پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صنعت خدمات مالی پیوسته در حال تکامل است. به طبع آن نیز رگولاتوری با تدوین مقررات جدید به دنبال حفاظت از مشتریان است. در برخی حوزه‌ها با پدیده‌ای روبرو هستیم که می‌توان نام تعدد مقررات را بر آن نهاد. مقصر این امر رگولاتوری است یا بانک‌ها؟ مقررات چگونه در ساختن آینده صنعت بانکداری به ما کمک خواهند کرد؟ نقش فناوری در این بین چیست؟
۱۰ سال پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ شاهد تغییرات قابل‌توجهی در مقررات حاکم بر بخش بانکی بوده‌ایم. بانک‌ها اکنون با تعدد مقررات رگولاتوری مواجه هستند که به گفته ویتور کونستانسیو (Vitor Constancio)، معاونت بانک مرکزی اروپا، در ایجاد امنیت بیشتر برای سیستم مالی موفق بوده است؛ اما تعامل بین مقررات و بانک‌ها چگونه این صنعت را در سال‌های آینده دستخوش تغییر خواهد نمود؟
شکی در آن نیست که بانک‌ها دستخوش تغییرات عمیقی بوده‌اند. بازیگران بزرگ از طرف بانک‌های نوظهور چلنجر نظیر مونزو (Monzo)، اتم (Atom) و رِوُلوت (Revolut) به مبارزه طلبیده شده‌اند. رِوُلوت به عنوان یک استارت‌آپ خصوصی توانست به ارزش یک میلیارد دلار برسد و به موقعیت تک‌شاخ (unicorn) دست یابد.
توسعه فناوری‌های موبایلی ستون‌های سامانه‌های پرداخت را به لرزه درآورده و اپلیکیشن‌های جدیدی برای پاسخ به نیازهای تغییریافته مصرف‌کنندگان ظهور کرده‌اند. توسعه سرمایه‌گذاری جمعی (crowd-funding) چهره صنعت وام را دگرگون ساخته است.
دنیای قشنگ کاملاً دیجیتال، به‌صورت بالقوه در صدد تخریب خدمات سنتی بانکی است و همه به دنبال حفظ موقعیت متزلزل خود در بازار هستند. بر اساس گزارش اخیر «KPMG» از سال ۲۰۱۵ تاکنون مؤسسات مالی بیش از ۲۷ میلیارد دلار در فین‌تک و نوآوری‌های دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
آیا قدرت بانک‌های چلنجر در عدم وجود تعدد مقررات نهفته است؟
بانک‌های چلنجر مدعی بازتعریف الگوهای کسب‌وکاری صنعت بانکداری هستند. برای عده‌ای بخش بزرگی از این موفقیت در طفره رفتن از مقررات نهفته است. رِوُلوت که خود را «جهانی فراتر از بانکداری» تبلیغ می‌کند، در حال حاضر مجوز کاملی برای بانکداری ندارد. مونزو اگرچه اکنون مجوزهای کامل را دارا است، ۳ سال پیش به‌عنوان یک شرکت پول الکترونیک (emoney) تأسیس شد. آیا آینده‌ای برای بانک‌هایی که درواقع بانک نیستند قابل‌تصور است؟
اندرو استیونز (Andrew Stevens) متخصص بانکداری جهانی در شرکت فناوری کوادیِنت (Quadient) با تمرکز روی تعامل با مشتریان، در این مورد تردید دارد:
«بانک‌های چلنجر اغلب مجموعه کاملی از محصولات را ارائه نمی‌دهند. زمانی که بخواهند به یک بانک کامل تبدیل شوند خواهند دانست که در موقعیت سختی برای کسب سود قرارگرفته‌اند.»
بخش بانکداری می‌تواند تقسیم گشته و در آن بانک‌های چلنجر بازیگران نیچ (niche) و چیزی مثل یک برند لاکچری باشند:
«مشتریان آن‌ها غالباً از گروه‌های جمعیتی خاصی هستند که این واقعیت را قبول کردند که تجربه آن‌ها یک تجربه سرتاسری نخواهد بود. مدیریت این رابطه بسیار ساده‌تر از روابط سازمان‌های بزرگ‌تر با مشتریانی از گروه‌های جمعیتی متفاوت است.»
آیا تعدد مقررات باعث عقب ماندن بانک‌های سنتی شده است؟
هم رگولاتوری و هم بخش خدمات مالی در حال تلاش برای رسیدن به‌سرعت بالای پیشرفت فناوری دیجیتال بوده‌اند. پیچیدگی نوآوری‌ها در سازمان‌های مالی هر روز بیشتر می‌شود. دین نش (Dean Nash)، مشاور حقوقی ارشد مونزو بر این باور است که تعدد مقررات و سطح بالای رگولاتوری مانعی در برابر نوآوری سازمان‌های سنتی است.
«سرعت‌بالای تغییرات محیط رگولاتوری باعث ایجاد گره‌های بسیاری شده است. ما به عنوان یک چلنجر جدید با فناوری بدون مرز (Greenfield project) چابک‌تر هستیم و می‌توانیم برای خلق نتایج بهتر برای مشتریان کارهای بیشتری انجام دهیم.»
بار سنگین رگولاتوری به این معنی است که بانک‌ها قادر نیستند، با روش‌هایی مشابه چلنجرها به دنبال جذب سرمایه باشند و فارغ از سیستم‌های قدیمی خدمات جدید خود را توسعه دهند.
رگولاتوری هم کار پیچیده‌ای دارد. مقررات با سه هدف متفاوت وضع می‌شوند:
- محافظت از مصرف‌کنندگان
- ارتقای رقابت و نوآوری
- ثبات سیستم مالی
از سال ۲۰۰۸ به این‌طرف بیشتر تمرکز روی ارتقاء ثبات و مقاومت سیستم مالی بوده و این بخش هنوز با تبعات بحران مالی درگیر است. در چند سال اخیر تأکید بیشتری بر روی رقابت و نوآوری صورت گرفته که نمود این مسئله در بانکداری باز هویداست. دین نش می‌گوید:
«رگولاتوری به دنبال باز کردن ساختار یکپارچه داده‌ها است.»
مونزو از منافع «New Bank Start Up Unit» استفاده نمود؛ که یک ابتکار عمل مشترک بین مرجع احتیاط رگولاتوری بانک انگلستان و مرجع راهبرد امور مالی انگلستان (FCA) است. کار این نهاد ارائه مشاوره و کمک به سازمان‌هایی است که قصد مبدل شدن به بانک را دارند.
رگولاتوری زمانی موفق است که دیدگاه مشتریان را ارتقا دهد
اکنون ۲ سال است که سندباکس مرجع راهبرد امور مالی انگلستان دایر شده و کسب‌وکارها را قادر به آزمایش نوآوری و خدمات قبل از دریافت مجوزهای کامل نموده است. به گفته گزارش «FCA» هدف از این کار ارتقای رقابت به نفع مشتریان و پاسخ‌دهی به نیازهای واقعی بازار بوده است. در این گزارش که در ماه اوت چاپ‌شده، آمده است که یک ثلث شرکت‌ها توانسته‌اند از فرصت آموزشی که در اختیار آن‌ها قرار گذاشته شده بود استفاده کافی برده و قبل از ارائه گسترده محصول به بازار الگوی کسبوکار خود را تغییر دهند.
آیا سطح توسعه فنی خواهد توانست بانکداری را تغییر داده و رقابت برای کسب سود را دشوارتر کند؟
قبول کنیم که اساس بانکداری یک عملیات ساده است: مشتریان سپرده‌گذاری می‌کنند و بانک‌ها این سپرده‌ها را وام داده و کسب سود می‌کنند. گذاشتن یک رابط کاربری زیبا بر روی این عملیات اساس آن را تغییر نخواهد داد.
اندرو استیونز بر این باور است که به دلیل اهمیت ندادن به دیدگاه مشتریان با فرصت‌های از دست رفته‌ی بزرگی مواجه هستیم:
« برخی تغییرات رگولاتوری به‌منظور کمک به مشتریان برای فهم بهتر رابطه آن‌ها با بانک صورت می‌پذیرد و در نهایت باید تبدیل به تجربه بهتری برای مشتریان شود، اما من فی‌الواقع وقوع چنین چیزی را مشاهده نمی‌کنم. مقررات حفاظت عمومی داده را در نظر بگیرید؛ این‌یک موقعیت واقعی برای رسیدن به تعالی در محافظت داده‌هاست و باید از خود بپرسیم چرا مشتری به این مسئله جذب می‌شود؛ اما اتفاقی که واقعاً افتاده این است که بانک‌ها تصمیم گرفتند به‌جای اقدامات واقعی برای بهبود، حداقل کار ممکن را برای انطباق انجام دهند.»
تعدد مقررات خودبه‌خود منجر به بهبود خدمات نمی‌شود. او بر این باور است که آینده درگرو نوآوری نیست؛ بلکه زمانی برای کاری سنتی‌تر یعنی همان برقراری ارتباط است.
«هنوز هم ارتباطات پر از لغات تخصصی فنی و حقوقی است. بانک‌ها به دنبال رسیدن به بهترین سطح ارتباط نیستند و تجربه مشتریان را خراب می‌کنند.»
فناوری جلا است؛ نه تغییر بنیادی
مشتریان به‌صورت فزاینده‌ای به دنبال اپلیکیشن‌های موبایلی در کنار شعب سنتی بانک هستند. مترو بانک (Metro Bank) و «Nationwide building society» در حال افتتاح شعب جدید هستند. اگرچه بسیاری از ما از خدمات نوین پرداخت استفاده می‌کنیم اما هنوز که هنوز است، تقاضا برای پول نقد موجود است.
گزارش «KPMG» درباره آینده چنین بیان می‌کند:
«نهادهای مالی باید نوآوری‌ها و راه‌حل‌هایی را اتخاذ کنند که بتوانند به مشتریان تجربه‌های شخصی‌سازی‌شده‌تر و با ارزش افزوده‌ی بیشتر ارائه دهند.»
وجود مقررات یک فرصت برای مؤسسات مالی جهت تغییر است و انطباق ظاهری با قوانین منجر به ایجاد چرخه‌ی معیوب تعدد مقررات خواهد شد. فناوری می‌تواند نحوه ارائه سرویس‌ها را تغییر دهد، اما خودبه‌خود سرویس‌ها را هم‌تغییر نخواهد داد و این مهم بر عهده سازمان‌ها است تا به‌صورت فعال در راستای ارتقاء فرایندها و بهبود تجربه مشتریان گام بردارند.
منبع: Raconteur
