پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حامد اکبری؛ پژوهشگر سیاست‌گذاری دولت الکترونیک و فضای مجازی / توسعه و نفوذ فناوری‌ها، علی‌الخصوص فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی جدید دو دهه اخیر، در عمق لایه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی جامعه، صورت‌بندی‌های آن را دچار دگرگونی‌های اساسی کرده است. در بسیاری از موضوعات، مسائل از بنیان متفاوت و نقاط عزیمت دچار تغییر و تئوری‌های کلاسیک و حتی مدرن کارکردشان را از دست داده‌اند و ناچار خود را با این تغییرات فناورانه هماهنگ کرده‌اند.
بیراه نیست اگر بگوییم تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی خود را از هر حیث به دنیا تحمیل کرده و دیری‌ست دنیا و مردم را به دنبال خود می‌کشانند.
بالطبع دانشمندان و پژوهشگران فضاهای علمی و دانشگاهی هم از این جریان نو پدیدار مستثنی نبوده و شاید از پیشروترین گروه‌های جامعه که به دلیل درک مبتدی که از ماهیت علم و فناوری داشتند به جای مقاومت در مقابل آن، آن را با آغوش باز پذیرفته و خود هم به کمک همان فناوری‌ها، ابعاد خلاقانه جدیدتری هم به آنها بخشیده و جزئی از آن جریان پرشتاب و همه‌گیر شدند.
البته رویکرد بین‌رشته‌ای و مفاهیم میان‌رشته‌ای، مدتی است که به‌طور جدی عرض‌اندام کرده است و گویی راه‌حل برون‌رفت از بن‌بست‌های جامعه و علم را در این رویکرد می‌جوید. میان رشته‌ها غالبا به قاعده کاربردی کردن علوم مختلف، خود را بازآرایی می‌کنند و میان رشته‌ها از پس میان رشته‌ها به وجود می‌آیند.
علوم اطلاعات و ارتباطات هم از پایه و اساس با رویکردهای میان‌رشته‌ای به وجود آمده تا جایی که به چند رشته‌ای بودن تبدیل شده‌اند. نگارنده بر این باور است که علوم اطلاعاتی و ارتباطی و فناوری اطلاعات به‌گونه‌ای چند_میان‌رشتگی است که وجه ابزاری و کاربردیشان چنان قدرتی پیدا کرده است که جریان علمی، کاربردی و فناورانه جهان را به ذائقه خود تغییر داده و به پیش می‌رود.
گزارش‌های جهانی در موضوعات مختلف حاکی از توفیقات فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در غالب رشته‌ها است و استیلای ابعاد چند_میان‌رشتگی دو دهه اخیر را اثبات می‌کند.
دیگر نه تنها زمانی نیست که بتوان بدون نگاه میان‌رشتگی گره از کارهای دنیای پیچیده امروز گشود، بلکه به دلیل پیچیدگی‌های بیشتر و افزایش سرعت زندگی در همه ابعاد، نمی‌توان بدون تلفیق هر موضوع یا رشته، با ابزارهای حوزه فناوری اطلاعات، با دنیای امروز هماهنگ شد. این است که جریان جدیدی از رشته‌های تلفیق‌شده با فناوری اطلاعات، پیشتاز غالب عرصه‌های جوامع شده‌اند.
از این مقدمه نه چندان کوتاه که بگذریم، با مثالی به بحث اصلی وارد می‌شویم. فین‌تک‌ها! فین‌تک یا financial technologeis یا فناوری‌های مالی از مهمترین اتفاقات چند_میان‌رشتگی با تعریفی که در مقدمه ارائه شد است که تاثیرات مهمی در جامعه و نظام پولی و بانکی و اقتصاد گذاشته است.
فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، در دست افراد خلاق با همراهی اقتصاددانان و فعالان رشته‌های پولی و بانکی، فناوری‌های مالی را به دنیا عرضه کردند که تحولات اساسی در سیستم و نظام بانکداری دنیا پدید آورد. انواع کارت‌های بانکی، کارت‌های اعتباری، سوئیفت و بانکداری مجازی و فناوری‌های نوظهور مثل اپلیکیشن‌های پرداخت و خرید شارژ و رزروینگ و بیمه‌های آنلاین و بسیاری دیگر از سلسله فین‌تک‌ها هستند.
گفتنی است که بعد از بحران مالی سال 2008 با افزایش سرسام‌آور فناوری‌های مالی و استارت‌آپ‌های فین‌تکی و حجم زیاد مشتریان و افزایش حجم داده‌های دیجیتال و بالطبع افزایش قوانین و تنظیم‌گیری‌های مالی تا حوالی سال 2015، موضوع جدیدی در زیر چتر و عنوان فین‌تک‌ها ظهور پیدا کرد که کارشناسان نام آن را Regtech گذاشتند.
Regtech یا Regulation Technologeis، فناوری‌های قانونی هستند که از ابتدا برای افزایش نظارت و تسهیل فرآیندهای پولی مالی و فین تک‌ها بر اساس قوانین جدید طراحی شدند. رفته‌رفته، regtech ها خود را از زیر چتر هویتی فین‌تک‌ها خارج کرده و هویت مستقل و کارکردهای بسیار متنوع و موثرتری پیدا کردند. در واقع در تعاریف جدید، regtechها به هدف حداکثر کردن تطابق‌پذیری و هماهنگی کاربران با قوانین موجود در حوزه‌های مختلف نقش‌آفرینی می‌کنند.
به‌طور مثال انواع رگ‌تگ‌ها عبارتند از فناوری‌های تسهیل‌کننده و تطبیق‌دهنده کاربران در موضوعات خدمات مالی مثل ضد پولشویی، جلوگیری از کلاهبرداری و Kyc و یا احراز هویت کاربران کسب‌وکارها و یا رگ‌تک‌هایی برای پایش رضایت مشتریان در حوزه‌های بانکی طراحی شده‌اند. رگ‌تک‌های نظارتی و پیشگیرانه از تخلفات مالی و فناوری‌های مدیریت ریسک‌های سازمانی در برابر کلاهبرداری‌ها نیز از مهمترین رگ‌تک‌های مالی هستند.
حتی برخی دولت‌ها با تصویب قوانین مرتبط با مصرف مشروط ماری‌جوانا، رگ‌تک‌هایی تعریف کردند که با کمک آنها بتوانند مصرف و پراکنش و رشد مصرف ماری‌جوانا را اندازه‌گیری و پیگیری کنند.
رگ‌تک‌های زیادی هم در حوزه محیط زیست، سلامت عمومی و غذایی و امنیت و کیفیت آنها در انطباق با قوانین محلی وجود دارند.
رگ‌تک‌هایی در موضوع سازگاری عمومی در هماهنگی صنایع با سیاست‌ها خط‌مشی‌های عمومی مرتبط با صنایع و همچنین نظارت بر آنها وجود دارد و حتی رگ‌تک‌هایی در صنعت توسعه پیدا کرده‌اند که مدعایشان حمایت از اخلاق در کار و ایمنی در صنعت است.
تاکنون مهمترین رگ‌تک‌ها را دولت‌ها توسعه دادند و برای تحلیل قانون‌گذاری و تنظیم مقررات و پایش تاثیر آنها در جامعه و اندازه‌گیری بازخورد و وارد کردن مجدد در حلقه قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری از آنها بهره برده‌اند. نوع آرمانی رگ‌تک‌های دولتی در حوزه قانون‌گذاری به دولت الکترونیک ختم می‌شود. در واقع دولت الکترونیک به معنای صحیح کلمه یک رگ‌تک یکپارچه یا تجمیعی از رگ‌تک‌های مختلف است که روابط بین دولت و اشخاص حقیقی و حقوقی را با دولت و نهادهای عمومی تنظیم می‌کند.
امروزه رگ‌تک‌های حوزه امنیت اطلاعات برای اشخاص حقوقی و حقیقی از اقبال بالایی برخوردار شده‌اند.
از مهمترین، پیچیده‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین رگ‌تک‌ها که شاید بتوان گفت غیر از خود پلتفرم دولت الکترونیک به‌عنوان یک ابر رگ‌تک کلاسیک است رگ‌تک «هویت مجازی» یا «هویت دیجیتال» است.
احراز هویت، قسمتی از فرآیند حضور و استفاده خدمات در فضای مجازی است و منطقا این قسمت نبایست به عهده کاربران باشد و البته اینکه این قسمت به عهده عرضه‌کنندگان خدمات دیجیتال هم باشد مناقشه جدی است.
اساسا احراز هویت مجازی و تعیین پیشینه افراد حقیقی و حقوقی از آن دسته از موضوعاتی است که از یک‌سو ابعاد امنیت و اخلاق اطلاعاتی دارد و از سوی دیگر، سربار فرآیندهای عرضه خدمات مجازی است.
بنابراین رگ‌تک‌هایی که سرویس تعیین، تایید و گارانتی هویت دیجیتال و پیشینه هویت را انجام می‌دهند، مهمترین نقش‌آفرینی تطابق‌پذیری بر مبنای قوانین موجود بین کاربران و عرضه‌کنندگان در فضای دیجیتال را بر عهده دارند.
رگ‌تک هویت مجازی با اسکن و قطع چند پایگاه داده و انواع خود اظهاری‌ها می‌توانند در طیف‌ها و عیارهای مختلف صحت اطلاعات و خدمات احراز هویت را به کاربران و همچنین به توسعه‌دهندگان سرویس‌های مبتنی بر فضای مجازی و همچنین دولت الکترونیک و نهادهای عمومی ارائه دهند.
رگ‌تک هویت مجازی در واقع فرآیندهای ثبت‌نام و وارد کردن اطلاعات مختلف و آپلود کردن مدارک مختلف و انواع راستی‌آزمایی اطلاعات و کاربر و ایجاد کلمه‌های کاربری و رمزهای ورود را حذف و هم برای کاربران راحتی و پرهیز از اظهار اطلاعات در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف را تسهیل می‌کنند و همچنین کسب‌وکارها و توسعه‌دهندگان خدمات در فضای مجازی و دولت الکترونیک را از احراز هویت‌های پیچیده رهانیده و ریسک ارائه خدمات به افراد تقلبی را کاهش می‌دهند.
شاید به جرات بتوان گفت، رگ‌تک هویت دیجیتال و احراز هویت مجازی پاشنه آشیل دولت الکترونیک و اولین فرض شهروند الکترونیک بوده و بدون وجود این سرویس، توسعه‌دهندگان کسب‌وکارهای مجازی به دلیل قانون‌گذاری‌های دست‌وپا گیر دولت‌ها و قوه‌های قضاییه و همچنین ریسک بالای موجود برای خودشان و البته پیچیده‌تر شدن فرآیندهای مجازی و عدم هماهنگی با حوصله و آمادگی الکترونیک مردم، نمی‌تواند مسیر توسعه‌ای پرشتابی که تاکنون طی نموده را ادامه دهد.
نگارنده بر این باور است که رگ‌تک‌ها ازآنجایی‌که در تلاقی بین رفتار کاربران موضوع خدمت یا محصول موردنظر و از همه مهم‌تر قوانین دستورالعمل‌ها، سیاست‌ها، و رویه‌های جاری در مناطق مختلف ایفای نقش می‌کنند، ظرفیت حضور رشته‌های غیر فنی و مشخصا رشته فناوری اطلاعات است. علی‌الخصوص رشته‌های علوم انسانی!
تجربه راهبری دولت الکترونیک و کسب‌وکارهای مبتنی بر فضای مجازی نشان می‌دهد که نگاه صرفا فنی و مهندسی در این موضوعات بسیار آسیب‌زننده بوده و قرار گرفتن رشته‌های دیگر در کنار پیشروان فناوری‌های اولین اطلاعاتی و ارتباطی باعث رشد، پیشرفت و همچنین دوری از اشتباهات طراحی و معماری فرایندها و خدمات مجازی می‌شود.
رشته‌های اقتصاد و مدیریت تکنولوژی‌های آموزشی، حقوق، حقوق بین‌الملل و خصوصی و عمومی، علوم سیاسی در مسائل ایران و سیاست‌گذاری عمومی، مردم‌شناسی برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی، مدیریت خدمات اجتماعی، برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای، برنامه‌ریزی گردشگری، پژوهش علوم اجتماعی، علوم تربیتی، آموزش و بهسازی منابع انسانی، انواع رشته‌های علم‌سنجی و مطالعات آرشیوی و علم اطلاعات و دانش شناسی علوم ارتباطات اجتماعی مدیریت جهانگردی، مدیریت کسب‌وکار و تجارت بین‌الملل، مدیریت امور شهری و رشته‌های قضایی و جرم‌شناسی و… همه و همه بهترین ظرفیت برای توسعه و ساماندهی رگ‌تک‌ها و تطابق‌پذیری جامعه و کاربران با فضاهای واقعی حوزه‌های مختلف در هماهنگی با سیاست‌ها و قوانین موجود است.
مدعای اصلی نگارنده آن است که بدون حضور رشته‌های مختلف به غیر از علوم فنی و مهندسی که تاکنون بار اصلی توسعه خدمات و محصولات فضای مجازی را به دوش کشیده‌اند، رشته‌های علوم انسانی از مهمترین نقش‌آفرینانی هستند که می‌توانند رنگ و بویی تازه به فعالیت‌های فضای مجازی داده و همچنین ارزش‌افزوده‌های جدی برای کشور و تعامل با دنیا ایجاد کنند که مهمترین آنها همان رگ‌تک‌های موضوعی هستند.
البته برخی کارشناسان، فناوری‌های رشته‌های علوم پزشکی را هم در قالب رگ‌تک‌ها طبقه‌بندی کرده‌اند که به نظر من، فناوری‌های علوم پزشکی خود عرصه بسیار پر ظرفیت، همه‌گیر و وسیعی است که باید با عنوان مستقل فناوری‌های سلامت و پزشکی به استقلال هویتی رسیده و نقش‌آفرینی کند.
