پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اولین تجربه سینمای ایران در زمینه اکران اینترنتی تجربه خوبی نبود. انتشار نسخه قاچاق فیلم «خروج» در فضای مجازی تنها چند ساعت پس از آغاز اکران اینترنتی آن نشان داد برای استمرار این کار در خصوص فیلم‌های دیگر باید به فکر چاره‌ای دیگری به جز اکران آنلاین آن در فیلیمو و نماوا بود.
از روز سوم اسفندماه سال ۱۳۹۸ و با اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کلیه سالن‌های سینمایی کشور به حالت تعطیل درآمد. برای مقابله با ویروس کرونا تا امروز این تعطیلات ادامه داشته و فعلاً پایانی هم نمی‌توان برای آن متصور بود.
دو روز پیش پس از اینکه فیلم خروج در فیلیمو و نماوا به‌صورت آنلاین اکران شد، ۳۴ هزار نفر بلیت فیلم را خریداری کرده‌اند که درآمدی بیش از 407 میلیون تومان را برای این اکران آنلاین به همراه داشته است. چند ساعت پس از آن نسخه قاچاق فیلم در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. برخی معتقدند که حفره‌های امنیتی سامانه‌های فیلیمو و نماوا باعث قاچاق فیلم شده است. کارشناسان می‌گویند که واضح و مبرهن است که اگر فیلمی در سایتی بارگذاری شود، نمی‌توان جلوی قاچاق آن را گرفت. سید محمد طباطبایی‌نژاد دبیر کل ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیر مجاز آثار سینمایی و سمعی و بصری در این باره گفته است که «نتفلیکس هم نمی‌توانست جلوی قاچاق فیلم خروج را بگیرد.» اما آیا این حرف به این معنی است که نتفلیکس هم مانند فیلیمو و نماوا داری حفره‌های امنیتی است؟
یک قانون عجیب و غیرقابل تصور
حالا که سینماها تعطیل هستند و اکران عمومی تا زمان نامحدود وجود ندارد، سازندگان فیلم‌ها پیشنهاد دادند که فیلم‌ها را در اختیار شرکت‌های نمایش ویدئوی آنلاین قرار دهند. در این میان فیلم «خروج» به‌صورت انحصاری توسط سازمان اوج به کنسرسویم سرویس‌های VOD فیلیمو و نماوا داده شد تا به‌صورت آنلاین این فیلم را ارائه دهند و همانطور که گفتیم چند ساعت پس از آن هم نسخه قاچاق آن در فضای مجازی منتشر شد. هرچند سازمان سینمایی و مسئولان فیلیمو و نماوا هنوز توضیحاتی در این زمینه ارائه نکرده‌اند.
اگر به سایت فیلیمو نگاهی بندازیم، می‌بینیم که در این سایت تعداد زیادی از فیلم‌های خارجی نمایش داده می‌شود که ما نمی‌دانیم که از کجا و به چه صورت خریداری شده است. به‌طور مثال فیلم «بانکدار» یک فیلم اختصاصی برای شرکت اپل تی‌وی‌پلاس است که مشخص نیست به چه صورت نسخه با کیفیت آن درفیلیمو وجود دارد. عجیب‌تر اینکه در بخش قوانین این سایت نوشته شده که «این سرویس با نام تجاری «فیلیمو» ثبت شده و از حق کپی‌رایت برخوردار است. اگر در سایت‌های دیگر با موارد نقض کپی رایت فیلیمو مواجه شدید، لطفاً آن را به سرویس پشتیبانی « فیلیمو» به آدرس ایمیل support@filimo.com زیر اطلاع دهید.» این در حالی است که کپی‌رایت فیلم‌های آمریکایی در ایران نقض می‌شود.
در رابطه با قاچاق فیلم و خرید قانونی فیلم‌ها بارها صحبت شده و اگر قرار باشد فیلم‌های دیگری مانند «خروج» به‌صورت آنلاین اکران شود باید ملاحظات بیشتری درباره آنها صورت گیرد. طباطبایی‌نژاد گفته است که هر تجربه جدید آزمون و خطاهایی دارد که قاچاق فیلم هم پیش از عرضه، پیش‌بینی و بررسی شده بود. در حال حاضر هم هماهنگی‌های لازم برای متوقف کردن عرضه غیرمجاز فیلم «خروج» در فضای مجازی صورت گرفته و تا جایی که شخصاً پیگیری کردم با وجود اعلام یکی از رسانه‌ها نسخه ۴k از این فیلم هنوز قاچاق نشده است.
تجربه کشورهای دنیا از اکران آنلاین فیلم‌ها چیست؟
با نگاه به تاریخچه اکران آنلاین فیلم‌ها در دنیا می‌توان به این نکته اشاره که یوتیوب و نتفلیکس در شکل دادن و گسترش فیلم‌ها به‌صورت آنلاین تأثیر به‌سزایی داشتند. شرکت نتفلیکس یک رسانه تجاری و تولیدکننده مجموعه‌های تلویزیونی آمریکایی است که گویا تا آغاز سال ۲۰۱۶ توانسته به مخاطب بیش از ۷۵ میلیون مشترک دست پیدا کند. برخی منابع نوشته‌اند این شرکت فعالیتش را از سال ۱۹۹۸ با ارسال پستی دی‌وی‌دی آغاز کرد و در سال ۲۰۰۷ سرویس رسانه سیال را رونمایی کرده است. در سال ۲۰۱۰ حوزه فعالیتش را به کانادا گسترش داد و هم اکنون هم در ۱۹۰ کشور دنیا خدماتش را ارائه می‌دهد.
نتفلیکس چنان شتابی داشت که خیلی زود به رغم انتقادات و مخالفت‌ها، آکادمی اسکار هم ناگزیر از تغییر قوانین خود کرد تا از سال ۲۰۲۰ فیلم‌های عرضه شده در این سرویس ارائه برخط محصولات سینمایی را هم در کنار فیلم‌های اکران شده در سینماها به رسمیت بشناسد.
خیلی زود کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی برای راه‌اندازی سرویس‌های مشابه وسوسه شدند، برندهای قدیمی‌تر جان دوباره گرفتند، شبکه‌های تلویزیونی وارد میدان رقابت شدند و اینگونه صنعت سینمای جهان بیشتر و بیشتر به سمت «خانگی شدن» سوق پیدا کرد.
تجربه ناموفق ایران
سابقه اکران فیلم آنلاین در ایران به فیلم‌های کوتاه و مستند بر می‌گردد. جدی‌ترین تجربه در فضای رسانه‌ای هم مربوط به نمایش مستند «توران خانم» به کارگردانی مشترک رخشان بنی‌اعتماد و مجتبی میرتهماسب بود؛ مستندی که از ۲۶ خردادماه سال ۹۷ ابتدا برای ۴۸ ساعت در دسترس علاقمندان قرار گرفت و استقبال از نمایش اینترنتی آن به اندازه‌ای بود که تا چند روز نیز تمدید شد. بلیت‌فروشی برای این مستند حتی از طریق سایت «سینما تیکت» صورت گرفت و مخاطبان بعد از خریداری بلیت کدی را دریافت می‌کردند که با استفاده از آن می‌توانستند در فاصله زمانی ۷ ساعت، برای یک بار به تماشای آنلاین فیلم بنشینند.
اما با اکران آنلاین فیلم «خروج» و انتشار نسخه قاچاق آن سینمای آنلاین ایران با شکست مواجه شد. هرچند دبیر ستاد صیانت از محصولات فرهنگی اینگونه فکر نمی‌کند و معتقد است که با اتفاق رخ داده مساله‌ای درباره کیفیت کنترل پلتفرم‌ها پیش آمده است، یعنی گفته می‌شود که پلتفرم‌ها توان فنی برای کنترل این موضوع را نداشتند. در حالی‌که در دنیا قدرتمندتر از نتفلیکس وجود ندارد و ببینید از کدام یک از فیلم‌هایش بیش از یک ساعت حراست شده است؟ یعنی اگر مقایسه جهانی کنیم هیچ فیلمی در پلتفرم جهانی نبوده که ایمن از دانلود باشد.
به‌گفته او تمام فیلم‌هایی که در پلتفرم‌های معتبر و با امنیت جهان قرار گرفتند به یک شکلی کپی شدند. یعنی به هر حال نرم‌افزاری وجود دارد که بتواند فیلم را دانلود کند. اینکه ما می‌گوییم پلتفرم نماوا و فیلیمو این توانایی را ندارند چندان درست نیست، چون اگر «خروج» روی پلتفرم نتفلیکس هم قرار می‌گرفت همین اتفاق می افتد. این ریسک بسیار بالا بود که انجام شد و امیدوارم آورده فیلم به‌گونه‌ای باشد که «خروج» بیش از این دچار خسران نشود.
