پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
با بله برای بانکداری اجتماعی / گزارشی از پیامرسان بله
پریناز قاسمی؛ ماهنامه عصر تراکنش / با شروع سال جدید، یکی از داغترین بحثهایی که به شکل ملی مردم را درگیر خود کرد، وجود شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای داخلی و خارجی بود. بسیاری از مسئولان و سیاستگذاران معتقدند اگر قرار است در حوزه فضای مجازی پیشروی انجام بگیرد و نهادهای دولتی نیز در این فضا فعالیت مستمر داشته باشند، بهتر است در شبکههای اجتماعی داخلی حضور داشته باشند تا خارجی. البته پیش از شروع این گفتوگوها پیامرسانهای داخلی مدتها بود که کار خود را آغاز کرده بودند. «بله»، یکی از این نرمافزارهاست. ایده این پیامرسان مالی به سال 1394 بازمیگردد و اکنون پس از گذشت چند سال، بهعنوان یکی از زیرمجموعههای بانک ملی و شرکت دادهورزی سداد بهعنوان بخشی از بدنه این دو سازمان مشغول به فعالیت است. اما راه بله به اینجا ختم نمیشود؛ چراکه به گفته مدیران این پیامرسان، برنامههای زیادی برای این نرمافزار داخلی وجود دارد.
شبکهای اجتماعی با زیرساخت مالی
مصطفی رادمرد، مدیر استراتژی بله است. او که یکی از فارغالتحصیلان شریف است، از جمله بنیانگذاران این کسبوکار به حساب میآید. به گفته رادمرد، بله اکنون در میانه راه خود قرار دارد و چیزی که اکنون هست، شمایی از چیزی است که قرار است باشد و تاکنون راه خوبی را طی کرده است. به گفته او، بله پیش از آنکه یک پیامرسان باشد، یک شبکه اجتماعی است. پلتفرمی که روی آن میتوان سرویسهای متنوعی تعریف کرد. رادمرد میگوید: «زمانی که جمعیت زیادی در یک فضای مجازی گرد هم بیایند و با هم در ارتباط باشند، به خودی خود مردم بیشتر احساس میکنند برای ارتباط با دیگران باید از این فضا استفاده کنند. در عین حال، خود به خود بازاری ایجاد میشود که در آن میتوان کسبوکارهای زیادی را راه انداخت و توسعه داد. بهعنوان مثال، به جای اینکه فردی فروشگاهی در فضای واقعی داشته باشد، آن را در این فضا راهاندازی میکند و بانک هم بهجای اینکه در فضای حقیقی شعبه افتتاح کند، آن را در فضای مجازی خواهد داشت. بهمرور همه کسبوکارهای فیزیکی احساس میکنند اگر در این پلتفرم هم یک شعبه داشته باشند، با مخاطبان بیشتری مواجه خواهند شد.»
بله در تلاش است شبکه اجتماعی باشد که با زیرساخت غنی سرویسهای مالی و بانکی فعالیت را برای کاربران خود راحتتر میکند و فضا برای انجام کارهای متعدد مانند پرداختهای دستهجمعی، تامین مالی جمعی، پرداختهای نیکوکاری، انتقال وجه و خدمات پرداختهای متنوع فراهم است. این اپلیکیشن در حال حاضر سرویسهای متعددی مانند کارتبهکارت از مبدا 16 بانک، خرید شارژ و پرداخت قبض، دریافت رسیدهای تراکنش و موجودی کارتها، پرداخت خلافی خودرو و عوارض خروج از کشور را دارد. در عین حال در مکالمهها امکان درخواست پول از مخاطب یا واریز به حساب او وجود دارد. همچنین میتوان کانالی طراحی کرد که علاوه بر ارسال متن و محتواهای متعدد میتواند پیام درخواست پول ارسال کند. این سرویس میتواند برای موسسهها و سازمانهای خیریهای که میخواهند با نیکوکاران خود در ارتباط باشند، مفید باشد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
بانکداری اجتماعی چیست؟
تعریف دقیقی از بانکداری اجتماعی در دست نیست. هر کدام از مدیران صنعت بانکداری در گفتههای خود به نحوی، تعریفی از بانکداری اجتماعی ارائه کردهاند. با این حال، مجله سیج مقالهای از اولاف وبر، استاد دانشگاه واترلو کانادا منتشر کرده که وبر در چکیده این مقاله، بانکداری اجتماعی را اینگونه تعریف میکند: «بانکهای اجتماعی به افراد و سازمانها و در کل مشتریان خود، سرویسهای مالی ارائه میکنند. این سرویسها سودآوریهای اجتماعی، محیطی و پایدار دارند.» با این تعریف میتوان شبکه اجتماعی بله را مصداقی از بانکداری اجتماعی دانست.
[/mks_pullquote]
پلتفرمی برای طراحی فروشگاه مجازی
کاظم کیال، مدیر پیامرسان بله است و در حال حاضر دوره دکتری خود را در دانشگاه تربیت مدرس میگذراند. او درباره وجه تمایز بله نسبت به سایر اپلیکیشنهای پرداخت میگوید: «ارزش افزودهای که بله در بخش مالی با خود به همراه دارد، در اجتماعی بودنش است. در بله، میتوان همان سرویسهای پرداخت را تجربه کرد، اما بهخاطر اینکه آنها به شکل اجتماعی ارائه میشوند، کاربر راحتتر میتواند از آنها استفاده کند.» او در ادامه درباره سرویس کارتبهکارت بله توضیح میدهد: «اولین پیامرسانی که سرویس کارتبهکارت را در خود داشت و آن را فعال کرد، بله بود. بانک ملی هم اولین بانکی بود که سرویس کارتبهکارت را روی اپلیکیشن قرار داد. بعد از آن هم سایر بانکها شروع به این کار کردند.» با این حال به گفته او، مدتزمان زیادی طول کشید تا بانکها متوجه شوند ارائه این سرویس به نفع خود آنهاست و برخی از آنها هنوز هم چنین برداشتی از شرایط ندارند. کیال میگوید: «گاهی بانکها سرویس خود را تغییر میدهند و بر اثر این تغییر سرویس قطع میشود، اما به ما اطلاعی نمیدهند یا در کل ارائه سرویس کارتبهکارت را به شکل لطفی میبینند که لزومی ندارد همیشه این سرویس را وصل داشته باشند و زمانی که قطع میشود، کاری برای آن انجام نمیدهند. هنوز احساس میکنند ارائه سرویس پرداخت بینکارتی لطفی است که در حق اپلیکیشنها میکنند.» کیال یکی از دلایل این عدم اطمینان را مسائل امنیتی میداند و معتقد است بانکها تلاش دارند جانب احتیاط را رعایت کنند و در نتیجه در اینگونه مسائل سریع اقدام نمیکنند.
شبکه اجتماعی که بله در اختیار کاربران قرار میدهد، طراحی مناسبی دارد. هر کدام از سرویسهای پرداختی که بله ارائه میکند، در واقع یک نوع بات است که خود به آن بازو میگویند. بهعنوان مثال، با بخش پرداخت قبض این نرمافزار میتوان بارکد قبض را اسکن کرد یا شناسه قبض را وارد کرد. گزینه پرداخت نیز به شکل یک پیام به کاربر ارسال میشود. کاربر میتواند آن را خودش پرداخت کند یا برای فرد دیگری بفرستد. با خرید شارژ نیز میتوان هم برای خود شارژ خرید و هم برای اطرافیان. بله هم شماره شارژ ارسال میکند و هم میتواند شارژ مستقیم انجام دهد. در نتیجه اگر کاربر برای فرد دیگری شارژ تلفن تهیه کند، خط اپراتوری او بهصورت خودکار شارژ خواهد شد. همچنین چون بله به سامانه پیوند بانک مرکزی متصل است، کارتهای مرتبط با کاربر به وی پیشنهاد میشود و کاربر با وارد کردن کمترین اطلاعات میتواند تراکنش بانکی انجام دهد. همچنین پس از اینکه برای یک بار کاربر اطلاعات کارت خود را برای تراکنش وارد کرد، در دفعات بعدی، فقط با وارد کردن رمز دوم میتواند تراکنش بانکی انجام دهد.
رسید همه این تراکنشها نیز در بله ثبت میشود و اگر کاربر وارد بازوی گزارش تراکنشها شود، میتواند با تعیین بازه زمانی، گزارشی از تراکنشهای خود دریافت کند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
الگوهای بله
پیامرسانهایی که توانستهاند در کشور خود، شبکههای اجتماعی بومی به وجود بیاورند و به مردم سرویسهای مخصوص خود آنها ارائه کنند، از جمله الگوهای بله محسوب میشوند. مانند ویچت که توانست با شناخت کافی از مردم چین به آنها بستر ارتباطی مورد نیاز را ارائه کند یا لاین و کاکائو در ژاپن و کره.
[/mks_pullquote]
به گفته رادمرد، سرویسهای مختلفی میتوان روی این اپلیکیشن طراحی کرد. اگر فروشگاهی مجازی بخواهد به مخاطبان خود لباس بفروشد، میتواند در بله یک بات یا بازو طراحی کند تا از این طریق فروش انجام شود. بدین نحو که از آنها بپرسد کدام لباس را در چه سایزی میخواهند و همانجا هم پرداخت و اطلاعرسانی انجام شود. رادمرد میگوید: «کسبوکارهای زیادی میتوانند با استفاده از این بازوها محیط دلخواه خود را طراحی کنند و از این طریق به مشتریان خود سرویس دهند.» این کسبوکارها میتوانند شامل فروش مجله و کتاب، ابزار و لباس، بلیت سینما و تئاتر و هر چیز دیگری باشند.
بانک آفیسر سرویس دیگری است که از سوی بانک ملی روی بله پیادهسازی میشود. این سرویس که از مهر 1396 فعال است، به صورت خاص برای مشتریان ویژه و VIP بانک ملی طراحی شده و روی فضای بله عرضه میشود. با ورود به بخش بانک آفیسر و وارد کردن اطلاعات، کاربر خدمات بانکی را که باید دریافت کند، نام میبرد و بله آن را به شعبه تحویل میدهد. متصدی شعبه میتواند با مشاهده سرویسها عملیاتهای مورد نظر مشتری را انجام دهد. در حال حاضر در بانک آفیسر خدماتی مانند پاسخگویی و مشاوره، افتتاح حساب، صدور و تحویل ابزار برداشت، واریز و برداشت، دریافت و وصول چک، رزرو صندوق اجارهای، صدور چک تضمینشده و رمزدار، خریدوفروش اوراق بهادار، صدور ضمانتنامه ریالی، درخواست تسهیلات، صدور کارت هدیه و فعالسازی همراهبانک انجام میشود.
کیف پول؛ ارزش افزودهای برای پرداختهای منظم
راهی که بله آن را طی کرده است، تا اندازهای با راهی که پیامرسانهای مالی و بانکی میخواستند طی کنند، متفاوت است. زمانی که پیامرسانهای مالی کار خود را شروع کردند، بیش از هر سرویس دیگری در تلاش بودند کیف پولی باشند برای انتقال وجوه متنوع که در این نقلوانتقال کاربران لازم نبود شماره کارت فرد را در اختیار داشته باشند و تنها با داشتن شماره تلفن افراد میتوانستند عملیات بانکی خود را انجام دهند. رادمرد کیف پول را از جمله برنامههای سرویسهای بله میداند و میگوید: «ما کیف پول را مکمل شبکه اجتماعی خود میدانیم. یک محصول جانبی که در تلاشیم آن را به سرویسهای خود اضافه کنیم. با این حال کیف پول بهتنهایی معنی نمیدهد؛ چراکه نقطه کلیدی آن در این است که پلتفرمی که آن را ارائه میدهد تا چه اندازه برای کاربران خود محل خرید دارد. در نتیجه برنامه اولیه این است که شبکه اجتماعی به وجود بیاید، جمعیت مشخص و واحدی در آن شروع به فعالیت کنند و زمانی که کسبوکارهای زیادی روی آن تعریف شد، میتوان سرویس کیف پول را نیز اضافه کرد تا کاربران بتوانند از آن استفاده کنند.»
به عقیده او، کیف پول بهتنهایی نمیتواند پاسخگوی نیازهای مالی کاربران باشد و مخاطبان هم بهخاطر تنها یک سرویس خاص از نرمافزاری استفاده نمیکنند. رادمرد درباره ویژگیهای کیف پول میگوید: «در ایران ما بیشتر نقلوانتقالهای خود را از طریق کارتهای بانکی انجام میدهیم. این مساله در عین حال که هزینه زیادی را بر دوش نظام بانکداری میگذارد، با محدودیتهایی نیز مواجه است. بهعنوان مثال، کاربر نمیتواند گزینه پرداخت مستمر داشته باشد یا برنامهای زمانبندیشده برای پرداختهای متعدد بهصورت خودکار به برنامه بدهد. در حالی که با وجود یک کیف پول این اقدامات بهخوبی قابل انجام است. با این سرویس میتوان گزینههای زیادی برای انجام پرداخت به کاربر داد که در سرویسهای کارتبهکارت و روی حسابهای بانکی کاربران امکان انجام آن وجود ندارد.»
به گفته او، زمانی که یک سرویس کیف پول وجود داشته باشد، اپلیکیشن میتواند از کاربر کسب اجازه کند که طبق زمانبندی مشخصی که خود کاربر تعیین کرده است، پول برداشت و به حسابهای مختلف واریز کند یا پیام درخواست پول را ابتدای هر ماه برای افراد خاصی که کاربر انتخاب کرده، ارسال کند. این مساله را نمیتوان روی کارتها و حسابهای بانکی داشت. با این حال اغلب اپلیکیشنهای کیف پول برای خود سقف و کف مشخصی در نظر میگیرند تا ارقام بالاتر از حدود 200 هزار تومان در این بستر واریز نشود. به گفته رادمرد، این مساله دردسر برای کسبوکارها را هم کاهش میدهد.
کیال نیز درباره سرویس کیف پول بله توضیح میدهد: «همانطور که روی سرویس کیف پول میتوان خدمات متنوعی تعریف کرد و از انعطاف بالای این سرویس استفاده کرد، در عین حال باید ریسک موجود در این حسابها را نیز در نظر داشت. در عین حال نیز باید در نظر گرفت کیف پولها از همان ابتدا بهعنوان پاسخی برای پرداخت خرد بود و بهتر است از آنها بهعنوان جایگزینی برای کارتهای بانکی استفاده نشود.»
منعطفتر از محصولات خارجی
آغاز راه بله به خردادماه 1394 بازمیگردد. در آن زمان البته هدف راهاندازی بله نبود و گروه ابتدایی که به سراغ بانک ملی و شرکت سداد رفته بودند، استارتآپی با نام النون در دست داشتند که پلتفرمی برای ارائه سرویس پست الکترونیک بر مبنای شماره موبایل بود. به گفته رادمرد، خردادماه 1394، زمانی که این ایده را با مدیران سداد و بانک ملی مطرح کردند، این ایده مطرح شد که در راستای بانکداری اجتماعی بانک ملی، شبکه اجتماعی برای کاربران به وجود بیاید که بتواند سرویسهای مالی ارائه دهد. بهمرور محصول اولیه با نام نسیم توسعه داده شد و این محصول اواخر همان سال در کافه بازار عرضه شد. با این حال فعالیتها در این حوزه به پایان نرسید و دیماه 1395 بله شکل گرفت و روزهای آخر همان سال بود که با قابلیتهای مالی به بازار وارد شد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
مدل کسبوکاری بله
رادمرد در گفتوگویی که اخیرا با خبرگزاری فارس انجام داده است، در پاسخ به درآمدزا بودن پیامرسان بله گفت: «در سال گذشته ۱۶۰۰ میلیارد تومان تراکنش در این پیامرسان انجام شد و در سال 1397 تصمیم داریم سرویسهای ارزش افزوده از جمله خدمات ارزش افزوده محتوا یا خدمات شهری را هم عرضه کنیم و اخیرا هم سرویس عوارض خروج از کشور را ارائه کردهایم.» او در ادامه گفت: «این سرویسها درآمدزا هستند. علاوه بر این در بخش ویترین بله، بسترهایی برای فروشگاهها و کسبوکارهای نوپا در نظر گرفته شده که برای پیامرسان درآمد دارد.»
مطابق گفتههای مختاریان بله در آینده به ازای خدمات ارزش افزودهای که به کاربران خود ارائه میکند، از آنها به میزان مشخصی کارمزد کسر خواهد کرد.
[/mks_pullquote]
مصطفی رادمرد در اینباره میگوید: «از همان ابتدا هم که بانک ملی و سداد شروع به کار کردند، میدانستیم که این کار ریسک بزرگی محسوب میشود؛ یا با شکست مواجه میشود یا پروژه بزرگ و موفقی خواهد شد.» به گفته او، حد وسطی برای یک شبکه اجتماعی وجود ندارد.
اکنون این پیامرسان با بحثهای داغی که حول محور پیامرسانهای مالی و تلگرام میچرخد، بیش از هر چیزی بر سر زبانهاست. با این حال، تیم بله خود را تا اندازهای جدا از این جریانات میداند. کیال میگوید: «زمانی شورای عالی فضای مجازی پنج پیامرسان را معرفی و اعلام کرد اینها پیامرسانهای این شورا هستند. بله داخل این پیامرسانها نبود. با وجودی که ما، هم فضای کاربری بهتری داشتیم و هم از اکثریت آنها قدیمیتر بودیم و سهم بازار بیشتری داشتیم. این مساله برای ما اهمیت چندانی نداشت تا اینکه احساس کردیم میتواند مشکلساز باشد. بهعنوان مثال، کمی بعد اعلام شد بانکها و موسسات دولتی و سازمانها تنها میتوانند در یکی از این پنج پیامرسان فعالیت داشته باشند. این در حالی بود که در حوزه بانکی ما فعالتر از بقیه بودیم.»
رادمرد نیز ارزش افزوده بله و در کل پیامرسانهای داخلی را نسبت به شبکههای اجتماعی خارجی در انعطاف آنها میداند و میگوید: «اگر سازمان بزرگی مانند بانک بخواهد در شبکه های اجتماعی فعالیت داشته باشد، ترجیح میدهد در جایی فعالیت کند که انعطاف بالایی داشته باشد و طراحی آن مطابق با نیازهای سازمان باشد. این شرایط در برخورد با شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای خارجی دشوار است، چون چارچوب مشخصی دارند و شاید فضای آنها پاسخگوی نیاز مورد نظر سازمانها و موسسهها نباشد. در حالی که در شبکههای اجتماعی داخلی شناخت کافی از فضا و کاربر و سازمانهای مختلف وجود دارد و میتوان آن را به هر شکلی که میتواند به کاربر بومی سرویس دهد، طراحی کرد؛ همانطور که تولید و طراحی بله هم در راستای فعالیت بانک ملی در حوزه بانکداری اجتماعی بود.»
در بله چیزی حدود 50 نفر مشغول به فعالیت هستند. سرویسهایی که این پیامرسان ارائه میکند، به افراد زیادی نیاز دارد و علاوه برآن به گفته رادمرد در پیشبرد این نرمافزار از واحدهای مختف دادهورزی سداد نیز کمک و مشاوره میگیرد. بخشهای مالی را واحد بام مشاوره میدهد، بخش عملیات شرکت دادهورزی سداد به حوزه عملیات بله کمک میرساند و در حوزه کسبوکار و مدیریت، مشاوره از سوی حمیدرضا مختاریان، مدیرعامل دادهورزی سداد بهصورت مستقیم اعمال میشود.
بستری برای توسعه کسبوکار
حمیدرضا مختاریان اکنون مدیرعامل شرکت دادهورزی سداد است. او که پیش از این معاون نرمافزار و عضو هیاتمدیره این شرکت بود، در سمتهای متعددی مانند مشاور ارشد فناوری بانک ملی، مدیر فناوری و امنیت توسن و مدیر فنی آتیه دادهپرداز در عرصه بانکی و بانکداری فعالیت داشته است. مختاریان از ابتدای راه بله با این شبکه اجتماعی همراه بود و در کنار نرمافزار بام، این پیامرسان را نیز هدایت میکرد.
مختاریان اواخر فروردینماه در گفتوگویی که با رادیو ایران داشت، بله را ابزاری برای توسعه کسبوکار دانست و گفت: «بله تنها یک پیامرسان نیست. در بله پیامرسانی انجام میشود، اما در عمل بستر و پلتفرمی برای توسعه کسبوکار است. در تلگرام هماکنون بسترهای زیادی مشغول به فعالیت هستند، در بله تلاش داشتیم این فعالیت را برای کسبوکارها راحتتر کنیم تا بتوانند فرایندهای مالی خود را در این فضا توسعه دهند. در این شبکه اجتماعی بهراحتی ارسال یک عکس، میتوان پول جابهجا کرد. این سرویس میتواند برای کسبوکارهای آنلاین بستر مناسبی باشد تا تبادلات مالی راحتی با مشتریان خود داشته باشند.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
بله، بهراحتی
شعار شبکه اجتماعی بله، «بله، بهراحتی» است. این شعار در پاسخ به این پرسش است که آیا میشود سرویسهای بانکی را روی پیامرسان داشت؟ و سوالات دیگری که در این پیامرسان، پاسخ آن مثبت است.
[/mks_pullquote]
به گفته مختاریان در ابتدا شعبههای بانکها در مکانهای پرتردد شهر قرار داشت تا جایی که شعب تمام سطوح شهر را پوشش میدادند. بهمرور با رواج ابزارهای مختلف فناوری و ارتباطی مانند اینترنت و موبایل، بانکها هم سرویسهای خود را به این بستر منتقل کردند تا مشتریان آنها بتوانند از خدمات بانک بهخوبی استفاده کنند. اکنون شاهد این هستیم که مردم در پیامرسانها حضور دارند و به همین علت در این فضا نیز سرویسهای بانکی را به آنها عرضه میکنیم. بانکها تلاش دارند سرویسها را جایی ببرند که مردم در آنجا حضور دارند.» مختاریان مبنای بله را استراتژی بانک ملی در حوزه بانکداری دیجیتال میداند و معتقد است بانک باید خدمات خود به مشتریان را به حوزه دیجیتال ببرد.
مدیرعامل دادهورزی سداد اوایل اردیبهشتماه نیز با حضور در یک برنامه تلویزیونی در شبکه دو، درباره بله گفت: «بله مرتبا در حال بهروزرسانی است. همچنین از آنجایی که بله یک محصول در نظر گرفته میشود، با توجه به برنامهریزیهایی که از پیش انجام گرفته، مرتبا قابلیتهای متنوعی در طول زمان به خود میگیرد.» به گفته او، بله بهدلیل داشتن حسابهای بانکی کاربران، دائما هم از سوی خود متخصصان امنیت داخل شرکت سداد و هم از سوی شرکتهای تخصصی در حوزه امنیت نرمافزار در حال بررسی و تست است تا از این جهت خدشهای به فعالیت آن وارد نشود.
یعنی توی کل این مجموعه یک نفر خانم استخدام نشده؟ واقعا عجیبه
راز موفقیتش همینه دیگه!
سلام بله پیام رسان خوبی هستش نسبت به بقیه ما هم برای کسب و کارمون از این برنامه استفاده می کنیم ولی ظاهرا استقبال خوبی نشده