پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آماده به معامله / چگونه وارد بازار سرمایه شویم و چگونه به‌صورت آنلاین معامله کنیم؟
برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه که به طرز شگفت‌انگیزی رنگ و رو گرفته، باید استراتژی داشت، برای ریسک‌های احتمالی پشتوانه مناسب داشت و در یک کلام بی‌‌گذار به آب نزد. این اصل کلی بازی در میدان ترید کردن است. برای رسیدن به این نقطه، ابتدا باید به نقطه صفر بورسی رفت و به ابزارهای لازم مجهز شد
بورس این روزها حسابی در بورس است. هزاران سهامدار در آرزوی رسیدن به مال و منالی به بازار سرمایه روی آورده‌اند و در این میان عرضه سهام چندین شرکت و هلدینگ نام‌آشنا، سهامداران را سر ذوق آورده است. بازیگران متنوع و پرشمارند و بازار خرید و فروش هم داغ داغ. همه فعالان بازار اما به یک اندازه دانش و مهارت سبدگردانی ندارند. آن‌هایی که سال‌هاست در بازار سرمایه استخوان خرد کرده‌اند، به تازه‌واردان توصیه‌هایی می‌کنند و سهامداران جدید نیز می‌خواهند جای پایشان را در بازار قرص و محکم کنند. گرچه از گذشته هر وقت نام بورس می‌آمده، تالارها و تابلوهای معاملات به ذهن متبادر می‌شده، چند سالی است معاملات بر بستر آنلاین رونق گرفته، و ماه‌های اخیر نیز با وضعی که پیش آمده، به نظر می‌رسد همه چیز دست به دست هم داده‌اند تا حجم و ارزش معاملات سر به آسمان ببرد و کار و کاسبی کارگزاری‌های بورس هم رونق بگیرد. معامله آنلاین در این روزهای کرونایی محبوب‌تر هم شده و بسیاری ترجیح می‌دهند دارایی‌هایشان را از راه دور و با موبایل یا کامپیوتر مدیریت کنند. سیر تا پیاز معامله غیرحضوری را برایتان توضیح می‌دهیم.
معاملات آنلاین با محوریت کارگزاری‌ها
بازار بورس پنج روز در هفته کار می‌کند و به جز روزهای تعطیل، روزی سه و نیم ساعت تالارهای بورس را بر روی معامله‌گران باز می‌کند و اگر هم تقاضا برای معاملات زیاد باشد، شیفت عصر را نیز راه می‌اندازد. معاملات و خرید و فروش سهم‌ها تنها از طریق سامانه معاملات بورس انجام میشود و کارگزاران یا معامله‌گران رسمی هر کاری که می‌خواهند برای خودشان یا به نمایندگی از دیگری انجام دهند، لازم است بر بستر سامانه معاملاتی اقدام کنند. البته جز تهران که تالار آن در خیابان حافظ است، در یکی دو شهر دیگر نیز سازمان بورس و کارگزاری‌ها تالارهای دیگری دایر کرده‌اند تا سهامداران بتوانند قیمت‌ها و سفارش‌ها را ببینند و در جریان اطلاعیه‌ها قرار بگیرند و اگر هم خواستند در این تالارها آموزش ببینند. برای شروع معامله در بورس داشتن کدی اختصاصی به نام کد سهامداری الزامی است که معمولا کارگزاران آن را به افراد می‌دهند.
کارگزاران در حقیقت همان واسطه‌های میان سرمایه‌گذاران و سازمان بورس هستند و به نمایندگی از طرف مشتریان خود به خرید و فروش سهام می‌پردازند. افرادی باتجربه و خبره و آشنا به مسائل مالی و شرایط اقتصادی و کم و کیف بازار سهام و کالا و همینطور آگاه از قوانین و مقررات که می‌توانند در هر موقعیت، بهترین تصمیم را برای مشتریان بگیرند. کارگزاران در کارگزاری‌ها یا همان شرکت‌های حقوقی که نمایندگی مشتریان را بر عهده دارند، کار می‌کنند. کارگزاری‌ها مجوز تاسیس و کسب‌وکار خود را از سازمان بورس می‌گیرند؛ در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار عضویت دارند و به طور معمول نیز حساسیت روی کار آن‌ها بسیار زیاد است. برای نمونه صلاحیت حرفه‌ای اعضای هیئت‌مدیره و مدیران عامل شرکت‌های کارگزاری را سازمان بورس باید تایید کند یا اینکه معامله‌گران باید دارای گواهینامه‌های حرفه‌ای باشند تا بتوانند معاملات را جوش بدهند.
اینجا می‌توانید فهرست و مشخصات کارگزاران فعال را ببینید.
شرکت‌های کارگزاری اگر مجوزهای لازم را کسب کرده باشند، می‌توانند تا چندین خدمت به مشتریان خود در بازار سرمایه عرضه کنند. مثل خرید و فروش سهام، حق تقدم سهام و اوراق مشارکت، معاملات آتی سهام، مشاوره پذیرش در بورس، مشاوره عرضه در بورس، سبدگردانی، پردازش اطلاعات مالی و… . کارگزاری‌ها همچنین موظفند دسترسی کلیه سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه را تضمین کنند و این کار را با تاسیس شعبه‌ها و دفاتر و تالارهای نمایندگی یا به صورت فراهم‌سازی بسترهای آنلاین انجام دهند. معاملات برخط یکی از وظایف کارگزاری‌هاست و به همین دلیل نیز اغلب این شرکت‌ها انجام معاملات اینترنتی و بدون نیاز به حضور مشتریان در دفاتر خود را برای مشتریان خود ممکن کرده‌اند.
گرفتن کد بورسی چطور و چگونه؟
قدم نخست برای ورود به بازار سهام و سرمایه‌گذاری تهیه کد بورسی است. اگر کسی کد بورسی داشته باشد، قادر خواهد بود از طریق نرم‌افزار معاملات آنلاین که به طور معمول کارگزاری در اختیار او می‌گذارد، سهام بخرد یا بفروشد. برخی از کارگزاری‌ها امکان ثبت‌نام و دریافت کد بورسی به صورت غیرحضوری را فراهم کرده‌اند و افرادی که قصد دارند در بورس سرمایه‌گذاری کنند، از هرنقطه‌ای می‌توانند با تکمیل فرم‌ها به صورت آنلاین، اقدام به دریافت کدسهامداری کنند. پس از دریافت کد سهامداری، افراد باید جهت ثبت‌نام اولیه سرمایه‌گذاری به سایت سجام مراجعه و اطلاعات هویتی، بانکی، بورسی و سکونت خود را تکمیل کنند.
سجام سامانه‌ای برای ثبت و مدیریت اطلاعات فعالان بازار سرمایه است که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه آن را ایجاد کرده و زیر نظر سازمان بورس فعالیت می‌کند. بنا به مصوبه سازمان بورس تمام سرمایه‌گذاران در بازار بورس باید کد بورسی داشته باشند. بر همین اساس هم در چند مرحله از سرمایه‌گذاران قدیمی خواسته شد که به سامانه ثبت‌نام سجام مراجعه و اطلاعات خواسته را ثبت کنند. برای افراد تازه‌وارد اما این سازوکارها حذف شده و به محض اینکه به کارگزاری‌ها مراجعه کنند، علاوه بر پر کردن اطلاعاتی که کارگزاری از آن‌ها می‌خواهد، اطلاعات سامانه سجام را نیز تکمیل می‌کنند.
کد بورسی که به آن کد سهامداری هم می‌گویند، از نظر ساختاری، شناسه‌ای واحد متشکل از تعدادی حرف و عدد و شبیه به کد ملی است. در حقیقت اشخاص حقیقی و حقوقی در سامانه اطلاعاتی بورس به وسیله این کد شناسایی می‌شوند و به طور قطع هم هر شخص فقط می‌تواند یک کد بورسی داشته باشد. این کد مهمترین الزام برای سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهم و اوراق چه به صورت حضوری و چه به صورت آنلاین است. شاید تصور شود در خرید و فروش آنلاین چون کارگزار دخالت مستقیمی ندارد، نیازی به کد بورسی نیست ولی چنین چیزی درست نیست. چرا که کارگزار واسطه بین افراد با بازار سرمایه است و کد بورسی به منزله حساب معاملاتی مشتری نزد اوست. در نهایت هم کارگزاری‌های بورس اوراق بهادار مسئول صدور کد بورسی و اجازه‌نامه ارائه خدمات خرید و فروش سهام هستند.
مدارک لازم برای دریافت کد بورسی
اغلب کارگزاری‌ها تنها از طریق شعبه‌های خود و به صورت حضوری کد بورسی صادر و افتتاح حساب می‌کنند اما هستند کارگزاری‌هایی که امکان درخواست و صدور غیرحضوری کد بورسی را نیز فراهم کرده‌اند. در حال حاضر 108 شرکت کارگزاری رسمی در کشور فعالند که البته همه آن‌ها از نظر نوع و کیفیت خدماتی که می‌دهند، در یک سطح و اندازه نیستد. برخی کارگزاری‌ها مثل آگاه و مفید و فارابی شناخته‌شده‌تر از بقیه‌اند و خدمات بهتری به تمام مشتریان خود، حتی آن‌هایی که سرمایه کمی برای معامله در بورس دارند، ارائه می‌کنند، نرم‌افزار معاملاتی یکپارچه و به‌روزی دارند و اعتبار معاملاتی و حتی تخفیف هم به مشتریان خود اختصاص می‌دهند.
اشخاص حقیقی برای اینکه کد بورسی دریافت کنند، باید مدارکی از قبیل اصل و تصویر شناسنامه از صفحه‌های اصلی و توضیحات، اصل و تصویر کارت ملی و پشت آن، شماره حساب بانکی و شماره شبا، فرم تکمیل شده مشخصات مشتریان حقیقی، فرمتکمیل شده درخواست کد معاملات آنلاین را به کارگزاری بدهند و اشخاص حقوقی هم می‌بایست تصویر روزنامه رسمی آگهی تاسیس، تصویر روزنامه رسمی آگهی کلیه تغییرات، تصویر اساسنامه، تصویر شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت‌مدیره را ارائه کنند و دو فرم تعهدنامه و مشخصات مشتریان حقوقی را پرکنند.
برای دریافت کد بورسی دو راه وجود دارد: مراجعه حضوری به شعب کارگزاری یا درخواست به صورت آنلاین. بعد از ثبت درخواست چیزی حدود یک هفته طول می‌کشد تا کد بورسی به متقاضی اختصاص یابد. بعد از دریافت کد بورسی می‌توان درخواست کد آنلاین داد که پیش‌نیاز انجام معاملات آنلاین است. در این مرحله کارگزاری، نام کاربری و رمز عبور معاملات آنلاین را به افراد اختصاص می‌دهد و با ایمیل و پیامک برای آن‌ها ارسال می‌کند که یعنی فرد مجاز به انجام معاملات به صورت آنلاین است و نیاز به ثبت سفارش حضوری نخواهد داشت. دقت شود نام کاربری و رمز عبور با کد بورسی متفاوت است و صرفا اجازه‌نامه‌ای است برای اینکه افراد از طریق سیستم معاملاتی کارگزار خود، سهم خرید و فروش کنند.
| اشخاص حقیقی | اشخاص حقوقی |
| اصل و تصویر صفحه‌های شناسنامه | تصویر روزنامه رسمی آگهی تاسیس |
| اصل و تصویر کارت ملی و پشت آن | تصویر روزنامه رسمی آگهی کلیه تغییرات |
| شماره حساب بانکی | تصویر اساسنامه |
| شماره شبای بانکی | تصویر شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت‌مدیره |
کارایی کد بورسی
حال سوال این است که آیا اگر خرید سهام یا اوراق بهادار در فرابورس نیاز به کد بورسی جداگانه‌ای دارد یا با همان کد کار راه می‌افتد. طبق قانون کد بورسی در معاملات فرابورس هم کارایی دارد و نیازی به گرفتن کد جدید نیست. از نظر سرمایه‌گذاری تفاوت چندانی میان بورس و فرابورس نیست و آنچه معمولا این دو بازار را از هم تفکیک می‌کند، شیوه پذیرش شرکت‌هاست. کسانی که کد بورسی دارند علاوه بر فرابورس می‌توانند انواع اوراق مثل اسناد خزانه اسلامی و تسهیلات مسکن را خریداری کنند. کد بورسی حتی برای خریداری صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم به کارایی دارند. در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک که اساسا نیازی به کد بورسی نیست اما برای خرید صندوق‌های قابل معامله در بورس یا همان ETFها که این روزها بسیار درباره آن‌ها می‌شنویم، داشتن کد بورسی لازم است.
کارمزد کارگزاری‌ها چقدر است؟
کارگزاری‌ها کد بورسی را به صورت رایگان و در بازه‌ای حداکثر دو روزه برای متقاضیان صادر می‌کنند و معمولا هزینه‌ای نمی‌گیرند. اما این بدان معنی نیست که خدمات‌دهی این شرکت‌ها نیز رایگان است. درآمدزایی کارگزاری‌ها براساس کارمزد است. به این صورت که بابت هر معامله‌ای که برای مشتریان خود انجام می‌دهند، درصدی از رقم کلی معامله را به عنوان کارمزد برمی‌دارند که ناچیز است. یعنی بسته به اینکه چه نوع اوراقی خرید و فروش میشود، کارمزد کم میشود. برای مثال کارمزد خرید سهام حدود نیم درصد است اما اگر ماهیت معامله، فروش سهام باشد، علاوه بر آن نیم درصد، نیم‌درصد هم برای مالیات باید به کارگزاری‌ها پرداخت شود. نکته دیگر این است که داشتن کد بورسی لزوما به این معنا نیست که دارندگان آن محدودیت زمانی در انجام معاملات دارند. از این نظر داشتن کد بورسی نه‌تنها هیچ تعهد و مسئولیتی برای افراد ایجاد نمی‌کند، بلکه حتی ممکن است تعداد زیادی از افراد که معمولا اهل ریسک نیستند، تا سال‌های سال هیچ معامله‌ای انجام ندهند و فقط کد بورسی خود را برای بازارهای کم‌ریسک‌تر مثل عرضه‌های اولیه نگه دارند.
یک کد بورسی و افتتاح حساب در چند کارگزاری
از سویی دیگر محدودیتی هم برای افتتاح حساب و نام‌نویسی در چند کارگزاری وجود ندارد. برای مثال ممکن است کسی کد بورسی خود را فراموش کرده باشد یا اینکه مایل باشد در کارگزاری دیگری ثبت‌نام کند. در این صورت کافی است مجدد نسبت به افتتاح حساب در کارگزاری اقدام شود. کارگزاری نیز براساس کد ملی افراد، کد بورسی آن‌ها را استعلام و بازیابی می‌کند. ضمن اینکه مشکلی نیز بابت افتتاح حساب در چند کارگزاری وجود ندارد. چرا که همانگونه که پیش‌تر نیز گفتیم، کد سهامداری شبیه به کد ملی دارد که منحصر به خودش است و فرد می‌تواند با آن در بانک‌های مختلف حساب باز کند. کارگزاری‌ها نیز مانند بانک‌ها عمل می‌کنند و براساس کد ملی برای آن‌ها حساب باز می‌کنند. فراتر از این‌ها، دارندگان کد بورسی چنانچه از عملکرد یک کارگزاری رضایت نداشته باشند می‌توانند سبد سهام خریداری شده خود را به کارگزاری دیگری بدون هیچ‌گونه هزینه‌ای انتقال دهند.
مزیت‌های معامله آنلاین
پس از گرفتن کد آنلاین، می‌توان به صورت آنلاین در بورس سرمایه‌گذاری کرد. این بدان معناست سهامداران برای خرید و فروش سهام الزامی به حضور در تالارهای بورس ندارند و قادرند به معاملات در قالب‌های آنلاین دسترسی مستقیم پیدا کنند و معاملات خود را بدون دخالت مستقیم کارگزار انجام دهند. مهمترین مزیت خرید و فروش اینترنتی سهام این است که دارنده کد بورسی را قادر می‌سازد که هر جایی که باشد به صورت لحظه‌ای و آنی از تغییرات قیمتی سهم‌ها مطلع شود. مزیت دیگر معامله آنلاین این است که سفارش‌های خرید و فروش به صورت آنی انجام میشود و بلافاصله هم بر سامانه‌های معاملاتی قرار می‌گیرد. با این روش همچنین کار انتقال و جابجایی پول راحت‌تر میشود، امکان اشتباهات و تاخیرهای احتمالی کارگزار را پایین می‌آورد و بدین ترتیب کاربر می‌تواند به سرعت و با اطمینانی که خودش کسب کرده، معاملات خود را انجام دهد.
نرم‌افزارهای معاملات آنلاین کارگزاری‌ها
هر کدام از کارگزاری‌ها سامانه‌های معاملاتی آنلاین مختص خود را دارند که معمولا در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند. اساسا یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین قدم‌ها برای انتخاب کارگزاری مناسب، کیفیت نرم‌افزار معاملات آنلاین آن کارگزاری است که تجربه معامله امن، سریع و آسان را در اختیار مشتری قرار دهد. نرم‌افزاهای معاملاتی که شرکت‌های کارگزاری از آن استفاده می‌کنند، یا عمومی است یا اختصاصی.
سامانه‌های رایان‌هم‌افزا و تدبیرپرداز یا صحرا عمومی‌اند و اکثر کارگزاری‌ها از آن استفاده می‌کنند. در همین حال چند کارگزاری هم پلتفرم‌های هوشمند و جامع دارند که شامل نرم‌افزارهای اختصاصی و بعضا اپلیکشن‌های میشود و در سطح‌های مختلف معامله‌گری، سبدگردانی و حرفه‌ای دسته‌بندی می‌شوند. آگاه که یکی از شناخته‌ترین شرکت‌های کارگزاری است، سامانه آساتریدرآگاه را راه‌اندازی کرده، کارگزاری فارابی، سامانه‌ای به نام فارابیکسو را در اختیار مشتریان خود گذاشته، کارگزاری مفید ایزی‌تریدر و آنلاین پلاس، و مفیدتریدر را دارد و کارگزاری پاسارگاد نیز از سامانه‌ای به نام داتکس پشتیبانی می‌کند. هر یک از این سامانه‌های نرم‌افزاری اختضاصی ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاصی دارند و در عمل نیز تنها در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند.
| کارگزاری | سامانه آنلاین معامله | اپلیکشن |
| آگاه | آساتریدر | آساتریدر |
| فارابی | فارابیکسو | موبیکسو |
| مفید | ایزی‌تریدر، آنلاین پلاس و مفیدتریدر | همراه تریدر، ایزی‌تریدر همراه |
| پاسارگاد | پاسارگاد تریدر | همراه ترید پاسارگاد |
مفاهیم کلیدی معامله آنلاین
به طور معمول اطلاعات درباره شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بورسی و فرابورس عرضه شده، قیمت‌ها و جزییات بازارها، اطلاعیه‌ها و… را شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مدیریت می‌کند و اگر کاربری می‌خواهد این موارد را مشاهده کند باید به وب‌سایت این شرکت سر بزند.
این سایت صرفا برای اطلاع‌رسانی است و به منظور انجام معاملات باید به سامانه‌های کارگزاری‌ها مراجعه کرد. کار کردن با سامانه‌های معاملات آنلاین معمولا راحت است و ثبت سفارش برای خرید و فروش سهام به آسانی انجام میشود. کافی است کاربران با چند اصطلاح آشنا باشند و فیلدهای مختص به آن را پر کنند. برخی کلید واژه‌ها در اغلب سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها مشترک است و بنابراین آشنایی با آن‌ها ضروری است.
اولین واژه نماد است که طبق تعریف، عبارت است از سهام شرکت‌هایی که برای خرید و فروش در بورس و فرابورس عرضه میشود و فهرست و مشخصات آن‌ها در وب‌سایت شركت مديريت فناوری بورس تهران قابل مشاهده است. واژه دیگر سرمایه است که معادل ریالی سهامی است که معامله میشود و حداقل آن نیز 100 هزارتومان است. روش کار نیز به این صورت است که به محض وارد کردن میزان سرمایه، حجم سفارش به نمایش درمی‌آید.
حجم یا تعداد عبارت است از تعداد سهامی که کاربران یا سهامداران قصد خرید یا فروش آن را دارند. واژه دیگر قیمت است که منظور از آن قیمت هر یک سهم واحد یک نماد است. اعتبار هم نشان دهنده مدت زمان باقی ماندن سفارش در سامانه معاملاتی است. بدیهی است سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها هر کدام فیلدهای مختص به خود را دارند که کاربران آن‌ها بسته به نوع معامله و انتخاب شیوه خرید یا فروش، گزینه‌ها و انتخاب‌های مختلفی پیش رو دارند و حتی ممکن است به برخی مشتریان خدمات ویژه‌ای مثل معامله هوشمند با ربات و… داده شود که به عنوان مثال سامانه فارابیکسو امکان معامله هوشمند را برای برخی از مشتریان خود فعال کرده است.
