از رؤیا تا واقعیت

علی فزونی؛ دنیای اقتصاد / استارت‌آپ راه مشکلات است و به قول بزرگی سختی کارهای سخت. از بیرون بسیار زیبا به نظر می‌رسد. فضای دوستانه، قهوه‌های گاه‌وبیگاه، خنده‌های مداوم و احتمالاً داستان پولدار شدن یک‌شبه! اما واقعیت با این موارد فرسنگ‌ها فاصله دارد. نه پولدار شدن یک‌شبه‌ای وجود دارد، نه کسی که دقیقاً راه را نشان دهد و نه قانون طلایی برای موفق شدن در این راه.

واقعیت مسیر شامل عرق‌های سرد، نخوابیدن‌های مداوم، کم دیدن خانواده و احتمال زیادی برای شکست است. در این راه همه به داستان‌های موفقیت علاقه دارند و کسی قبرستان استارت‌آپ‌ها را نمی‌بیند. همه داستان افراد موفق را باهم به اشتراک می‌گذارند و کمتر کسی است که خواهان شنیدن داستان‌های شکست باشد. درحالی‌که واقعیت مسیر درصد بسیار بالای شکست و درصد کم موفقیت است.

مشکلات، جزئی از مسیر همه راه‌های زندگی هستند؛ اما مسیر استارت‌آپی مشکلات متفاوتی دارد که به تعدادی از آن‌ها در این نوشته اشاره می‌کنیم:

مشکلات منابع انسانی

مهم‌ترین قسمت کار در شروع یک استارت‌آپ هسته اولیه افراد معروف به بنیان‌گذاران هستند. در مسیر این راه، بازه زمانی که شما به افراد بافرهنگ مشخص و توانایی اجرایی مشخصی نیاز دارید کاملاً متفاوت است؛ اما در شروع برای انتخاب شریک حتماً باید لایه ارزش و استعداد را بالاتر از لایه توانایی فنی در نظر بگیرید.

عدم توجه به این مورد و بروز مشکلات شخصی درصد بسیار بالایی از شکست استارت‌آپ‌ها را شامل می‌شود. در ادامه، مسیر استخدام‌ها بسیار تعیین‌کننده‌اند و استخدام‌های درست می‌توانند مسیر درست شرکت در آینده را تضمین کنند و البته برعکس! قد شرکت قد افرادی می‌شود که شما در شرکت استخدام می‌کنید.

مشکلات مالی

پول عنصر بسیار تأثیرگذار در هر کسب‌وکاری است. بسیاری از استارت‌آپ‌ها به دلیل عدم دسترسی به منابع مالی شکست می‌خورند و بسیاری دیگر پس از تأمین مالی از راه‌های مخالف توانایی تأمین هزینه‌ها را از دست می‌دهند. به‌هرحال هر کسب‌وکاری برای ادامه حیات به منابع مالی نیاز دارد که میزان، زمان و نحوه ورود و مدیریت منابع مالی از مشکلات استارت‌آپ‌هاست.

عدم در نظر گرفتن بازار و نیاز آن

اینکه کسب‌وکار در چه فضایی به چه روشی جواب می‌دهد از سؤال‌های اساسی است که جواب مشخصی اوایل کار ندارد و این‌یکی از دلایلی است که این مسیر را سخت می‌کند و مانع از این می‌شود که هرکسی جرات قدم گذاشتن در مسیر را داشته باشد. معمولاً (و نه لزوماً) بسته به کسب‌وکار نیاز به مقدار خوبی داده و شهود در این زمینه برای شروع است؛ اما قسمت اصلی و راه طلایی در طول مسیر بر اساس ساختن، آزمایش کردن و یادگرفتن به‌دقت می‌آید. تعداد زیادی هم در این چرخه نابود می‌شوند.

عدم برنامه‌ریزی

متأسفانه دید غلطی در بعضی محافل وجود دارد که کار استارت‌آپی یعنی کار بی‌برنامه! اتفاقاً کار استارت‌آپی یعنی کار چابک، هدفمند و قابل‌تغییر. یکی از مزایای بزرگ استارت‌آپ‌ها توانایی چرخش سریع از سمتی به سمت دیگر است که سازمان‌های بزرگ اکثراً از آن بی‌بهره‌اند؛ اما این به معنی انجام کارهای خودسرانه و بی‌برنامه نیست. متدهای بسیار مناسبی برای هم راستاسازی کارها در استارت‌آپ‌ها وجود دارد.

مشکلات حقوقی

در کشور ما مسائل حقوقی شرکتی مثل بیمه و مالیات گریبان گیر کسب‌وکارهای نوپایی است که به‌سرعت اقدام به ثبت شرکت می‌کنند و پس از مدتی با حجم عظیمی از مسائل قانونی و حقوقی مواجه می‌شوند که توانایی حل کردن آن را ندارند. بعضاً چنان انرژی از آن‌ها می‌گیرد که مقدار زیادی از تمرکز خود را از دست می‌دهند. به این موارد مسائل حقوقی شامل انواع قراردادها اعم از قرارداد با سرمایه‌گذار، قراردادهای تجاری و… را هم باید اضافه کرد.

حضور رقبا

البته شروع کار همواره باانرژی مثبت و دیدی باز همراه است؛ اما توجه به رقبای موجود در بازار، اعم از رقبای مستقیم، غیرمستقیم و جایگزین بسیار مهم است. در بسیاری از موارد استارت‌آپ‌ها به سمت بخشی از بازار می‌روند که به دلایل زیادی ازجمله عدم قطعیت و انعطاف‌پذیری بازار، به‌احتمال بسیار بالایی شکست خواهند خورد.

زمان‌بندی

زمان حضور در بازار برای یک محصول خاص موضوع بسیار مهمی است. به‌عنوان‌مثال بعضی بخش‌های بازار از دید اقتصاد کلان حتی در دوران رکود اقتصادی بارونق مواجه می‌شوند. بعضی محصولات زمان‌های خاصی برای ورود به بازار دارند که کمی زودتر یا دیرتر استارت‌آپ را با شکست مواجه می‌کند؛ هرچند که ممکن است استارت‌آپی مشابه، ۶ ماه بعد شروع به کار کند و موفق شود.

قطعاً تمام مشکلات استارت‌آپ‌ها این موارد نیستند و موارد بسیاری مثل محصول بد، عدم تناسب محصول با بازار، از دست رفتن تمرکز تیم، گسترش بیش‌ازاندازه شرکت، مکان جغرافیایی بد برای شروع، عدم توانایی چرخش به‌موقع در مدل کسب‌وکار و… دلایل دیگری از شکست‌ها هستند.