پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
الوند، دنا، سبلان و دماوند / گزارشی از شرکت اَبر دِراک که از شیراز سرویس‌های پردازش ابری‌شان را مدیریت می‌کنند
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۴۶ / در جهان فناوری وقتی می‌خواهند گستردگی و حجم بازار و حضور بازیگران مختلف در آن را بسنجند، به اقیانوس اشاره می‌کنند؛ اقیانوس‌های آبی یا قرمز. در اقیانوس قرمز یعنی رقابت سخت است و نفس‌گیر و اگر کسی فکر و برنامه نداشته باشد و بی‌گدار به آب بزند، فاتحه‌اش خوانده است. در اقیانوس آبی اما این خبرها نیست. جا برای همه هست و حالاحالاها مانده تا ظرفیتش پر شود و به رنگ قرمز درآید. رنگ اقیانوس فناوریهای ابری هنوز آبی است.
چه ایران را در نظر بگیریم و چه مراد و منظورمان کشورهای پیشگام باشد، کسی دل‌آشوب نیست که دیر شد و باید دست جنباند و این‌گونه حرف‌ها. اَبر دِراک هم همین‌طور است؛ شرکتی که دیرتر از بقیه پا به وادی رایانش ابری ایران گذاشته، اما آن‌طور که مدیرعامل آن می‌گوید، دست پر آمده‌اند و سعی کرده‌اند سنگ بزرگ برندارند، از جاروجنجال بپرهیزند و بر کارشان در حوزه زیرساخت‌های ابری تمرکز کنند.
سینا سلطانی می‌گوید تا پنج سال آینده سعی دارند ۲۰ درصد از حجم بازار زیرساخت‌های ابری ایران را به خودشان اختصاص دهند. بازاری پرتقاضا و بزرگ که تازه به بلوغ رسیده و در حال تعریف‌شدن است و سلطانی می‌گوید شرکت‌های داخلی فقط توانسته‌اند پنج تا هفت درصد آن را پر کنند. اگر این گزارش مفصل را بخوانید، با اَبر دِراک و کارشان دقیق‌تر آشنا می‌شوید.
داستان اَبر دِراک
شکل‌گیری تیم اَبر دِراک که به نام شرکت دانش‌بنیان «رایا اَبر دِراک پارس» در حال فعالیت است، به سال ۱۳۹۲ بازمی‌گردد. فرشاد خون‌جوش، سارا موسوی‌راد و سینا سلطانی، وقتی دیدند زیرساخت‌های ارتباطی و ضریب نفوذ اینترنت در کشور بیشتر شده و اقبال شدیدی به دسترسی به مدیا وجود دارد، سرمایه‌گذاری و توسعه پروژه در حوزه تولید و توزیع محتوا، زیرساخت پردازش و تحلیل داده را آغاز کردند. فرشاد خون‌جوش که چند سالی خارج از کشور درس می‌خواند، پس از بازگشت به کشور و یکی، دو سال کار در حوزه پردازش ابری، HPC و بیگ‌دیتا و همکاری با چند دانشگاه مطرح، در سال ۱۳۹۰ آزمایشگاه پردازش ابری را راه‌اندازی کرد.
سینا سلطانی در همان سال در مقطع کارشناسی ارشد در آزمایشگاه پردازش ابری، اولین ابر پردازشی دانشگاه شیراز را راه‌اندازی کرد. سلطانی که پایان‌نامه خود را نیز در زمینه زیرساخت ذخیره‌سازی ابری در سال ۱۳۹۲ نوشته بود، با خون‌جوش به‌صورت مشترک چندین پروژه ملی در حوزه طراحی و اجرای مرکز داده و شبکه‌های توزیعشده را کلید زدند. با اضافه‌شدن سارا موسوی‌راد به این حلقه، توانمندی‌های گروه در اجرای پروژه‌های تحلیل داده و بیگ‌دیتا بیشتر شد؛ پروژه‌هایی که هر کدام مقدمه‌ای بر راه‌اندازی اَبر دِراک بودند.
با توسعه پروژه‌های مربوط به تولید محتوا و گسترش، گروه به چالش‌های کمی و کیفی در حوزه توزیع محتوا برخورد کردند. کوشش برای یافتن راه‌حل و پاسخ به مشکلات فنی، به شروع پروژه CDN اَبر دِراک منجر شد. در زمستان ۱۳۹۶، بنیان‌گذاران شرکت با تشکیل تیمی از دانشجویان سابق و در حال تحصیل دانشگاه شیراز، پیاده‌سازی این پروژه را به‌طور رسمی آغاز کردند. تجارب تیم در زمینه پردازش بیگ‌دیتا در پروژه‌های زیرساختی گذشته مانند ایجاد زیرساخت هوش تجاری، مراکز داده و استفاده روش‌های نوین مدیریت پروژه و راهبری، به تیم اَبر دِراک نوپا، این امکان را داد تا ظرف کمتر از یک سال ایده‌های خود در زمینه پیاده‌سازی و بهره‌برداری از راهکارهای نوین را به ثمر بنشانند.
به این ترتیب فناوری هوشمند ابری «اَبر دِراک» به‌طور رسمی در اردیبهشت ۱۳۹۸ برای کاربری عمومی در شهر شیراز رونمایی شد. شرکت در کمتر از سه ماه از تاریخ رونمایی عمومی، به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان نوع یک ارزیابی شد و گواهی دانش‌بنیان به آن تعلق گرفت. از آن زمان تا به امروز که حدود دو سال می‌گذرد، سبد محصولات اَبر دِراک رو به توسعه و گسترش است و آن‌طور که بنیان‌گذار آن می‌گوید، امسال راهکارهای جدید‌‌تری به سبد محصولات خود اضافه می‌کنند.
قابلیت‌های شش‌گانه اَبر دِراک
اَبر دِراک چهار فناوری هوشمند ابری را توسعه داده و به‌طور اختصاصی در زمینه توزیع محتوا، امنیت ابری و تحلیل داده بر بستر اینترنت فعالیت می‌کند. سینا سلطانی که حالا مدیریت اَبر دِراک بر عهده اوست، در پاسخ به اینکه این شرکت چه سرویس‌هایی را به اشخاص و کسبوکارها ارائه می‌دهد، به شش قابلیت کلیدی این شرکت اشاره می‌کند و می‌گوید: «اَبر دِراک هیچ‌گونه محدودیتی بر تعداد درخواست‌های ارسالی و دریافتی برای وب‌سایت‌ها در نظر نمی‌گیرد و مطابق با حجم ورودی، منابع را به‌صورت هوشمند به هر وب‌سایت اختصاص خواهد داد. امنیت و مقابله با DDoS دیگر قابلیت اساسی است که در اَبر دِراک به‌خوبی دنبال می‌شود. به‌طور طبیعی کاربران اینترنت به‌دنبال حفظ امنیت داده‌های خود هستند و ترجیح می‌دهند فقط از وبسایتهای امن استفاده کنند.
اَبر دِراک امکان امن‌کردن وب‌سایت اشخاص و کسبوکارها را فراهم کرده و از آنها در برابر حملات مختلف محافظت می‌کند. پشتیبانی و مشاوره فنی 24ساعته نیز از دیگر مواردی است که اَبر دِراک ارائه می‌دهد. در تمام ساعات شبانه‌روز، کارشناسان اَبر دِراک آماده ارائه پشتیبانی به کاربران هستند. اشخاص، شرکت‌ها و کسبوکارها می‌توانند در هر زمانی به‌راحتی به خدمات مشاوره دسترسی داشته یا خطاهای احتمالی را گزارش کنند تا تیم‌های فنی اَبر دِراک در سریع‌ترین زمان به آنها رسیدگی کنند.»
او اضافه می‌کند: «مشتریان اَبر دِراک می‌توانند بدون داشتن پیشینه و تجربه استفاده از پنل کاربری، با استفاده از مستندات، تنظیمات مناسب وب‌سایت خود را در پنل کاربری یا با استفاده از API Gateway اَبر دِراک اعمال کنند. پنل همکاری تیمی یکی دیگر از مزایای سرویس‌های اَبر دِراک است. در پنل همکاری تیمی اَبر دِراک، به مشتریان این امکان ارائه می‌شود تا مدیریت وب‌سایت خود را با دیگر اعضای تیم به‌صورت مشترک انجام دهند. به این صورت که هر فرد قادر است مطابق با دسترسی‌های تعیین‌شده توسط مالک تیم، تغییراتی را اعمال کند تا از ایجاد گلوگاه در همکاری اعضای تیم جلوگیری شود. اَبر دِراک به گونه‌ای عمل می‌کند که کاربران از هر نقطه در جهان، با بهترین کارایی از وب‌سایت‌ها بازدید کنند. این بدان معناست که محل جغرافیایی سرورهای اصلی وب‌سایت محدودیتی در کیفیت بارگذاری وب‌سایت برای کاربران ایجاد نمی‌کند.»
تجربه خوب کاربری از دیگر مزیت‌ها و قابلیت‌های سرویس ابری اَبر دِراک است که سلطانی بر آن تأکید می‌کند: «رابط کاربری اَبر دِراک و دسترسی آسان به تنظیمات و پیکربندی‌ها، کار با پنل کاربری این سرویس‌دهنده را برای مدیران تجاری، مالی، توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان با سهولت بیشتری امکان‌پذیر کرده است.» تغییرات سئو (SEO) نیز موضوع دیگری است که اَبر دِراک به آن توجه دارد. به گفته مدیرعامل اَبر دِراک، آنها سرعت بارگذاری وب‌سایت‌ها را با بهبود دسترسی موتورهای جست‌وجو به سرورهای نزدیک‌تر به وب‌سایت بالاتر می‌برند که در نهایت سئوی وبسایتهای مشتریان را بهبود می‌بخشد.
توزیع از لبه ابر تا کاربر نهایی
به‌طور مشخص‌تر اَبر دِراک خدمات و سرویس‌های متعددی را بر بسترهای فناورانه شبکه توزیع محتوا، امنیت ابری و استریم‌مدیا ارائه می‌دهد. در شبکه توزیع محتوا (CDN)، توزیع محتوا بر اساس منطقه جغرافیایی روی مراکز داده ابری اَبر دِراک صورت می‌گیرد. افزایش سرعت بارگذاری، افزایش ظرفیت پاسخ‌دهی و راه‌اندازی آسان از جمله ویژگی‌های شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک است. آن‌طور که سلطانی می‌گوید، روی شبکه توزیع محتوای این شرکت بیش از ۸۰ درصد حجم درخواست‌ها از طریق سرورهای اَبر دِراک پاسخ داده می‌شوند که خود باعث کاهش زمان پاسخگویی و افزایش سرعت وب‌سایت می‌شود.
مدیرعامل اَبر دِراک مقیاس‌پذیری هوشمند را دیگر مزیت شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک معرفی می‌کند و می‌گوید: «در اَبر دِراک بسته به تعداد درخواست‌ها و حجم نیاز به پهنای باند، سرورها و منابع به‌صورت خودکار برای سرویس‌دهی در اختیار وب‌سایت‌ها قرار می‌گیرد. در همین زمینه باید به ایمن‌کردن درخواست‌ها (HTTP و DNS) نیز اشاره کنم. تمامی درخواست‌های HTTP از سرورهای لبه اَبر دِراک تا کاربر نهایی، در صورت پیکر‌بندی در پنل کاربری و به‌طور رایگان، بر اساس پروتکل TLS رمزنگاری می‌شوند. همچنین در صورت نیاز کاربر سرویس DNSSEC عملیات رمزنگاری پاسخ درخواست‌های DNS را برای کاربر نهایی امکان‌پذیر می‌سازد.»
در شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک دسترسی به وب‌سایت‌ها برای کاربران از نزدیک‌ترین نقطه جغرافیایی ممکن می‌شود. به این صورت که استفاده از فناوری Anycast، اتصال نزدیک‌ترین سرور لبه به کاربر را تشخیص می‌دهد، ترافیک به آن سرور مسیریابی شده و کاربر نهایی به آن متصل می‌شود. مدیرعامل اَبر دِراک با بیان اینکه در شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک به کاهش بار منابع سرورهای اصلی وب‌سایت مشتری‌ها به‌خوبی پرداخته می‌شود، می‌افزاید: «برای مثال بار پردازشی مرتبط با رمزنگاری درخواست‌ها از سرورهای اصلی کاهش می‌یابد و به سرورهای لبه منتقل می‌شود. انجام این کار در سرورهای لبه به‌صورت توزیعشده و با منابع پردازشی قدرتمندتر صورت می‌گیرد. در این شبکه تخصیص منابع وب‌سایت‌ها بر اساس حجم درخواست‌ها، پهنای باند مصرفی و دیگر پارامترهای آماری صورت می‌گیرد. این موضوع به تخصیص منابع بهینه و مقرون‌به‌صرفه‌تر و نیز متناسب با مدل‌های مبتنی بر یادگیری ماشین منجر خواهد شد. در شبکه توزیع محتوای سرویس‌های پردازش ابری، یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها زمان اعمال تغییرات است.»
بر پایه اظهارات سلطانی تمام تغییرات در رکورد‌های DNS و Caching و SSl و Firewall و قوانین سفارشی به‌سرعت روی وبسایتهای سرویس‌گیرنده در تمام سرورهای لبه اَبر دِراک در سراسر دنیا اعمال می‌شوند و کاربران اختلال در عملکرد یا کُندی در سرعت و… را احساس نخواهند کرد. همچنین به‌دلیل سرویس‌دهی در مقیاس بالا، هزینه‌های مرتبط با پهنای باند، پردازش و موارد امنیتی کمتر از سرورهای اختصاصی خواهد بود. از طرف دیگر هزینه‌ها مرتبط با استهلاک تجهیزات، سرورها، تجهیزات ذخیره‌سازی و… از فهرست هزینه‌های مشتریان حذف خواهد شد. افشا نشدن اطلاعات و حفظ حریم خصوصی کاربران نیز از دیگر قابلیت‌های فناوری شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک است. سلطانی در تشریح این موضوع می‌گوید: «تمام آمارهای وب‌سایت و کاربران نهایی که از طریق اَبر دِراک متصل می‌شوند، بنا بر سیاست حفظ حریم خصوصی‌مان، محرمانه است و مانند کالایی که نزد ما امانت سپرده شده، از آن محافظت می‌کنیم و در صورت نیاز فقط در اختیار صاحب اصلی آن قرار داده می‌شود.»
فناوری اَبر دِراک از انواع CMSها، فریم‌ورک‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی پشتیبانی می‌کند. به گفته سلطانی اَبر دِراک به‌صورت کامل با CMSهای پرکاربرد وردپرس و جوملا و Drupal و فریم‌ورک‌هایی مانند Laravel سازگار است و به‌صورت کامل از تنظیمات این CMSها به‌صورت پیش‌فرض پشتیبانی می‌کند.
در نهایت باید اشاره کرد که شبکه توزیع محتوای اَبر دِراک دارای قابلیت مدیریت سطح دسترسی افراد تیم به سرویس‌ها و قسمت‌های مختلف پنل کاربری است. در این خصوص سلطانی می‌گوید: «مدیران وب‌سایت‌ها با استفاده از ویژگی Teaming پنل کاربری اَبر دِراک، می‌توانند تمام سطوح دسترسی برای اعضای تیم یا سازمان خود را تعریف کنند.»
هزینه کن، بعد بپرداز
هزینه‌هایی که مشتریان در قبال دریافت خدمات و سرویس‌های اَبر دِراک می‌پردازند، همان‌طور که انتظار می‌رود، بر اساس میزان مصرف خواهد بود و پرداخت‌ها نیز پس از مصرف صورت می‌گیرد. سلطانی درباره هزینه‌های خدمات و سرویس‌های ابری اَبر دِراک چنین توضیح می‌دهد: «ما می‌دانیم یکی از نگرانی‌های کسبوکارها هنگام دریافت خدمات از سرویس‌دهنده‌های ابری، از دسترس خارج‌شدن وب‌سایت‌هاست. منتها در صورت افزایش بدهی کاربران، سرویس‌های پایه‌ای قطع نمی‌شود و وب‌سایت نیز از دسترس خارج نخواهد شد. در اَبر دِراک وب‌سایت‌ها به محض اعمال تغییرات DNS و فعال‌سازی دامنه، بر بستر ابری فعال می‌شوند و برای کاربران قابل استفاده خواهند بود. به عبارت دیگر به شرط تنظیمات صحیح DNSها در پنل کاربری اَبر دِراک، وب‌سایت‌ها حتی برای مدت‌زمانی کوتاه نیز از دسترس خارج نمی‌شوند.»
نگرانی دیگر برخی مشتریان سرویس‌دهنده‌های اینترنتی که معروف‌ترین آنها خرده‌فروشی‌های آنلاین است، اختلال در عملکرد وب‌سایت آنهاست. سلطانی در این خصوص می‌گوید: «ما با بررسی و تنظیمات Caching برای قسمت‌های مختلف وب‌سایت، اختلال در عملکرد را در صورت وجود به‌طور کامل رفع و سعی می‌کنیم نگرانی آنها را از بین ببریم.» اَبر دِراک برای محاسبه هزینه‌های CDN، سه مدل مختلف شامل رایگان، پیش‌پرداخت، پرداخت به تناسب مصرف (PAGE)، طراحی کرده و بر همین اساس هم سه محدوده مختلف تعیین کرده است. برای نمونه در فهرست هزینه‌های سرویس توزیع محتوا CDN بر اساس مدل متناسب با مصرف کاربر، هزینه سرویس‌های ارزش‌افزوده شامل پخش زنده Live، VoD، Edge Computing، Cloud Hosting، Cloud Storage و… به‌صورت جداگانه محاسبه و در قالب قرارداد راهکار سازمانی برقرار می‌شوند.
سلطانی در تشریح لایه‌های هزینه‌ای اَبر دِراک می‌گوید: «در لایه اول که همان لایه رایگان است، استفاده از خدمات اَبر دِراک تا سقف تعیین‌شده، هزینه‌ای نخواهد داشت. استارت‌آپ‌‌ها و وبسایتهای شخصی یا کم‌مصرف در این لایه جای می‌گیرند. وب‌سایت‌هایی که در این لایه قرار می‌گیرند، به ازای استفاده بیش از میزان تعیین‌شده، فقط تا پایان ماه قادر به استفاده از خدمات DNS اَبر دِراک هستند و سرویس CDN آنها به‌طور موقت و تا تمدید خودکار سرویس رایگان ماهانه، غیرفعال می‌شود. وب‌سایت‌ها در هر زمان از ماه که بخواهند، می‌توانند سطوح هزینه‌ای دیگری را انتخاب کنند و به استفاده از CDN ادامه دهند.
لایه دوم، مدل هزینه‌ای پرداخت پس از مصرف، ویژه مشتریان اعم از شرکت‌ها یا سازمان‌هایی است که دارای سرویس‌دهی با حجم پایین هستند. در این لایه سرویس‌گیرندگان می‌توانند از خدمات اَبر دِراک استفاده کنند و به میزان مصرف خود هزینه بپردازند. دو شاخص اصلی محاسبه هزینه‌ها در این لایه، ترافیک ارسالی و دریافتی و تعداد درخواست‌های HTTP/HTTPS است. در کنار آنها، خدمات دیگری نیز به وب‌سایت‌ها در این لایه عرضه می‌شود. یعنی صاحبان وب‌سایت‌ها در صورت نیاز، می‌توانند افزونه‌های مربوطه را از پنل کاربری تهیه کنند. برای فعال‌سازی این لایه امکان استفاده از کیف پول نیز وجود دارد. بدین ترتیب صاحبان وب‌سایت‌ها می‌توانند در بازه‌های زمانی تعیین‌شده، هزینه استفاده خود را از کیف پول که عملکردی شبیه به کارت اعتباری دارد، پرداخت کنند.
لایه سوم مدل محاسبه هزینه‌های CDN، پیش‌پرداخت ماهیانه است. این لایه ویژه شرکت‌های بزرگ فناوری و سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی است که حجم محتوای بالایی دارند. در این لایه سرویس‌گیرندگان خدمات ابر دِراک می‌توانند یکی از گزینه‌های پیشنهادی را انتخاب کنند. در صورت عبور از حجم مشخص‌شده، امکان پرداخت فاکتور مربوطه تا پایان دوره فراهم است. امکان دسترسی به افزونه‌ها نیز برای سرویس‌گیرندگان وجود دارد. ما در این لایه چهار سطح هزینه‌ای با نام‌ها و ویژگی‌های مختلف برای سرویس‌گیرنده‌ها در نظر گرفته‌ایم که شامل طرح «الوند» (ویژه وبسایتهای برندینگ و کم‌مصرف)، طرح «دنا» (ویژه وبسایتهای خبری و فروشگاه‌های آنلاین)، طرح «سبلان» (ویژه وبسایتهای خبری بزرگ و فروشگاه‌های آنلاین بزرگ) و طرح «دماوند» (ویژه وبسایتهای رزرواسیون و اطلاع‌رسانی بورس و ارز) است.»
امنیت ابری در اَبر دِراک
دومین فناوری که اَبر دِراک عرضه می‌کند، امنیت ابری (Cloud Security) است و شامل امنیت داده‌ها و جلوگیری از مخاطرات امنیتی در سطوح مختلف، تشخیص هوشمند نفوذ و مقابله خودکار با حملات است. مدیرعامل ابر دراک در این خصوص می‌گوید: «ما در سرویس خود امکان دفع هوشمند حملات DDoS را فراهم کرده‌ایم. با فعال‌شدن خودکار و دستی حالت «تحت حمله» برای جلوگیری از حملات DDoS، درخواست‌هایی که توسط اَبر دِراک مخاطره‌آمیز تشخیص داده شوند، با مکانیسم‌های دفاعی مواجه می‌شوند و پس از عبور از آنها، مطابق با تشخیص ابر، درخواست‌های سالم به وب‌سایت دسترسی خواهند داشت.
در حالت تحت حمله همزمان با جلوگیری از دسترسی کاربران غیرمجاز، کاربران مجاز به‌صورت عادی به خدمات وب‌سایت دسترسی خواهند داشت. دیواره آتش اَبر دِراک نیز قابلیت محدودسازی و تنظیم تمام درخواست‌ها بر اساس آی‌پی، منطقه جغرافیایی و سرویس‌دهنده مبدأ را دارد. در این فناوری روی اتصال‌ها، درخواست‌ها و پهنای باند نیز محدودیت ایجاد می‌شود. محدودیت دانلود، آپلود، تعداد درخواست‌ها، تعداد اتصال‌ها، حجم پهنای باند مصرفی و… از امکاناتی است که صاحبان وب‌سایت‌ها در پنل کاربری خود امکان دسترسی و تنظیم و مدیریت آنها را خواهند داشت. در همین زمینه Web Application Firewall اَبر دِراک (WAF) می‌تواند حملات در لایه هفتم شبکه را تشخیص دهد و به مالک وب‌سایت اعلام کند.»
در مجموع باید گفت در فناوری امنیت ابری اَبر دِراک، بعد از تشخیص حملات نفوذ یا هک، اَبر دِراک فرایند تغییر وضعیت به حالت تحت حمله را در کسری از ثانیه انجام می‌دهد. با این حال وب‌سایت کماکان دسترس‌پذیر است و کاربران قادر به استفاده از آن هستند. مدیرعامل اَبر دِراک در این‌باره می‌گوید: «ما فناوری‌هایمان را به گونه‌ای توسعه داده‌ایم که با انواع درخواست‌ها به‌صورت هوشمند ارتباط می‌گیرد. به این صورت که پاسخ به کاربران معمولی در زمان حملات و مخاطرات امنیتی با کاربران مخرب متفاوت است. به عبارت دیگر کاربران سالم با عبور از چالش‌های مختلف امنیتی تا زمان مشخصی به وب‌سایت دسترسی دارند. در نهایت آن‌طور که مدیران اَبر دِراک می‌گویند به‌دلیل تشخیص خودکار و هوشمند حملات DDoS و سایر مخاطرات امنیتی، کاربران نهایی اختلالی در عملکرد وب‌سایت مشاهده نخواهند کرد.»
صدور کارنامه اعمال
Data Insight یا بینش آماری، سومین فناوری ابری اَبر دِراک است که شامل جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، پردازش و تحلیل داده‌ها، استخراج دانش و نمایش دیداری اطلاعات است. به گفته سلطانی آنها با فناوریهای این حوزه ارائه چندین خدمت را امکان‌پذیر کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به ارائه گزارش‌های تحلیلی از سرویس‌ها به صاحبان وب‌سایت‌ها اشاره کرد. او در این خصوص می‌گوید: «تمام گزارش‌های مرتبط با درخواست‌های DNS، حجم داده، پهنای باند مصرف‌شده، میزان بازدید افراد از نقاط مختلف جغرافیایی، زمان بازدید و دیگر گزارش‌های آماری، به‌صورت دیداری در اختیار سرویس‌گیرندگان قرار می‌گیرد. در همین بخش، گزارش‌های امنیتی را هم با هدف ارائه اطلاعات درباره حجم حملات دفع‌شده، نوع حملات و پیشنهادهای امنیتی برای رفع ایرادات امنیتی وب‌سایت عرضه می‌کنیم. سومین نوع گزارش‌ها، گزارش‌های پیشرفته است. این دسته از گزارش‌ها، ترکیبی از اطلاعات، آمار و تحلیل‌های مرتبط با کارایی و بهینه‌سازی عملکرد وب‌سایت است. علاوه بر این تیم اَبر دِراک بر اساس نیاز و درخواست و بسته به نوع سرویس درخواستی امکان ارائه گزارش‌های اختصاصی به مشتریان خدمات را نیز مهیا می‌کند که این برای کسب‌وکارهای بزرگی که به تحلیل داده‌های تاریخی خود نیاز دارند، ارزشمند است.»
تجمیع و تحلیل داده‌های لاگ وب‌سایت نیز یکی از مشکلاتی است که سرویس‌گیرندگان در فضای ابری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در راهکارهای فناورانه ابری اَبر دِراک، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و پردازش تمام داده‌های حاصل از سرویس‌ها به‌صورت خودکار انجام می‌شوند و متخصصان تحلیل داده هم به کسبوکارها کمک می‌کنند. مدیرعامل ابردراک در توضیح این موضوع می‌گوید: «ما با ارائه راهکارهای فناورانه تحلیل داده، هزینه‌های سربار شرکت‌ها، سازمان‌ها و کسبوکارها را برای جذب و آموزش نیروی متخصص در زمینه‌های جمع‌آوری و تحلیل داده و ایجاد زیرساخت، به‌طور کامل برطرف کرده‌ایم. ضمن اینکه لاگ‌های سیستمی حاصل از فعالیت‌های کاربران را در صورت نیاز مشتریان در اختیارشان می‌گذاریم.»
همه‌چیز به اختیار کاربر
یکی دیگر از راهکارهای اَبر دِراک در حوزه استریم‌مدیاست. مسئولان این شرکت می‌گویند با فناوریهای استریم‌مدیا، محتوای صوتی و تصویری را در حداقل زمان ممکن و به‌آسانی به دست کاربران و بازدیدکنندگان می‌رسانند. بدین صورت که محتواهای صوتی و تصویری بدون تأخیر بر بستر توزیع محتوای اَبر دِراک قرار می‌گیرند و از نزدیک‌ترین مرکز داده به کاربران نهایی تحویل داده می‌شوند. زمان انتشار محتوا بر بستر اَبر دِراک در زیرساخت توزیع محتوای ویدئویی نیز، آنی و استفاده از آن برای مشتریان آسان است. سلطانی در این خصوص می‌گوید: «در فناوری استریم محتوای اَبر دِراک، فضای ذخیره‌سازی محتواهای ویدئویی به‌صورت لحظه‌ای و بر اساس نیاز در اختیار سرویس‌گیرندگان قرار می‌گیرد و صاحبان آنها دیگر نگرانی درباره فضای ذخیره‌سازی نخواهند داشت و تصویر هم با بهترین کیفیت از نزدیک‌ترین نقطه جغرافیایی در اختیار کاربران نهایی قرار می‌گیرد. این فناوری همچنین امکان می‌دهد که ارائه‌دهندگان سرویس‌های ویدئویی رفتار کاربران در مشاهده ویدئوها و همچنین داده‌های مربوط به میزان مشاهدات بر اساس مدت‌زمان را از اَبر دِراک دریافت کنند.
«ماشین زمان» بستر دیگری است که در اختیار صاحبان وبسایتهای محتوایی قرار می‌دهیم. در این راهکار فناورانه، عرضه‌کنندگان می‌توانند با انواع پلیرهایی که اَبر دِراک در نظر گرفته، به ماشین زمان دسترسی داشته باشند و به عقب برگردند و مجدداً به زمان حال بیایند. در این سرویس، کیفیت محتوای ویدئویی بر اساس کیفیت اتصال کاربر نهایی به‌صورت خودکار تنظیم می‌شود. با این حال امکان تنظیم دلخواه و کم یا زیاد کردن کیفیت تصویر را هم فراهم کرده‌ایم. علاوه بر تأخیر حداقلی، سرویس‌دهنده پخش زنده می‌تواند اطمینان داشته باشد که محتوای ویدئویی به‌صورت همزمان به دست کاربران در نقاط جغرافیایی مختلف خواهد رسید. کاربرد این موضوع بیشتر برای مسابقات زنده و همزمان است. ما برای استریم یا پخش زنده فناوری نیز استریم‌مدیای اَبر دِراک را توسعه داده‌ایم که به‌سرعت و بدون نیاز به تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری پیچیده، نیاز کسبوکارها را مرتفع می‌کند.»
تصویری از اَبر دِراک در سال ۱۳۹۹
تعداد کاربران ایرانی CDN اَبر دِراک تا پایان سال گذشته به ۴۵ میلیون نفر و در مجموع به ۱۳۱ میلیون آی‌پی یکتا در کل دنیا رسیده است. این بخشی از داده‌های گزارشی است که این شرکت چندی پیش درباره وضعیت اینترنت در ایران منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد مشتریان اَبر دِراک در سال 13۹۹ نسبت به سال قبل از آن پنج‌برابر شده‌اند و ترافیک عبوری از زیرساخت‌های این شرکت نیز رشدی هشت‌برابری داشته است. تحلیل‌های اَبر دِراک از عملکرد وب‌سایت‌ها نیز حاکی از آن است که مدیران وب‌سایت‌ها میل بیشتری به استفاده از هاستینگ‌های داخلی داشته‌اند که ۱۰ درصد بیش از سال ۱۳۹۸ است.
در زمینه امنیتی، گزارش اَبر دِراک می‌گوید زیرساخت امنیت ابری این شرکت ۱۲۰ حمله مخرب را در سال 13۹۹ دفع کرده است. از نظر تعداد، حملات دارای حجم ترافیکی بالا در سال 13۹۹ نسبت به مدت سال قبل از آن کاهش یافته و در مقابل حملات با تعداد درخواست زیاد مخرب افزایش چشم‌گیری داشته است. به عبارت دیگر تحلیل اَبر دِراک از این موضوع، اهمیت مقاوم‌سازی کسبوکارها در سطح اینترنت با استفاده از فناوریهای امنیت ابری را نشان می‌دهد. تفاوت راهکارهای امنیت ابری و روش‌های سنتی در همین‌جا مشخص می‌شود. در روش سنتی مقابله با حملات حجمی با هماهنگی مراکز داده میزبان و با استفاده از راهکارهایی مانند BlackHoling صورت می‌گیرد، اما در فناوریهای ابری که حملات به‌کرات اما با درخواست‌های کم‌حجم صورت می‌پذیرد، روش حمله و دفع آنها با پیچیدگی‌های فنی بیشتری همراه است.
در بخش تبادل ترافیک، زیرساخت‌های اَبر دِراک رشد هفت‌برابری را در حجم ترافیک وبسایتهای فعال بر بستر این شبکه در سال گذشته ثبت کرده‌اند. سلطانی به بخش دیگری از آمارهای عملکرد اَبر دِراک هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «تعداد کاربران فعال نهایی ما در سال 13۹۹ نسبت به سال قبل از آن حدود 5.5 برابر شده است. سرویس Cloud DNS نیز در کنار راهکار CDN حجم زیادی از درخواست‌های کاربران را پاسخ می‌دهند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد در مجموع آی‌پی‌های منحصربه‌فرد اَبر دِراک در سال 13۹۹ تقریباً شش‌برابر شده که به این معناست که کاربران در سراسر دنیا از سرویس‌های CDN ما استفاده می‌کنند.»
همه در تشت سوراخ هستیم
درباره وضعیت فعلی سرویس‌های ابری در ایران و جایگاه شرکت‌های مختلف در آن، اظهارنظرهای مختلفی صورت می‌گیرد. عده‌ای که تعداد آنها هم کم نیست، از انحصار صحبت می‌کنند و برخی نیز با دیده تردید به موضوع می‌نگرند و می‌گویند نباید چندان به بازاری که اغلب مشتریان آن بستر امن، باثبات و دائمی می‌خواهند، دل بست. اما رقابت در چنین بازاری چگونه است و اَبر دِراک با چه برنامه و استراتژی می‌خواهد به مصاف دیگر بازیگران برود. مدیرعامل اَبر دِراک معتقد است بازار سرویس‌های ابری در ایران بازار نوینی است و ظرفیت‌های زیادی دارد که باید نسبت به آن خوش‌بین بود. در حال حاضر در کل دنیا جای خالی برای همه بازیگران وجود دارد. در حال حاضر در جهان ۲۸ شرکت در این حوزه فعال هستند؛ بنابراین بازار این‌قدر گسترده است که کسی نمی‌تواند جای دیگری را تنگ کند.
وجود بازیگران مختلف انتخاب‌های بیشتری را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد و رقابت را داغ‌تر می‌کند. در حقیقت فناوریهای رقابتی را در اختیار کاربران قرار می‌دهیم. مسئله این است که هیچ‌کدام از شرکت‌ها تا ۱۰ سال آینده نمی‌توانند بازار را به انحصار خود درآورند. الان اگر ۲۰ شرکت دیگر هم در ایران راه‌اندازی شود، باز هم جا دارد و هیچ‌کس نسبت به دیگری برتری ندارد. هیچ‌کدام از شرکت‌ها نه اولین هستند و نه آخرین و هیچ‌یک نیز به دلایلی که از جمله آنها محدودیت‌های مالی، کمبود نیروی متخصص، مهاجرت و… است، نمی‌توانند تمام ذائقه‌های مشتری را تأمین کنند. همه ما در تشت سوراخ کار می‌کنیم. نیروهای متخصص مهاجرت می‌کنند یا اصلاً وارد این فضا نمی‌شوند. بنابراین نباید از رقابت ترسید؛ بلکه باید به دل این اقیانوس زد.
سلطانی می‌افزاید: «اگر گزارش سالانه ابر دراک از اینترنت را نگاه کنید، متوجه می‌شوید که بازار ایران هنوز بر مشتریان غالب نیست. با وجود ۱۰ درصد رشدی که در سال 13۹۹ به دست آمده، فقط ۴۶ درصد بازار کشور در دست کسب‌وکارهای ایرانی است و این ۴۶ درصد هم مشتریانی هستند که شرکت‌هایی نظیر ما می‌توانند آنها را شناسایی کنند. اتفاقاتی که در اکوسیستم در حال رخ‌دادن است، بسیاری از مشتریان را به این سمت می‌برد که از شرکت‌های ایرانی خدمات دریافت نکنند. ما بارها با این جمله روبه‌رو شده‌ایم که مشتریان می‌گویند اصلاً دیگر مایل نیستند که از سرویس‌دهنده‌های ایرانی استفاده کنند. اساساً هم بحث‌شان این نیست که سرویس‌دهنده چه خدمتی به آنها ارائه می‌دهد؛ بلکه به‌کل همکاری با شرکت‌های داخلی را رد می‌کنند. چنین وضعیتی علاوه بر بالا بردن هزینه بازاریابی برای شرکت‌ها، ریسک ورود به عرصه‌های جدید را نیز افزایش می‌دهد.
حضور جرقه‌ای در بازار نداریم
رویکرد و نگاه اَبر دِراک آن‌طور که مدیرعامل آن شرح می‌دهد، بلندمدت و هدف نیز فعالیت در حوزه‌های مختلف زیرساختی ابری است. اَبر دِراک مانند بسیاری از کسب‌وکارهای دیگر، برای آینده خود در دوره‌های زمانی مختلف برنامه‌ریزی کرده است. سلطانی با اشاره به برنامه‌هایی که این شرکت برای امسال و سال‌های آینده دارد، می‌گوید: «ما به‌دنبال این نیستیم که حضورمان در بازار جرقه‌ای باشد و بعد خاموش شویم. سال 13۹۸ برنامه‌ریزی ما برای سال 13۹۹ این بود که وارد بازار Iaas شویم، اما با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا و مسائل مربوط به سرمایه‌گذاری، کمی از برنامه‌مان عقب افتادیم. اما برای سال ۱۴۰۰ دوباره به برنامه‌مان برمی‌گردیم و به احتمال زیاد تا نیمه‌های سال برنامه‌‌هایمان در حوزه ذخیره‌سازی و Iaas را عملیاتی می‌کنیم. ما این مسائل را مشکلات موقتی می‌دانیم که در مقابل‌مان قرار گرفته و سعی می‌کنیم با هزینه‌کردن و فرهنگ‌سازی مشکلات و موانع را از پیش پایمان برداریم، ولی در مجموع اَبر دراک طی امسال و سال‌های آینده در حوزه‌های دیگر نیز فعال خواهد شد.
البته می‌دانیم که به‌سرعت نمی‌توانیم در حوزه‌های جدید حضور پیدا کنیم که خود به‌دلیل شرایط ویژه کشور؛ به‌خصوص برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و جهت‌گیری‌های دولت آینده است. هم‌اکنون در حوزه شبکه توزیع محتوا یا CDN و امنیت به‌علاوه استریمینگ فعال هستیم، اما بنا داریم به دیگر حوزه‌های بازار نیز ورود کنیم. زمینه‌هایی که می‌خواهیم در آنها فعال شویم، ارائه فضای ذخیره‌سازی ابری، ارائه راهکارهای پردازش ابری به مشتریان و یکسری خدمات ویژه در حوزه استریمینگ است. این موارد را در سال جاری دنبال می‌کنیم.»
اَبر دِراک برای بلندمدت برنامه‌ریزی کرده تا سبد محصولات خود را گسترش دهد و می‌خواهد در همین حوزه زیرساخت بماند. این یعنی اینکه برنامه‌ای برای ورود به حوزه پلتفرم و نرم‌افزار ندارد. سلطانی در این‌باره می‌گوید: «اَبر دِراک قصد ندارد بازار خود را پخش کند؛ چراکه معتقدیم جنس مسائلی که هم‌اکنون در ایران با آنها روبه‌رو هستیم، ابتدایی است، نه پیچیده. منظورم این است که اَبر دِراک خدمات‌دهی با کیفیت مطلوب برای نیازهای پایه‌ای مشتریان خود را هدف‌گذاری و بر بازار زیرساخت تمرکز کرده است. چنانچه در این حوزه به موفقیت برسیم و اهداف‌مان به‌طور کامل محقق شود، روی گسترش سرویس‌های زیرساخت متمرکز خواهیم شد. دقت کنید شعار شرکت رایا اَبر دِراک پارس این است که در حوزه خدمات زیرساخت ابری فعالیت کند. اگر هم زمانی قصد ورود به این حوزه‌ها را داشته باشیم، به احتمال زیاد با شرکت‌هایی که در این زمینه فعال هستند و اسم‌ورسم‌دارند، وارد همکاری خواهیم شد.»
مزیت‌های رقابتی اَبر دِراک
هر کسب‌وکاری برای رسیدن به اهداف و چشم‌اندازهایی که برای خود ترسیم کرده، باید مزیت‌هایی داشته باشد. در اَبر دِراک این مزیت‌ها کیفیت‌گرایی و استفاده از داده است. سلطانی در توضیح می‌گوید: «ما اعتقاد داریم که شرکت‌هایی به موفقیت می‌رسند که بر حوزه تخصصی‌شان تمرکز کنند. باور ما این است که به جای کمیت‌گرایی و سرویس‌های با تنوع بالا، بهتر است روی کیفیت برنامه‌ریزی کنیم. یعنی در حوزه تخصصی‌مان نقاط قوت‌مان را تقویت و نواقص و ضعف‌هایمان را رفع کنیم. این ورای بحث محصولات است. یعنی اگر سرویس‌های امنیت ابری یا CDN یا لایو و VOD ارائه می‌کنیم، سعی‌مان بر این است که با بهترین کیفیت ارائه شوند. این رویکردی است که ما در اَبر دِراک دنبال می‌کنیم. مزیت اصلی رقابتی اَبر دِراک اما در جای دیگری است. گذشته از فناوری‌هایی که تولید می‌کنیم، اعتقاد عمیقی به استفاده از داده داریم.
یکی از دلایلی که دیر وارد بازار شدیم نیز همین مسئله است. ما می‌خواستیم چنین زیرساخت‌هایی را فراهم کنیم و بعد با دست پر وارد بازار شویم. یعنی هدف‌مان فراتر از ورود به بازار و ارائه خدمت بود. ما در حقیقت می‌خواستیم اطلاعات را در اختیار داشته باشیم و آنها را تجزیه‌وتحلیل کنیم. برای مثال هر کاربری که از خدمات ما استفاده می‌کند، چندین و چند پروفایل دارد. اطلاعات مالی را که خودمان برای مارکتینگ استفاده می‌کنیم و اطلاعات مربوط به استفاده کاربران را نیز در اختیار داریم و با تجزیه‌وتحلیل آنها سعی می‌کنیم خدمات باکیفیت‌تری به آنها ارائه دهیم. مزایای این سرویس‌ها این است که محصولات و خدماتی که ارائه می‌کنیم، متفاوت باشد. در حال حاضر از میان شرکت‌هایی که در حوزه Iaas خدمات ارائه می‌دهند، یک یا دو شرکت روی موضوع دیتا کار کرده‌اند و حتی ممکن است عملیاتی هم نشده باشد. ما در اَبر دِراک این راهکارها را عملیاتی کرده‌ایم و به نظر می‌رسد مشتریان نیز از این‌گونه خدمات رضایت دارند.»
سهم اَبر دِراک از بازار
در بازاری که نوپاست و شرکت‌ها و مشتریان مختلفی حضور دارند، محاسبه سهم هر یک از بازیگران ساده نیست؛ چراکه بر اساس تعداد مشتریان و درآمد، نتایج مختلف است. برخی برآوردها، حجم بازار زیرساخت در ایران را هم‌اکنون حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان اعلام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود بازار تا پنج سال آینده به‌طور متوسط هر سال تا ۲۵ درصد رشد کند.
سلطانی می‌گوید هدف اَبر دِراک این است که به سهمی درخور و شایسته کارهایی که انجام می‌دهند، دست یابند: «با توجه به اینکه در حوزه CDN حجم زیادی از مشتریان اَبر دِراک به‌صورت رایگان از خدمات و سرویس‌ها استفاده می‌کنند، درآمد چندانی از این رهگذر به دست نمی‌آید. با این حال هدف ما به دست آوردن سهمی ۲۰ درصدی از بازار در پنج سال آینده است. به چنین سهمی از بازار خوش‌بین هستیم. باید تأکید کنم که این هدف‌گذاری در ظاهر شاید بلندپروازانه به نظر آید، اما واقع‌بینانه است؛ چراکه سبد محصولات‌مان تکمیل است و از سویی هم سعی کرده‌ایم اعتماد مشتریان را جلب کنیم. با این حال تأکید می‌کنم که بازار فناوری چندان پیش‌بینی‌‌پذیر نیست. ممکن است در چند سال آینده با برداشته‌شدن تحریم‌های بین‌المللی شرکت‌هایی مثل ما با شرکت‌های خارجی وارد مشارکت و همکاری شوند و سهم ما نیز از میزان پیش‌بینی‌هایی که کرده‌ایم، بیشتر شود.»
نویسنده / مترجم
آرمان آتشی