پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دلیل فیلترینگ صدتحلیل چه بود؟ / جای خالی مجوز مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس
مدیرعامل صدتحلیل: با کمک سازمان بورس در حال تهیه دستورالعمل و الزامات شبکه اجتماعی تحلیلگران برخط در قالب مشاوره و سرمایه‌گذاری در بورس هستیم. در این دستورالعمل پلتفرمی وجود خواهد داشت که با نظارت یک نهاد مالی اجازه فعالیت به تحلیلگران حقیقی و حقوقی را می‌دهد و هم‌زمان با الگوریتم‌های هوشمند به امتیازدهی و رتبه‌بندی آنها می‌پردازد
در روزهایی که بازار سرمایه در مرکز توجه قرار گرفته، بحث مشاوره برای سرمایه‌گذاران هم داغ شده است. تعداد کانال‌های مشاوره در شبکه‌های اجتماعی به قدری زیاد شده که اکنون تشخیص واقعی و غیرواقعی بودن آن سخت شده است.
سایت صد تحلیل یکی از سایت‌هایی است که سه سال پیش فعالیت خود را زیر نظر کارگزاری فارابی در این حوزه شروع کرده، اما یک سال پیش با شکایت سازمان بورس فیلتر شد. این سازمان دلیل فیلترینگ این سایت را نداشتن مجوز مشاوره اعلام کرده است. این درحالی است که این سایت سه سال زیر نظر کارگزاری فارابی و با مجوز این شرکت در حال فعالیت بوده است.
بحثی که در خصوص فیلترینگ سایت مطرح شده به تعداد مشاوران زیادی بر می‌گردد که به‌صورت آنلاین فعالیت می‌کنند. اما در مجوز سازمان بورس قید شده کارمندان کسب‌وکارهای مشاوره در بورس باید در آن شرکت استخدام باشند. این دوگانکی نیاز به ایجاد مجوز جدیدی را در این حوزه مطرح کرده است.
علاوه‌بر آن بحث سوشیال تریدنیگ و کپی تریدینگ بحث‌های جدیدی هستند که در ایران هنوز مجوزی برای فعالیت آن صادر نشده است. این ابزارها را می‌توان ابزارهای پیشرفته صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی دانست. اکنون برخی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارها بسترهای این ابزارها را فراهم کرده‌اند. بازار سرمایه نیز در این زمان که توجه زیادی به آن می‌شود، تشنه مشاوره و سیگنال دهی است.
در این راستا با فرشاد شبانکاره، مدیرعامل صدتحلیل درباره اینکه علت فیلترینگ صد تحلیل چه بوده و بازار سرمایه چه نیازی به پلتفرم‌های سوشیال تریدنیگ و کپی تریدینگ دارد، صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
صدتحلیل چرا فیلتر شد؟
فرشاد شبانکاره، مدیرعامل صدتحلیل با اشاره به اینکه شهریورماه سال گذشته بود که سایت صدتحلیل پس از سه سال فعالیت فیلتر شد، توضیح داد:«پس از پیگیری این مساله متوجه شدیم که سازمان بورس دستور فیلترینگ سامانه را داده است. چراکه اعلام کرده بود ما مجوز مشاوره نداریم. با اینکه ما زیرمجموعه کارگزاری فارابی بودیم و پیش از آن نیز در نامه‌ای به سازمان بورس توضیح دادیم که زیر نظر مجوز مشاوره این کارگزاری در حال فعالیت هستیم. با این حال این سایت فیلتر شد.»
او در ادامه گفت: «پس از آن مجموعه صدتحلیل در جلسه‌ای با سازمان بورس توضیح کامل‌تری در رابطه با فعالیت خود ارائه دادند. در این جلسه متوجه شدند که مسئولان سازمان بورس با ماهیت سوشال تریدینگ مشکل داشته‌اند. به عقیده آنها مجوز مشاوره سرمایه‌گذاری به این صورت است که یک نهاد مالی با استخدام دو یا چند مشاور به فعالیت می‌پردازند، اما در سایت صدتحلیل پنج هزار مشاور وجود دارند که جزو کارمندان این مجموعه محسوب نمی‌شوند.»
مشکل همیشگی نبود مجوز برای فناوری‌های نوین
شبانکاره به این موضوع اشاره کرد که نزدیک‌ترین مجوزی که با خدمات ما سازگار بود، مجوز مشاوره سرمایه‌گذاری بود اما شرایط بسیار سختی برای گرفتن این نوع مجوز وجود دارد. مثل داشتن دفتر چندصدمتری و داشتن سرمایه چندمیلیاردی! به همین دلیل صدتحلیل به کارگزاری فارابی پیوست تا بتواند زیر نظر مجوز فارابی در این اکوسیستم فعالیت کند و درواقع یک نهاد مالی در کنار خود داشته باشد. او در ادامه توضیح داد: «مسئولان سازمان بورس نیز این موضوع را پذیرفتند، اما درباره کاری که انجام می‌دادیم اتفاق نظر نداشتند. در واقع یک نگاه سنتی وجود داشت؛ اینکه کاری که انجام می‌دهیم در قالب مجوزهای فعلی سازمان بورس نمی‌گنجید. ما هم این موضوع را قبول داشتیم، اما در حال حاضر مجوز دیگری در رابطه با سوشیال تریدینگ یا کپی تریدینگ وجود ندارد.»
این مجموعه در جلسه‌ای دیگر با معاونت‌های سازمان بورس مانند معاونت نظارت بر نهادهای مالی، معاونت حقوقی و معاونت توسعه و پژوهش این موضوع را مطرح کردند که کاری که صدتحلیل انجام می‌دهد، نوآورانه است. به همین دلیل نه قانونی برای آن وجود دارد و نه مجوزهای قبلی آن را پوشش می‌دهند.
پلتفرمی برای مقابله با کلاهبرداران
مدیرعامل صدتحلیل با اشاره به اینکه قرار شد با کمک بخش پژوهش، توسعه و مطالعات سازمان بورس که درباره فناوری‌های نوین مطالعه می‌کند به یک راهکار برسیم، گفت: « بر همین اساس قرار شد ما با کمک بخش پژوهش, توسعه و مطالعات سازمان بورس که درباره فناوری‌های نوین مطالعه می‌کند به یک راهکار برسیم. در آن زمان شرکت سوشیانت که حامی مالی و فنی ما هست و تجربه خوبی در این حوزه دارد بسیار کمک کرد تا پروپزالی تهیه شود و درآن به بررسی نمونه های خارجی و راهکارهای بومی سازی آن پرداختیم تا اگر نیاز باشد مجوز جدیدی در این حوزه صادر شود.
بعد از چندین ماه تلاش توانستیم با کمک این دوستان به یک چارچوب مختصر و مفیدی برسیم که هم نگرانی‌های سازمان را پوشش می‌داد و هم در قالب مجوز مشاوره و سرمایه‌گذاری بود و تحت عنوان «دستورالعمل و الزامات شبکه اجتماعی تحلیلگران برخط» شکل گرفت.»
دستوالعمل جدید تنظیم شد، اما هنوز بلاتکلیف مانده است
بر این اساس دستورالعمل شبکه اجتماعی تحلیلگران برخط تنظیم شد و به هیات مدیره سازمان بورس برای تأیید ارسال شد. شبانکاره ادامه داد: «فکر می‌کنم دو جلسه هم بابت آن در کمیته تدوین مقررات برگزار و ایرادات آن گرفته شد، اما متاسفانه برخی از دوستان هنوز نگاه سنتی به این موضوع دارند و ایراداتی مطرح می‌شد که با شکل‌گیری این ایده نوآورانه همخوانی نداشت.
از سوی دیگر فرابورس با کانال‌های تلگرامی در حوزه مشاوره برخورد می‌کرد و حتی اساتید به نام بازار سرمایه را هم تهدید کرده بودند، اما از این سمت نیز راه‌حلی برای آن افراد شکل نمی‌گرفت که در یک بستر قانونی فعالیت کنند. این دوگانگی وجود داشت تا اینکه به شیوع ویروس کرونا و مدتی بعد هم به تغییر ریاست سازمان بورس برخوردیم. در حال حاضر نیز این فرآیند هنوز بلاتکلیف مانده است.»
ادامه فعالیت با دردسر زیاد به جای رفع فیلتر
شبانکاه درباره چگونگی ادامه فعالیت خود در زمان فیلترینگ توضیح داد: «با توجه به اینکه سازمان بورس پذیرفت که این نوآوری می‌تواند برای بازار مفید باشد، اما از طرف دیگر نمی‌توانست رفع فیلتر هم کند، قرار بر این شد که ما به فعالیت خود ادامه دهیم تا به صورت موازی کمیته تدوین مقررات و هیات مدیره سازمان بورس روی دستورالعمل پیشنهادی به جمع‌بندی نهایی برسند. بنابراین نمی‌توان گفت که رفع فیلتر شده‌ایم و همین موضوع آسیب‌های جدی به مجموعه ما وارد کرده است. فیلترینگ باعث افت شدید ورودی‌های ما از موتورهای جست‌وجو و نرخ بازدید سایت شد و به‌واسطه همین مشکلات ما دوره طلایی بورس را هم از دست دادیم.»
چرا باید سوشال تریدینگ و کپی تریدینگ به وجود آید؟
شبانکاره درباره فعالیتی که قرار است در حوزه سوشال تریدینگ و کپی تریدینگ انجام دهند، توضیح داد و گفت: «مجوزی که ما برای آن درخواست داده‌ایم کپی تریدنیگ و حتی سوشیال تریدینگ نیست. بلکه نسخه‌های اولیه‌ای از آن محصولات است با عنوان شبکه اجتماعی تحلیلگران؛ مبنی بر اینکه برای هر تحلیلگری یک رزومه و پروفایل وجود خواهد داشت که کاربران بدانند آن مشاور چند سال در حال فعالیت هست و چه میزان سود یا زیان کرده است و در نهایت با انتخاب (follow) آن شخص به عنوان مشاور بتواند به‌صورت قانونی مشاوره بگیرد. در این صورت یک شبکه‌ای از بهترین تحلیلگران شکل خواهد گرفت که کمک می‌کند تازه‌واردان یک همراه در مسیر سرمایه‌گذاری خود داشته و از تجربیات افراد حرفه‌ای‌تر استفاده کنند.»
به‌گفته او در گام‌های بعدی بحث‌های حرفه‌ای‌تری از سوشال ترید یا کپی ترید مطرح می‌شود. به طور مثال اینکه پرتفوی مشاور توسط سپرده‌گذاری تأیید شود؛ یعنی تحلیلگر این اجازه را می‌دهد که هر معامله او به‌صورت شفاف روی پلتفرم نمایش داده شود و فرد مطمئن است که تحلیلگر سهمی را که معرفی می‌کند خودش هم می‌خرد. این موردی است که از سازمان بورس درخواست شده تا مثل پلتفرم‌های بین‌المللی به سمت حرفه‌ای شدن این خدمت پیش رویم.
او ادامه داد: «در مرحله بعد بحث کپی تریدینگ مطرح می‌شود؛ اینکه کاربران بتوانند اکانت معاملاتی خود را به اکانت تحلیلگر متصل کند. یعنی تحلیلگر هر سهمی که می‌خرد، به‌صورت اتوماتیک برای فرد نیز خریداری شود و حتی نیازی نباشد که خودش به‌صورت مستقیم خریدوفروش کند. درواقع آن تحلیلگر برای افراد زیادی سبدگردانی اتوماتیک انجام می‌دهد. این امکانی است که در دنیا رایج است و درصد زیادی از مردم بدین صورت سرمایه‌گذاری غیر مستقیم می‌کنند، درحالی‌که در بازار سرمایه ایران ۵۰ میلیون نفر بدون دانش و تخصص وارد شده و به‌صورت مستقیم خریدفروش می‌کنند و زمانی هم که بازار ریزش دارد، این افراد بیشترین لطمه را می‌خورند و سرمایه آنها از بین می‌رود.»
در مراحل اولیه مانده‌ایم
او با توضیح اینکه برای مباحث حرفه‌ای‌تر نیاز به زیرساخت‌های فنی و قانونی داریم، گفت: «اکنون نمونه‌ای از آن در ایران وجود ندارد و صدتحلیل که از سال ۱۳۹۵ نخستین گام‌های این خدمات را برداشت، هنوز در مراحل اولیه درگیر قوانین دست‌وپا گیر سازمان است. به‌طور مثال چیزی که اکنون در قانون وجود دارد این است که کاربر حتماً خودش باید اقدام به خریدوفروش کند و اگر پرتفوی خود را در اختیار فرد دیگری برای خریدوفروش قرار دهد، جرم تلقی می‌شود و یا اگر شخصی حتی به پدر خود بگوید فلان سهم خوب است، جرم محسوب می‌شود، چرا که مجوز مشاوره نداشته است.»
باتوجه به صحبت‌های شبانکاره هنوز پلتفرمی که این اجازه را داشته باشد تا بتواند توسط دیگر تحلیلگران و مشاوران معامله‌ای انجام دهد، وجود ندارد. او گفت: «در پلتفرم ما نیز معامله‌ای انجام نمی‌شود. تنها یکسری پیشنهادات یا به اصطلاح سیگنال توسط تحلیلگران برتر صادر می‌شود که کاربران خودشان باید از آن استفاده کرده و اقدام به خریدوفروش سهم کنند.»
ابزاری پیشرفته مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی
او در پاسخ به این سؤال که باتوجه به جدید بودن این ابزار، افراد با چه تضمینی می‌توانند به سرمایه‌گذاری در این پلتفرم اعتماد کنند، گفت: «از ابزارهای خوبی که در بازار سرمایه وجود دارد همین بحث صندوق‌ها و سبدگردانی هستند، اما متاسفانه به دلیل اینکه فرهنگ‌سازی خوبی برای آن انجام نشده، مردم به سمت این صندوق‌ها نرفته‌اند و شناختی هم ندارند و ترجیح می‌دهند خودشان شروع به معامله کنند. اما پلتفرم‌های سوشال و کپی تریدینگ، می‌توانند همان خدمات صندوق‌ها یا سبدگردان‌ها را به‌صورت پیشرفته‌تر و الکترونیکی ارائه دهند.
درحال حاضر شما برای دریافت خدمات سبدگردانی و یا صندوق سرمایه‌گذاری باید حضوراً به آن نهاد مالی مراجعه کنید و قرارداد ببندید بدون اینکه رزومه آنها را داشته باشید و بدانید که چه سهامی برای شما خرید و فروش می‌شود! و اگر هم بعد از مدتی ناراضی بودید مجدد باید این مراحل را با یک نهادمالی یا کارگزار دیگر طی کنید، اما در بحث کپی تریدینگ سرمایه شما می‌تواند هم‌زمان توسط چندین نفر مدیریت شود و سبدگردانی به‌صورت خودکار و در پرتفوی شما انجام می‌شود که در لحظه می‌دانید دارایی شما چه چیزی است و با چند کلیک هم می‌توانید مدیر پرتفو یا مشاور خود را تعویض کنید. در این روش پول شما در اختیار مشاوران قرار نمی‌گیرد و در حساب شما معامله می‌شود.»
شرایط سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌ها
او در رابطه با شرایط سرمایه‌گذاری در این پلتفرم‌ها گفت: «در صدتحلیل که نسخه ایرانی اینگونه از پلتفرم‌هاست، افراد هزینه ای را بابت مشاهده پروفایل تحلیلگر پرداخت نمی‌کنند و رزومه تحلیلگران را به‌صورت رایگان می‌توانند مشاهده و نیز مقایسه کنند، اما آن زمان که کاربر می‌خواهد از پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های مشاور استفاده کند، حق مشاورها را پرداخت می‌کند. وقتی به بحث معامله کردن برسد، مدل‌های دیگری به وجود می‌آید مبنی بر اینکه مشاور می تواند با سرمایه‌گذار در سود شریک شود. به طور مثال بعد از سه ماه مشاوره دادن در خریدوفروش اگر سودی حاصل شد، بخشی از سود را دریافت می‌کند. این مساله باعث می‌شود که مشاور هم‌زمان بیشتری برای این موضوع بگذارد تا بتواند واقعاً سودسازی کند.»
شبانکاره درباره نمونه‌های خارجی این پلتفرم‌ها توضیح داد: «در مدل‌های خارجی که معروف‌ترین آن پلتفرم کپی ترید «eToro» است، تحلیلگران علاوه بر اینکه درصدی از سود را دریافت می‌کنند، مبلغ ثابتی بابت اجازه دنبال کردن و شرط حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری دارند. هرچقدر این مشاوران حرفه‌ای‌تر باشند، مبالغ وجه بالاتر می‌رود.»
فرصت دادن به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارها
شبانکاره در ادامه بیان کرد: «سازمان بورس درباره این مساله برخی نگرانی‌ها دارد. اما این مهم است که اجازه دهند بابت این نگرانی‌ها راه‌حلی پیدا شود و بتوانیم به نتیجه خوبی برسیم. باید کمی آینده‌نگر بود و موضوعاتی مثل سوشیال و کپی ترید که به بازار کمک می‌کنند و افراد زیادی را به‌صورت غیرمستقیم درگیر بازار سرمایه می‌کند، را جدی گرفت. متاسفانه درحال حاضر هیچ جلسه‌ای در رابطه با اینگونه موضوعات برگزار نمی‌شود و قطعاً فرصت ارائه این گونه خدمات در دوران طلایی بازار که بسیار هیجانی و پر ریسک شده را از دست خواهیم داد.
او در پایان اضافه کرد: «پیشنهاد ما این است که سازمان بورس با استارت‌آپ‌هایی که به صورت قانونی در این حوزه فعالیت می‌کنند در تعامل باشد. استارت‌آپ‌هایی که چندین سال است در این بازار تلاش می‌کنند و قلبشان برای این بازار می‌تپد آماده ارائه انواع خدمات نوین هستند. اگر این قوانین سفت و سخت که برای ده‌ها سال پیش است و با شرایط کنونی که همه چیز بر بستر دیجیتال و به‌صورت آنلاین ارائه می‌شود، به‌روز شود، استارت‌آپ‌هایی که مجوز فعالیت دارند می‌توانند به کمک نهادهای مالی بیایند و در این بازار رشد کنند.»
