پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
روح الله دهقان در گفت‌وگو با راه پرداخت: رسیدن به دامنه نوسان پویا، راه نجاتی برای نقدشوندگی بازار بورس است
به گفته روح الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در کشورهای دنیا معمولاً از مفاهیمی مانند دامنه نوسان پویا استفاده می‌شود و تغییرات در حین جلسه معاملاتی در دامنه نوسان قابل اعمال است، اما سیستم‌های ما در حال حاضر این روند را پشتیبانی نمی‌کنند و مجبور هستیم که با همین دامنه نوسان ایستایی که داریم ادامه دهیم.
در هفته گذشته بازار بورس شاهد سه تصمیم‌گیری مهم بود. هیئت مدیره سازمان بورس در پی روند تدریجی افزایش دامنه نوسان، مصوب کرد که از ابتدای اردیبهشت‌ماه دامنه نوسان از منفی ۲ و مثبت ۶ به منفی ۳ و مثبت ۶ تغییر کند. بازنگری گره معاملاتی نیز از دیگر تصمیمات این هیئت مدیره بود که بعد از تصویب آن یک شبه با بازخوردی که از سوی فعالان بازار دید، لغو شد. پس از آن سازمان بورس بر اساس شرایطی استفاده از معاملات الگوریتمی را پس از شش ماه آزاد کرد.
باتوجه به این تغییرات بازار بورس همچنان در سیر نزولی قرار دارد و روز گذشته، چهارم اردیبهشت‌ماه نیز به کانال یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد عقب نشینی کرد. طبق گفت‌وگویی که راه پرداخت با روح الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران داشته از نظر او حرکت به سمت دامنه نوسان بازتر مسلماً به نفع بازار خواهد بود، اما در این راه باید تغییراتی هم در سیستم معاملاتی اعمال شود تا از دامنه نوسان ایستا به دامنه نوسان پویا برسیم. شرح این گفت‌وگو را با او در ادامه می‌خوانید.
هدف نهایی سازمان بورس، رسیدن به دامنه نوسان مثبت ۶ و منفی ۶
روح الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران درخصوص تغییری که در دامنه نوسان از دو ماه پیش انجام شده و هنوز ادامه دارد، توضیح داد: «دامنه نوسان طبق بررسی‌های قبلی، به منفی ۲ و مثبت ۶ تغییر پیدا کرد. طرح سازمان بورس این بود که دامنه را باز کند و آرام آرام به سمت باز شدن دامنه نوسان حرکت کنند. در نهایت جمع‌بندی هیات مدیره سازمان این بود که گام‌به‌گام به سمت متقارن شدن بازار پیش رود و هدف نهایی هم در حال حاضر مثبت ۶ و منفی ۶ است، اما باتوجه به شرایطی که بازار دارد و وظیفه سازمان بورس نیز حمایت از دارایی سهامداران است، تصمیم بر این شده است که فعلاً دامنه منفی ۳ باز شود و در ماه‌های آینده این موضوع باتوجه به شرایط بازنگری شود.»
به عقیده او حرکت به سمت دامنه نوسان بازتر مسلماً به نفع بازار خواهد بود و می‌تواند نقدشوندگی را در بازار انجام دهد، اما قاعدتاً به‌صورت یکباره قابل انجام نیست، چراکه اگر یکباره انجام شود ممکن است با شرایط و وضعیت فعلی، بازار دچار ریزش‌های شدیدی شود که تبعات اجتماعی منفی را برای همه داشته باشد، اما حرکت به سمت دامنه نوسان بازتر نیاز بازار است.
از ایستا به پویا
دهقان با اشاره به اینکه در کشورهای دنیا مکانیزم هایی مانند دامنه نوسان پویا اجرا می‌شود، گفت: «امیدوارم که بتوانیم سیستم‌های خود را با تغییرات دامنه نوسان مطابقت دهیم تا مانند سایر کشورهای پیشرفته روی بحث دامنه نوسان رفتار کنیم. در بقیه کشورها هم دامنه نوسان وجود دارد، اما معمولاً دامنه نوسان بازتر است و بر اساس شرایط خاص در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود که اغلب معامله‌گر حس نمی‌کند با سقفی مانند دامنه نوسان روبه‌روست.»
به‌گفته او در کشورهای دنیا معمولاً از مفاهیمی مانند دامنه نوسان پویا استفاده می‌شود و تغییرات در حین جلسه معاملاتی در دامنه نوسان قابل اعمال است، اما سیستم‌های ما در حال حاضر این روند را پشتیبانی نمی‌کنند و مجبور هستیم که با همین دامنه نوسان ایستایی که داریم ادامه دهیم. به هر حال نیاز بازار این است که به سمت دامنه نوسان بازتر حرکت کنیم.»
دهقان با بیان اینکه درحال برنامه‌ریزی برای تغییر در سیستم‌های معاملاتی برای اجرای دامنه نوسان بازتر هستیم، توضیح داد: «این تغییر بزرگی است و تبعات زیادی دارد که بتوانیم این مدل از دامنه‌های موجود در دنیا را اعمال کنیم، اما برای عملیاتی شدن آن باید روی سیستم کار شود. در حال حاضر سیستم معاملاتی مفهوم دامنه نوسان پویا را پشتیبانی نمی‌کند.»
گره معاملاتی نیاز به بررسی و اصلاح بیشتری دارد
همزمان با اجرایی شدن تغییر دامنه نوسان، در جلسه هیئت مدیره سازمان بورس دستورالعمل گره معاملاتی نیز بازنگری شد که یک روز پس از آن هیئت مدیره این مصوبه را لغو کردند. دهقان در رابطه با دلیل لغو این مصوبه توضیح داد: «گره معاملاتی دستورالعملی برای مدیریت انباشت صف‌های خریدوفروش است. اگر یک سهم در چند روز به‌صورت متوالی حجم زیادی صف خرید یا فروش داشته باشد و معامله انجام نشود، طبق دستورالعمل گره معاملاتی می‌تواند دامنه نوسان آن در هر دو سمت دوبرابر شود. این دستورالعمل قدیمی است و حجم معاملات از ۵ درصد به ۲۰۰ درصد افزایش پیدا کرده بود. همچنین حجم مبنا در روز گره معاملاتی، برابر یک سهم در نظر گرفته شده بود، اما سازمان بورس با بازخوردهایی که از بازار گرفته بود، از تصمیم خود برای پیاده‌سازی آن صرف نظر کرد.»
او این حرکت سازمان را مثبت تلقی کرد و گفت: «به هر حال سازمان حرف ذی‌نفعان بازار را می‌شنود و نظرات آنها را به کار می‌گیرد. درخصوص بازنگری گره معاملاتی نیز مواردی بوده که سازمان بورس در دستورالعمل خود آنها را اعمال نکرده و برای اصلاح بیشتر، اجرای گره معاملاتی را متوقف کرده است.»
طبق گفته دهقان گره معاملاتی اکنون اجرا می‌شود، اما به همان چارچوب‌های قدیمی در حال انجام است. علاوه بر این طبق دستورالعمل گره معاملاتی، ناظر برای بردن نماد معاملاتی به گره مختار است و باید بتواند که بر اساس شرایط بازار و یک سهم تصمیم بگیرد که دستورالعمل گره را روی سیستم انجام بدهد یا نه. گرچه تاکنون اغلب نمادهایی که مشمول گره شده اند، این دستورالعمل برای آن انجام شده و آن نماد معاملاتی وارد گره شده است.
او با بیان اینکه دستورالعمل قبلی گره معاملاتی مربوط به دامنه نوسان منفی ۵ و مثبت ۵ بوده، توضیح داد: «قاعدتاً این دستورالعمل نیاز به بررسی و اصلاح دارد، چراکه شرایط بازار متفاوت شده است. به نظر من بهتر است که سازمان بورس روی این موضوع بررسی بیشتری انجام دهد و دستورالعمل جدیدی را بابت گره معاملاتی ابلاغ کند. دستورالعمل قبلی برای شرایط متفاوتی بوده و ممکن است که کارایی مد نظر بازار را نداشته باشد.»
تأثیر معاملات الگوریتمی روی نقدشوندگی بازار
استفاده از معاملات الگوریتمی که شش ماه می‌شد از سوی سازمان بورس ممنوع شده بود، به‌تازگی رفع ممنوعیت شده است. دهقان در پاسخ به این سؤال که آیا این رفع ممنوعیت در شرایط کنونی بازار باعث تقویت بازار خواهد شد یا خیر، گفت: «یکی از نقاط قوت معاملات الگوریتمی یا ماشینی افزایش نقدشوندگی بازار است زیرا تصمیم‌گیری‌ها در الگوریتم‌ها در برخی موارد سریع‌تر انجام می‌شود. باتوجه به شرایط موجود بازار، حجم پایین معاملات و انتقاداتی که در حوزه نقدشوندگی وجود دارد، به نظر می‌رسد معاملات الگوریتمی می‌تواند روی نقدشوندگی بازار تأثیر داشته باشد و تراکنش‌های بازار را افزایش دهد، اما مخاطراتی هم در کنار آن وجود دارد. در این رابطه با دستورالعملی که سازمان بورس صادر و موارد کنترلی که برای بازار اعمال کرده مخاطرات آن به حداقل می‌رسد.»
