فناوری علمی تخیلی فیسبوک / تلاش این کمپانی برای فراهم کردن قابلیت تایپ با ذهن

فیسبوک تحقیقاتی را روی عینک‌های واقعیت افزوده انجام داده و قصد دارد قابلیت تایپ با سیگنال‌های ذهنی را برای کاربرانش فراهم کند. در صورت تحقق این امر، دیگر نیازی نیست که برای نوشتن متن از صفحه کلید استفاده کنیم.

پس از دو سال تحقیق، این کمپانی در روز سه‌شنبه هفته گذشته اعلام کرد که این هدف علمی تخیلی، قابل دستیابی است.

آزمایشگاه واقعیت فیسبوک، بخش واقعیت مجازی و واقعیت افزوده این کمپانی را تشکیل می‌دهد. مارک چویلت، سرپرست تحقیقات این آزمایشگاه می‌گوید:

هدف ما این است که با استفاده از عینک‌های واقعیت مجازی، یک روش تعاملی انعطاف‌پذیر را در اختیار کاربرانمان قرار دهیم؛ به‌طوری‌که با پوشیدن عینک‌های واقعیت افزوده، بدون استفاده از دستانشان بتوانند به شکلی امن با این کمپانی به تعامل بپردازند.

این غول رسانه‌های اجتماعی، دو سال قبل در کنفرانس توسعه‌دهندگان خود موسوم به F8، اعلام کرد که قصد دارد یک وسیله پوشیدنی را طراحی کند که از فعالیت‌های مغزی افراد برای شناسایی سخنان از پیش تعیین شده استفاده می‌کند.

این شرکت برای رسیدن به هدف مذکور با دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو همکاری کرده است. روز سه‌ شنبه فیسبوک عنوان کرد که طبق نتیجه تحقیقات، این امکان وجود دارد که به صورت آنی، فعالیت‌های مغزی افراد را رمزگشایی کرده و به شکل متن بازنویسی کنیم.

این اولین گام فیسبوک بود برای توسعه سیستمی که از طریق خواندن مغز، توانایی تایپ کردن 100 لغت در دقیقه را داشته باشد.

چویلت گفت: «تحقیق دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو یک اثبات مفهومی است مبنی بر این که امکان سخن گفتن در سکوت وجود دارد. علاوه بر آن، با استفاده از این تحقیق می‌توانیم پی ببریم که برای طراحی یک رابط کاربری سخن گفتن بی‌صدا، کدام سیگنال‌های عصبی مورد نیاز هستند.»

محققان دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو به عنوان بخشی از یک پروژه بزرگتر به نام «پروژه استنو»، این تحقیق را انجام دادند. در این تحقیق از داوطلبانی استفاده شد که قابلیت گفتار عادی داشتند و تحت عمل جراحی مغز یا درمان صرع قرار گرفته بودند. هدف محققان دانشگاه این بود که با استفاده از رکوردهای مغزی، صدای افرادی که از توانایی صحبت کردن محروم شده‌اند را به آن‌ها بازگردانند.

طی جراحی مغز، الکترودهایی به صورت موقتی در بخش‌هایی از مغز افراد قرار داده می‌شد تا فعالیت‌های آن‌ها را برای یک هفته مورد شناسایی قرار دهد. این امر از یک طرف به دکترها کمک می‌کرد تا از حملات احتمالی تشنج اطلاع پیدا کنند و از طرف دیگر، محققان می‌توانستند فعالیت‌های مغزی مرتبط با سخن گفتن را با دقت بالایی مطالعه کنند.

محققان دریافتند که فعالیت‌های مغزی ثبت شده در زمان سخن گفتن را می‌توان به صورت آنی ترجمه کرده و به شکل متن درآورد.

چویلت اعلام کرد:

در حالت معمول، محققان داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و سپس به تحلیل آن می‌پردازند؛ ولی دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو اعلام کرده که می‌تواند این کار را به صورت آنی انجام دهد. در صورت تحقق این امر، برقراری تعامل امکان‌پذیر می‌شود.

دیوید موزز، یکی از محققان دانشگاه کالیفرنیای سان‌فرانسیسکو در روز سه‌شنبه با انتشار پست وبلاگی عنوان کرد: «اولین بار است که این رویکرد در راستای شناسایی کلمات و عبارات گفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرد… امیدواریم که با انجام تحقیقات بیشتر در آینده، دقت و انعطاف‌پذیری ترجمه فعالیت‌های مغزی افزایش پیدا کند.»

فیسبوک صرفا تامین بودجه این پروژه را به عهده داشته و در روند انجام تحقیق و ارتباط با داوطلبان نقشی ایفا نکرده است.

فاز بعدی پروژه استنو این است که تعیین کند آیا می‌توان با استفاده از فعالیت‌های مغزی، قابلیت برقراری ارتباط را به افراد ناتوان بازگرداند یا خیر؟ بنا به اعلام فیسبوک، این شرکت در فاز جدید، نقش تامین بودجه را به عهده خواهد داشت و در کنار این امر، تیمی کوچکی از محققان را نیز تشکیل خواهد داد تا از بخش مهندسی این پروژه پشتیبانی کنند.

فیسبوک تنها شرکتی نیست که در مسیر استفاده از قدرت مغز انسان در زمینه تکنولوژی‌های پیشرفته گام برداشته است.

«نئورالینک» شرکتی است که توسط بنیان‌گذار تسلا، یعنی الون ماسک پشتیبانی می‌شود. این شرکت با هدف شناسایی فعالیت‌های عصبی، یک حسگر مغزی را مورد آزمایش قرار داده است. این شرکت در حال حاضر، حسگر مذکور را روی نمونه‌های انسانی آزمایش می‌کند.

همچنین گوگل نیز فعالیت‌هایی را در راستای ارتقای عینک‌های واقعیت افزوده خود انجام می‌دهد. این عینک‌ها که با نام عینک‌های گوگل شناخته می‌شوند، محصولاتی هستند که برای مشتریان سازمانی طراحی شده‌اند. این شرکت به سوالات مطرح شده در مورد احتمال برنامه‌ریزی برای توسعه یک رابط کاربری کامپیوتری مغزی، پاسخی نداده است.

تحقیق فیسبوک سوالات زیادی را ایجاد کرده است. اولا، کاربران نگران مسائل مرتبط با حریم شخصی هستند و می‌گویند اگر به شرکت‌هایی مانند فیسبوک و گوگل اجازه بدهیم که به مغز ما دسترسی داشته باشند، آن‌ها از اعتماد ما سوء استفاده خواهند کرد. سوالات مهم دیگری نیز مطرح شده‌اند؛ برای مثال، این دستگاه چگونه می‌تواند بین سخنی که یک شخص می‌خواهد به زبان بیاورد و سخنی که نمی‌خواهد بگوید، تمایز ایجاد کند.

چویلت اعلام کرد: فیسبوک می‌داند که مسائل پیچیده بسیاری در پیش رو هستند.

او گفت: «ما نمی‌توانیم به تمامی سوال‌های اساسی پاسخ دهیم، حتی از بسیاری از آن‌ها اطلاع هم نداریم. آن‌چه ما می‌توانیم انجام دهیم، این است که … در مورد آن‌ها بحث و گفتگو کنیم.»

این سخن بدین معناست که فیسبوک قصد دارد در مسیر توسعه این نوع از محصولات، رویکردی شفاف را در پیش بگیرد. چویلت برآورد می‌کند: «درست است که نتایج تحقیقات اخیر، ما را به هدف نهایی خود در توسعه یک وسیله پوشیدنی برای کنترل مغز نزدیک کرده‌اند، ولی چنین محصولی دست کم 10 سال به ما فاصله دارد.»

وی افزود: نتایج تحقیقات اثبات می‌کنند که امری به نام ترجمه فعالیت‌های مغزی و تبدیل سخنان از پیش تعیین شده به متن، امکان‌پذیر است؛ ولی برای این‌که بتوانیم این کار را بدون کاشت الکترود در مغز انجام دهیم، فعالیت‌های زیادی باید انجام بگیرد.

در سال 2018، محققان دانشگاه لندن و دانشگاه استفورد مقاله‌ای را در کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا به چاپ رساندند. در این مقاله آمده است: «در حال حاضر، هیچ تکنولوژی وجود ندارد که بدون انجام جراحی، بتواند احتمال انجام یک فعالیت را شناسایی کند.» در ادامه در مورد توسعه این تکنولوژی گفته شده: «چنین امری به صورت یک شبه و تنها با تکیه بر شور و شوق فعالان سیلیکون‌ولی امکان‌پذیر نخواهد بود.»

فیسبوک عنوان کرده که برای ایجاد یک دستگاه مغزی با قابلیت رمزگشایی از کلمات، با آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز نیز وارد همکاری شده است.

چویلت اعلام کرده است :

امروزه، در حوزه تکنولوژی‌های محاسباتی، روزهای هیجان‌انگیزی را سپری می‌کنیم. برای اولین بار در دهه 1970 میلادی بود که صحبت‌هایی در مورد محاسبات مغزی عنوان شد؛ ولی تنها در طی 10 الی 15 سال گذشته بوده که دریافته‌ایم چنین امری امکان‌پذیر است.

منبع: فورچون