آنچه مسلم است این است که ناواکو به سمت ایجاد هلدینگ و ایجاد زیرواحدهای مستقل حرکت کند؛ چراکه چاره دیگری ندارد، مگر اینکه در پی توقف فعالیت‌هایش باشد: «ما هرگز به‌دنبال توقف نیستیم و همواره توسعه را مدنظر داریم. حضور ما در بعضی بازارهای جدید فراتر از شهر تهران خواهد بود، پس باید واحدهای مختلف کسب‌وکار ناواکو از یکدیگر جدا شوند.»
خاوری تبدیل‌شدن ناواکو به یک هلدینگ را یک برنامه کاملاً تحقق‌پذیر برای دو سال آینده برمی‌شمارد: «تبدیل‌شدن ناواکو به یک هلدینگ نقطه ایده‌آل ما نیست و این موضوع تازه آغاز مسیر جدیدی برای ما خواهد بود. امیدوارم این اتفاق تا سال آینده در ناواکو بیفتد. به تصور ما اگر با همین سرعت و روند فعلی پیش برویم، تا سال آینده حداقل یکی، دو شرکت از دل شرکت ناواکو بیرون می‌آید و کارهای خود را به‌طور مستقل انجام می‌دهند.»
راه‌اندازی مرکز نوآوری راه و مسکن
مدیرعامل شرکت ناواکو به اهمیت نقش‌آفرینی فناوری در حوزه لندتک و پراپ‌تک اشاره می‌کند و می‌گوید: «وظیفه ساختاری بانک مسکن مربوط به ساختمان و مسکن است که جزء دارایی‌های اصلی هر شهروند بهشمار می‌آید. سیاست‌های کلان نظام، فارغ از اینکه چه دولتی روی کار باشد، تکلیف می‌کند که مسئله مسکن مردم را حل کنیم. قیمت تمام‌شده مسکن ما نسبت به سایر دنیا بالاست و پراپ‌تک می‌تواند این مشکلات را برطرف کند. در این راستا در اردیبهشت‌ماه امسال با کمک صندوق نوآوری اولین همایش و رویداد پراپ‌تک ایران با مشارکت شرکت ناواکو و بانک مسکن برگزار شد. ما تبلیغات زیادی برای آن رویداد نکردیم، ولی حدود 23 استارتاپ در چهار محور شرکت کردند و ایده‌های جدید و خوبی در بین آنها بود. همچنین در ادامه همان مسیر تفاهم‌نامه‌ای با پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و پارک علم و فناوری دانشگاه پلی‌تکنیک در ارتباط با توسعه مرکز نوآوری منعقد کرده‌ایم. قرار بود اسم این مرکز نوآوری را «مرکز نوآوری صنعت ساختمان» بگذاریم، ولی بعد تصمیم گرفتیم نام آن «مرکز نوآوری راه و مسکن» باشد که فقط بر حوزه مسکن متمرکز نشود. قبلاً هم بانک مسکن یک مرکز نوآوری راه انداخته بود، ولی در آن موفق نبود؛ چراکه بیشترین تمرکز آن مرکز بر حوزه فین‌تک بود؛ در صورتی که ما معتقدیم باید تمرکز خود را روی پراپ‌تک بگذاریم که تمام ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های لازم را برای عملیاتی‌کردن آن داریم.»
طبق صحبت‌های خاوری، مرکز نوآوری راه و مسکن حداقل روی کاغذ، شکل گرفته و مکان فیزیکی نیز به آن اختصاص داده شده و به‌زودی فعالیت خود را آغاز می‌کند: «ما نمی‌خواهیم چرخ را از نو اختراع کنیم، قطعاً از ظرفیت دانشگاه‌ها بهره می‌بریم. هدف ما همگرایی و هم‌افزایی است و به‌دنبال انحصارگرایی در این حوزه نیستیم.»
جذب سرمایه‌های خرد صنعت ساختمان از طریق بلاکچین
سیامک خاوری اهمیت فناوری در تحقق راهبردهای بانک مسکن را یک نیاز واقعی و جدی می‌داند که در این راستا نیز طرحی را برای جذب سرمایه‌های خرد صنعت ساختمان از طریق بلاکچین به بانک مسکن ارائه داده‌اند که مربوط به توکنایز شدن صنعت ساختمان است. او در توضیح این موضوع می‌گوید: «بدین ترتیب از طریق توکن‌های NFT یا همان Fixed Token می‌توان یک متر یا نیم متر آپارتمان خریداری کرد. این مسیر یکسری چالش‌های رگولاتوری دارد، ولی حوزه رگولاتوری بسیار سریع واکنش مناسب نشان داد و ماه گذشته سازمان بورس مجوز فروش متری آپارتمان را به بانک مسکن داد؛ یعنی می‌توان مسکن را به بورس برد. تبدیل اوراق مشارکت از حالت کاغذی به توکن‌های قابل معامله در صرافی بانک مسکن نیز از برنامه‌های عملیاتی ماست که چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. مدل‌های بین‌المللی‌ای در این رابطه وجود دارد که بسیار قابل دفاع هستند. در قیاس با ارز دیجیتال یا مدل‌های مشابهی که مردم روی آنها سرمایه‌گذاری خرد می‌کنند و عینیت ندارند، وقتی در یک صندوق پروژه که 10 هزار یا 100 هزار متر آپارتمان دارد، توکن‌هایی را خرید می‌کنید، این دارایی همیشه قابل دسترس، رؤیت و لمس است و خیلی سریع می‌تواند سرمایه‌های خرد را جلب کند.»
به گفته خاوری، بانک مسکن با دریافت مجوز فروش متری آپارتمان عملاً قادر به توکنایز کردن این نوع فروش از ساختمان‌ها خواهد بود: «البته در مجوز ما اسمی از توکنایز کردن نیامده است، ولی فروش متری سرآغاز خوبی برای این کار خواهد بود. به نظر بنده بستر مناسب برای موضوع توکنایز کردن مسکن، در ناواکو و بانک مسکن است، چون ما به لحاظ قانونی صلاحیت و اهلیت چنین کارهایی را داریم و مأموریت بانک مسکن به‌عنوان بانک عامل وزارت مربوطه نیز همین است.»
شیوع کرونا؛ بزرگ‌ترین چالش
خاوری درباره چالش‌هایی که این شرکت در مسیر فعالیت خود با آنها روبه‌رو است نیز صحبت می‌کند: «اکنون در هر استان چالش‌های متفاوتی داریم. حرکت نهایی ما به سمت ITS خواهد بود. ما ایجاد پارکینگ‌های هوشمند را دنبال می‌کنیم و در حال مذاکره با استان‌های مختلف هستیم. شاید برجسته‌ترین نمونه‌ای که در یکی، دو ماه آینده به نتیجه برسد مربوط به پارکینگ حرم رضوی در مشهد باشد. در آنجا چالش‌های گوناگونی وجود دارد. تجربه‌های مناسب ما باعث شد که آنها به‌دنبال مشارکت با ناواکو باشند. این تلاش از دو منظر برای ما خوب خواهد بود؛ اول برکت آن فضای متبرک که می‌تواند سرآغاز خوبی برای حرکت به سمت پارکینگ هوشمند و ITS باشد و دوم حل یک چالش در جایی که نمای بیرونی گسترده‌ای دارد و سریع به چشم می‌آید. مدیریت منابع مالی و ترافیک در آنجا خیلی اهمیت دارد.»
سیامک خاوری بزرگ‌ترین چالش دوره شش‌ماهه فعالیت شغلی خود در شرکت ناواکو را کرونا تلقی می‌کند و درباره آن این‌طور می‌گوید: «به‌خصوص در شرکتی مانند ناواکو که نیروی انسانی‌محور است؛ یعنی با دانش‌افزار کار می‌کند، شیوع ویروس کرونا یکی از چالش‌های مهم شرکت بود. ناواکو 700 نفر نیروی انسانی در کل کشور دارد که با شیوع کرونا، باید ناگهان آنها را از فضای کاری خود دور می‌کردیم. البته این تهدید به فرصت تبدیل شد و به ما آموخت که باید به سمت رویکردهای جدید برویم. چالش کلی دیگر برای من «زمان» است. من دائم با زمان مبارزه می‌کنم، چون اهداف و برنامه‌هایی را در ناواکو برنامه‌ریزی کرده‌ایم که باید در کوتاه‌مدت تحقق یابند. به اعتقاد من یک شرکت فناوری اطلاعات نمی‌تواند برنامه بلندمدت پنج‌ساله داشته باشد؛ اصلاً چنین فرصتی وجود ندارد. بزرگ‌ترین چالش در حوزه فناوری اطلاعات مربوط به زمان است. فناوری با سرعت پیشرفت می‌کند و شما هم باید همگام با آن پیش بروید. اصلی‌ترین چالش ما انطباق افراد و فرهنگ سازمانی با سرعت تحولات و برنامه‌هاست. اتفاقاتی که ما را وادار به دورکاری کرد، فرهنگ سازمانی را هم قدری تغییر داد و ما را از زمان عقب انداخت. ما عادت کرده‌ایم که در محیط فیزیکی با هم کار کنیم. در نتیجه شیوع کرونا برای خود من بزرگ‌ترین دغدغه بوده و هست.»