توسعه اینشورتک در ایران، یکی به نعل و یکی به میخ بر اسب سالخورده

ایمان ارسطو، مدرس و کارشناس صنعت بیمه و منتور بین‌المللی اینشورتک / در سال‌های اخیر، بیشتر تبلیغات خلاقانه در صنعت بیمه، برآمده از استارت‌آپ‌های بیمه‌ای بوده است. ممکن است اشتباهاتی از نظر انطباق با قوانین داشته باشند، ولی همه می دانیم که تاکید زیاد بر ضوابط، خود یکی از عوامل کشنده نوآوری و خلاقیت است.

بیمه مرکزی ایران، به عنوان متولی توسعه بیمه و نهاد ناظر در بازار بیمه، از دو سه سال قبل، استارت‌آپ‌های بیمه‌ای را پذیرفته و تلاش کرده تا راهکارهای مناسبی در چارچوب قوانین برای فعالیت آنها ایجاد کند. آیین‌نامه کارگزاری برخط، یکی از اقدامات مثبت در این زمینه است.

از سوی دیگر با فشارهای مختلفی از سوی عوامل فروش یا شرکت‌های بیمه، برای برخورد با استارت‌آپ‌ها، مواجه است. در این راستا گاهی پیام‌ها یا ابلاغیه‌هایی در حمایت از آنها منتشر می‌کند که لحن اخطارآمیز دارد. نتیجه می‌شود یکی به نعل و یکی به میخ! شاید اگر ما هم در جایگاه ناظر قرار می‌گرفتیم همین گونه رفتار می‌کردیم. این فقط یک مثال در وضعیت صنعت بیمه است. رفتارهایی از این دست، در طول سال‌های قبل، متعدد است.

بیایید به طور جدی فکر کنیم که شاید مشکل اصلی نه نعل است و نه میخ. مشکل اصلی اسبی است که سال‌خورده شده و باید تغییر کند. «قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری» مصوب سال 1350 شمسی است، یعنی پنجاه سال پیش. یکبار دیگر به این عدد دقت کنید… پنجاه سال پیش!

در این پنجاه سال، در ایران، اتفاقات بزرگ تاثیرگذار بر صنعت بیمه، رخ داده است. انقلاب اسلامی، تحول خصوصی سازی در اثر تفسیر اصل 44 قانون اساسی، تغییر چندین نسل اجتماعی و تغییر بسیاری از قوانین بالا دستی. در همین پنجاه سال، تحولات مهم دیگری نیز در حوزه صنعت بیمه در دنیا رخ داده است که بر توسعه بیمه در جوامع، تأثیر شایان داشته است. پدیده‌های تکنولوژیک جدید مانند اینترنت، تلفن همراه، اینترنت اشیا، دستگاه‌های دیجیتالی هوشمند، پهپادها، کلان داده‌ها، هوش مصنوعی، ربات‌های هوشمند، ابزارها پوشیدنی هوشمند، بلاکچین، واقعیت افزوده و مجازی که در وصف تأثیر هر کدام بر صنعت بیمه، تحقیقات و تجربیات متعددی وجود دارد.

موضوعاتی مثل کانال‌های آنلاین فروش و خدمات بیمه‌گری، کانال فروش و محصولات بانک، بیمه، بیمه‌های عندالمطالبه (On-demand)، بیمه‌های پارامتری، بیمه‌های همتا به همتا و احراز هویت دیجیتالی تحولات متعددی در حوزه بیمه ایجاد کرده‌اند. مگر چقدر می‌توان در چارچوب یک قانون پنجاه سال قبل فعالیت کرد؟ واقعاً تا چه زمانی می‌توانیم در چارچوب یک قانون پنجاه سال قبل، فعالیت کنیم در حالی که عمده تغییرات یادشده در بیست سال اخیر بوده است.

بندهای مختلف این قانون با فرضیات گذشته نوشته شده است. بنابراین برای توسعه هر کدام از پدیده‌ها گفته شده یا این قانون مانع می‌شود یا باید تفسیرهای خاصی از بندهای آن کرد تا بتوان پدیده‌های جدید را استفاده کرد. فقط به عنوان نمونه به ماده 66 این قانون اشاره می‌کنم که در آن آمده است: «عرضه بیمه جز به وسیله اشخاص زیر ممنوع است: مؤسسات بیمه، نمایندگان بیمه، دلالان رسمی بیمه.»

این یعنی اگر هر کس به روش نوآورانه‌ای بخواهد بیمه بفروشد یا باید خودش شرکت بیمه باشد، یا باید نمایندگی از شرکت بیمه بگیرد و یا باید دلال یا کارگزار رسمی بیمه باشد. غیر از اینها ممنون است. در حالیکه در دنیا فروش بیمه توسط بانک‌‌ها با قراردادهای اتحاد استرتژیک یا شرکت‌های تخصصی تبعی انجام می‌شود. بسیاری از فروشندگان اینترنتی بیمه نیز، نه نمایندگی دارند و نه کارگزاری. پدیده‌هایی مثل بیمه‌های همتا به همتا یا بیمه‌های عندالمطالبه (on-demand) که مدل کسب‌وکار بیمه‌گری سنتی را مورد چالش قرار می‌دهند که اصلاً جایی برای عرضه نخواهند داشت. طبیعی است که این قانون با فرضیات پنجاه سال قبل نوشته شده و چون به روزرسانی نشده، جایی برای پدیده‌های جدید ندارد.

به همکاران و دوستانم در پژوهشکده بیمه، شرکت‌های بیمه، استارت‌آپ‌های بیمه‌ای، نمایندگان و کارگزاران، پیشنهاد می‌کنم یک کمپین اصلاح قانون بیمه ترتیب بدهیم تا مورد توجه نمایندگان مجلس قرار بگیرد و کار مثبتی در این زمینه انجام شود. صنعت بیمه در ایران فرصت‌های متعددی برای توسعه دارد که به‌روز نشدن چنین قوانینی، مانعی برای آن به شمار می‌رود.

زندگی، تکرار زخم کهنه دیروز نیست … بال‌های خسته‌ات را رو به فردا بازکن