چرا ناگهان احساسمان نسبت به اینترنت مانند سال ۱۹۹۹ شد؟ روزهای قبل از حباب دات کام!

هر چند روز یکبار، ده‌ها هزار نفر در اینستاگرام به یک مهمانی مجازی به میزبانی DJ D-NICE ملحق می‌شوند. مهمانی‌های پخش زنده اینترنتی با نام Club Quarantine افراد مشهور زیادی مانند میشل اوباما، اپرا وینفری و مارک زاکربرگ را از سرتاسر اینترنت به خود جذب کرده‌اند. بعضی از شب‌ها بینندگان این برنامه‌های زنده اینترنتی از ۱۵۰ هزار نفر نیز فراتر می‌روند و برای چند ساعت، نوجوانان با یک موسیقی مانند ثروتمندترین افراد روی کره زمین می‌رقصند. در مورد کل این اتفاق احساس آشنایی داریم؛ انگار قبلا هم آنرا تجربه کرده‌ایم: احساس آزادی مردم و جمع شدن اجتماعی باشکوه.

این همان حسی است که شما را هنگام نظرخواستن در مورد نکات آشپزی با غریبه‌ها (رتبه اول عبارت جستجوشده در گوگل) و یا ایجاد مکالمه تصویری با غریبه‌ها سرزنش می‌کند. حالا که همه افراد از یکدیگر جدا هستند، در این باهم بودن جدا، این طور به نظر می‌رسد که موانع بین ما در حال کاهش است. آیا این حس سراب است یا اینکه چیزی واقعا تغییر کرده است؟ جای تعجب نیست که رفتار آنلاین ما به نظر متفاوت می‌رسد. ویروس کرونا به طور چشمگیری روند زندگی ما را تغییر داده است، اجبار به حبس خانگی و اینکه عادت‌های قبلیمان به ناگهان و یک شبه تغییر کردند. با این وجود شاید انتظارش را نداشته باشیم که در این دوره‌‌ی تلخ و سخت، روی آوردن همه افراد به اینترنت به‌نوعی فضای اینترنت را دوباره زیبا کند.

این اتفاق شبیه بازگشت به دوران گذشته و بسیار جدی وب است، هنگامی که تازگی داشتن صدا و امکان برقراری ارتباط با شخصی دیگر ما را با حس فرصت نامحدود و خوش‌بینی اشباع می‌کرد. این پدیده روزهای گذشته را به یاد می‌آورد. اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ درست قبل از ظهور رسانه‌های اجتماعی و تلفن‌های هوشمند؛ هنگامی که رفتن به اینترنت، هنوز استفاده ارزشمندی از زمان برای جستجو بود.

قبل از اینکه شبکه‌های مجازی روابط ما را دچار چالش کنند و ما را از یکدیگر دورتر سازند، ما روابط اتفاقی اینترنت را بیشتر جدی می‌گرفتیم. حال گهگاه سپری کردن زمان با غریبه‌ها (البته به‌طور مجازی) دوباره جالب شده است. مردم به تماس‌های تصویری با افرادی که تاکنون آنها را ندیده‌اند جهت داشتن ساعاتی شاد روی آورده‌اند. آنها منتخب خلاقیت‌های خود را بوسیله صفحات Google sheet به اشتراک می‌گذارند و در جستجوی صحبت با دوست قرنطینه‌ای و ارسال ایمیل‌های ملایم‌تر و بدون طعنه هستند.

شما این اوضاع را به‌صورت احیای روابط قدیمی می‌بینید. اکنون ما دوباره به گرامی داشتن دوستان قدیمی دوردست روی آورده‌ایم؛ علاوه بر این، تفاوت زیادی بین وقت گذرانی با آنها و افراد نزدیک در خانه وجود ندارد. افراد نیز به روش‌های آنالوگ (در مقابل دنیای دیجیتال) روی آورده‌اند: ارسال کارت پستال و گذاشتن پیام‌های صوتی برای خانواده.

اینترنت قبلاً محلی بود که می‌توانستید در مورد هر چیزی آموزش ببینید؛ تا زمانی که اطلاعات بیش از حد زیاد و باعث سردرگمی شد. حال مجددا خستگی و کسالت ماندن طولانی در خانه منجر شده مردم برای یادگیری به سراغ اینترنت بیایند: بهترین دستور خمیر ترش، یادگیری زبان‌های خارجی جدید یا آموزش هر مهارت بی‌فایده یا مفید دیگری.

حتی برنامه‌های تحت سلطه هزاره جذابیت بیشتری پیدا کرده‌اند، مانند روزهای قبل از ساخته‌شدن برنامه‌های فتوشاپ و فناوری هوش مصنوعی که باعث شدند ما نسبت به ظاهر دیجیتال خود حساسیت بیشتری نشان دهیم. درخششی که اینستاگرام در چند سال اخیر داشت، فرو ریخت. اکنون جلسات یوگا مجازی که در اتاق‌های نشیمن به هم ریخته انجام می‌شود، خلوتی دلپذیر هستند.

اندرو سالیوان، مدیرعامل انجمن غیرانتفاعی اینترنتی، می‌گوید: «البته، خاطرات بد ما از گذشته ممکن است به دلیل خوش‌بینی افراطی فراموش شوند، در اوایل وب افراد با نیت‌های نادرست وجود داشته‌اند و در حال حاضر نیز همچنان هستند. اما مردم در گذشته نسبت به امروز به گفتگوهای خود دقت بیشتری داشتند. اینترنت Dial-up باعث شده بود که چک کردن پیام‌های بی‌شمار هزینه زیادی داشته باشد و این امر دلیلی بود تا مردم وقت خود را با دقت بیشتری در اینترنت بگذرانند. همچنین استفاده از اینترنت به افراد با تحصیلات، پول و دانش فنی محدود شده بود که این موضوع باعث کوچک‌تر شدن اینترنت شده بود.» مطمئناً همه این عوامل از جمله دلایلی هستند که تعاملات آنلاین حداقل صلح آمیزتر به نظر می‌رسیدند.

با مقایسه شرایط قدیم و جدید، اینترنت مدرن و امروزی کاملاً نافذتر شده است. اما با وجود اینکه نوآوری‌هایی مانند مرورگرها و افزایش پهنای باند، فضای گفتمان و اختلاف نظر را افزایش داده‌اند، دسترسی‌ها را بیشتر کرده‌اند و زندگی‌های ما را دچار اختلال بزرگ‌تری کرده‌اند. به عبارت دیگر، بدون این به روزرسانی‌ها و فناوری‌ها، اکنون ما در فاصله گذاری اجتماعی خود بسیار موفق‌تر می‌بودیم. سالیوان می‌گوید: «اینترنت به ما این امکان را می‌دهد که یک حس عادی داشته باشیم و از یکدیگر حمایت کنیم و گرد هم آییم.» آیا زمانی که این وضعیت خاص تمام شود، اینترنت مکانی مهربان‌تر و آرام‌تر خواهد بود؟

لی لیوروو، استاد دانشگاه UCLA که در زمینه تحولات اجتماعی و اینترنت تحقیق کرده است، می‌گوید که آنچه که در حال ظهور است، یک حس بی‌سابقه در جامعه است. او می‌گوید: «ما می‌بینیم که برای اینکه دور هم باشیم لازم نیست از نظر جسمی در یک مکان حضور داشته باشیم. این طور نیست که زیرساخت‌های فیزیکی این کار را انجام می‌دهند. این همان کاری است که ما به وسیله فناوری آن را انجام می‌دهیم.»

بنابراین شاید این چیزی است که ویروس همه‌گیر کووید-۱۹ آن را تغییر داده است: نه صرفا اینترنت را، بلکه رابطه ما با آن را. اکنون که وظیفه زندگی ما این است که با جهان احساس برقراری ارتباط کنیم، در حال ارزیابی مجدد روابط و جوامع مجازی خود هستیم. سالیوان می‌گوید که هیچ راهی برای پیش‌بینی وقایع بعدی وجود ندارد. اما اینترنت یک ماه گذشته احتمالات اینترنت فردا را به ما نشان می‌دهد. او می‌گوید: «ما متوجه شده‌ایم که داستان‌های دیستوپی، به حقیقت نمی‌پیوندند. وقتی انسان‌ها دچار مشکل می‌شوند، به همدیگر کمک می‌کنند.»