پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
راه‌اندازی استارت‌آپ در هر وضعیت، به ذات با ریسک همراه است. در این میان، کلید موفقیت آن، کاهش هزینه و جذب سرمایه است تا بتواند مسیر توسعه را بپیماید. بخشی از هزینه استارت‌آپ‌ها شامل سرویس‌ها یا زیرساخت‌هایی است که از شرکت‌های خارجی تأمین می‌کنند، اما به دنبال، افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر، این کسب‌وکارهای نوپا با هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای مواجه شدند که فعالیت آن‌ها را با چالش مواجه کرده است. البته این چالش زمانی سنگین‌تر شده است که به گفته مالکان کسب‌وکارهای نوپا، قدرت خرید سرمایه آن‌ها با پایین آمدن ارزش پول کشور کاهش‌یافته و آن‌ها را با مشکل کمبود سرمایه و تأمین آن روبه‌رو کرده است.
سیمین عزیزمحمدی؛ دنیای اقتصاد/ به گفته صاحبان کسب‌وکارهای نوپا عمده مشکل آن‌ها در این وضعیت به بالا رفتن قیمت ارز و افزایش هزینه استفاده از خدماتی برمی‌گردد که استارت‌آپ‌ها از منابع خارجی استفاده می‌کنند. به خاطر کمبود سرورهای داخلی، حداقل ۹۰ درصد استارت‌آپ‌های ایرانی مجبورند از سرورهای خارجی برای هاستینگ فراهم ساختن فضایی که استارت‌آپ می‌تواند فایل‌های وب‌گاه خود را در آن قرار دهد یا خدمات کلود استفاده کنند.
علاوه بر آن، تقریباً تمام سرویس‌های مورداستفاده در کسب‌وکارهای آنلاین و استارت‌آپ‌ها خارجی هستند ازجمله ارسال ایمیل انبوه، چت‌های آنلاین، ابزارهای Deep Analysis، ابزارهای تحلیل رفتار مصرف‌کننده آنلاین و… همگی مستقیماً باقیمت دلار به همان میزان دچار افزایش شده‌اند. همچنین بخش عمده زیرساخت‌های مورد نیاز کسب‌وکارهای آنلاین که همگی به‌صورت دلاری پرداخت می‌شود تحت تأثیر این تغییرات قیمت ارز قرارگرفته‌اند.
در شرایط افزایش قیمت ارز، هزینه خدمات برای استارت‌آپ‌ها بالا می‌رود و این مشکلات زمانی به اوج می‌رسد که در بازار کمبود ارز وجود دارد. استارت‌آپ‌ها در حال حاضر هیچ سازوکاری برای دریافت ارز دولتی ندارند و دولت نیز برنامه‌ای اعلام نکرده است. به گفته عادل طالبی، مجری پروژه‌های کسب‌وکار دیجیتال، همچنین در شرایطی که ارزش ریال در برابر دلار کاهش پیداکرده، صادرکنندگان از این اتفاق راضی هستند؛ یعنی در حوزه محصولات فیزیکی لااقل این افزایش قیمت دلار برای بخشی از کسب‌وکارها موجب شده است که مزیت رقابتی ایجاد شود. درحالی‌که به دلیل تحریم‌ها، ایران از ارائه صادرات فناورانه محروم است و امکان صادرات خدمات نرم‌افزاری در حالت کلی وجود ندارد و به همین دلیل از این اتفاق، منفعتی حاصل نمی‌شود.
به اعتقاد صاحبان کسب‌وکارهای نوپا، البته چالش استارت‌آپ‌ها در بازار پرتلاطم ارز تنها به این مسئله ختم نمی‌شود، چراکه هم‌زمان با کاهش ارزش پول داخلی، ارزش یا قدرت خرید سرمایه جمع‌آوری‌شده برای اداره کسب‌وکارهای نوپا نزول می‌یابد و مالکان استارت‌آپ‌ها را وادار می‌کند، در این وضعیت که سرمایه‌دار خارجی در کشور وجود ندارد، یا سرمایه‌دار داخلی تمایلی به پذیرفتن ریسک چنین سرمایه‌گذاری را ندارد، منبع مالی جدیدی را تأمین کند. به‌هرحال، ماحصل این اتفاقات، به دنبال مقررات دست و پاگیر دولت برای فعالیت کسب‌وکارهای نوپا باعث می‌شود در آینده نه‌چندان دور، به دنبال پدیده فرار مغزها، کشور با مهاجرت کارآفرینان مواجه شود که برای کشور ریسک استراتژیک به همراه دارد.
دور شدن از عرصه رقابت
ناصر غانم‌زاده، مربی استارت‌آپ‌ها و مشاور کارآفرینی، اعتقاد دارد نوسانات ارزی یکسری تأثیرات مستقیم و یکسری تأثیرات غیرمستقیم بر کسب‌وکارهای نوپا دارد؛ تأثیرات مستقیم مربوط به سرویس‌هایی است که این استارت‌آپ‌ها مستقیماً می‌خرند که متأسفانه اکثر آن‌ها خارجی است؛ یعنی حداقل بر ۹۰ تا ۹۵ درصد این خدمات که خود کسب‌وکارها استفاده می‌کنند، از منابع خارجی تأمین می‌شود. این نهاده‌ها به‌طور مستقیم تحت تأثیر نوسانات ارزی قرارگرفته و در یک سال گذشته قیمت آن تا دو برابر افزایش‌یافته و به‌تبع آن کسب‌وکارهای استارت را با چالش مواجه کرده است.
تأثیر غیرمستقیم افزایش قیمت ارز به افزایش هزینه زندگی افراد برمی‌گردد به‌طوری‌که نیروهای کارآمدی که در استارت‌آپ‌ها مشغول به کارند و قلب تپنده آن به شمار می‌روند، انتظار دارند دستمزد و حقوقشان متناسب با افزایش هزینه زندگی، افزایش یابد. به‌این‌ترتیب، افزایش ۲۰ یا ۳۰ درصدی درآمد برای آن‌ها جذابیتی نخواهد داشت. مجموع این افزایش قیمت‌ها، هزینه بسیار بالایی به استارت‌آپ‌ها تحمیل کرده است. این در حالی است که استارت‌آپ‌ها به شکل ریالی سرمایه جذب می‌کنند و به‌طورقطع کاهش ارزش پول ملی برای آن‌ها مشکل‌آفرین شده است. به‌طور مثال، یک استارت‌آپ بناتر برنامه‌ریزی‌ها، مقدار حجم مشخصی سرمایه را برای ۱۸ ماه در نظر گرفته، اما با توجه به کاهش ارزش پول ملی، به‌طورقطع این سرمایه تا پایان مدت در نظر گرفته‌شده، کفایت نمی‌کند و تمام برنامه‌ریزی مدیران را بر هم می‌زند.
میلاد جهاندار، مدیر یک استارت‌آپ حوزه فین‌تک در کشور یکی از عوامل اصلی برای شکل‌گیری و توسعه فعالیت هر کسب‌وکار را ثبات به‌ویژه ثبات اقتصادی می‌داند. اهمیت این موضوع برای کسب‌وکارهای نوپا که معمولاً با ریسک بیشتری مواجه‌اند دوچندان است. خیلی از استارت‌آپ‌ها که در فضای فناوری اطلاعات و وب فعالیت دارند، از سرورهای خارجی استفاده می‌کنند. به‌این‌ترتیب، زمانی که قیمت ارز بالا می‌رود، هزینه سربار سنگینی به این استارت‌آپ‌ها تحمیل می‌شود.
درواقع، این تحمیل هزینه از ابتدایی‌ترین تأثیرات افزایش قیمت ارزبر کسب‌وکار استارت‌آپ‌ها است. به‌طوری‌که در بلندمدت افزایش نرخ ارز، سایر بخش‌های فعالیت کسب‌وکارها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. چالش دیگر به جذب سرمایه‌گذار برمی‌گردد.
چراکه پیش از افزایش قیمت ارز، فضای اقتصادی کشور به‌گونه‌ای بود که استارت‌آپ می‌توانست به منابع مالی خارجی فکر کند ولو اینکه برخی از استارت‌آپ‌ها نیز به‌سختی سرمایه‌گذار خارجی پیدا کردند؛ اما با آغاز افزایش قیمت ارز، تمام این معادلات به هم خورد، در این وضعیت مالکان استارت‌آپ باید سرمایه‌گذار خارجی را متقاعد کنند به همکاری با آن‌ها ادامه دهد.
درنهایت، چالش سوم به ارزیابی استارت‌آپ‌ها برمی‌گردد به‌طوری‌که با پایین آمدن ارزش پول، ارزش آن‌ها کمتر ارزیابی‌شده و انتظار می‌رود، هنگام مقایسه و رقابت در عرصه بین‌المللی، در مقابل استارت‌آپ‌های منطقه شکست بخورند.
چالش‌های پایان‌ناپذیر
متأسفانه مشکلات و چالش‌های استارت‌آپ‌ها صرفاً به افزایش قیمت ارز خلاصه نمی‌شود، چراکه آن‌ها از چند جنبه با ریسک‌هایی ازاین‌دست مواجه‌اند. خود استارت‌آپ، فارغ از اینکه در کدام کشور فعالیت می‌کند، به ذات ریسک دارد و این موضوعی پذیرفته‌شده است. در این شرایط معمولاً ۹۰ درصد استارت‌آپ‌ها شکست می‌خورند، اما زمانی که ریسک‌هایی مانند افزایش قیمت دلار، کمبود سرمایه، فیلترینگ یا … به آن‌ها تحمیل می‌شود، در کشور ما این درصد شکست بالاتر می‌رود.
ناصر غانم‌زاده بابیان این مطالب گفت: «وقتی ریسک راه‌اندازی یک استارت‌آپ بالا می‌رود؛ بی‌تردید، به دنبال پدیده فرار مغزها که شامل مهاجرت دانش‌آموختگان و نخبگان است، موج جدیدی از مهاجرت کارآفرینان رخ خواهد داد. حتی برخی از مالکان این استارت‌آپ‌ها درصدد هستند، کسب‌وکارشان را در کشور دیگری راه‌اندازی کنند. خیلی از این کشورها برخلاف کشور ما که هرروز سدی جدید جلوی پای کارآفرینان قرار می‌دهد، تمهیدات بیشتری برای جذب و توسعه استارت‌آپ‌ها در نظر گرفتند. این مسئله، خطر استراتژیک برای کشور دارد.»
جهانی‌شدن
به اعتقاد ناصر غانم‌زاده، مربی استارت‌آپ‌ها و مشاور کارآفرینی، این استارت‌آپ‌ها برای به حداقل رساندن آثار افزایش قیمت ارزبر کسب‌وکارشان، در میان‌مدت یا بلندمدت سه راهکار دارند. راهکار نخست این است که سعی کنند با بالا بردن قیمت خدمات خود درآمدشان را افزایش دهند، به‌عبارت‌دیگر، از مشتریان بابت ارائه خدمات، پول بیشتری دریافت کنند.
البته این راهکار باعث نارضایتی مشتریان می‌شود. راهکار بهتر تغییر رویکرد استارت‌آپ‌ها است به‌طوری‌که درصدد باشند که جهانی شده و به درآمدهای دلاری بیندیشند و بازار هدفشان را به بازارهای فرامرزی و جهانی توسعه دهند. البته تحقق این هدف زمان‌بر بوده و نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق دارد و در کل کار راحتی نیست و بسیاری از این استارت‌آپ‌ها نمونه‌ای خارجی دارند.
هرچند وقتی صحبت از جهانی‌شدن است، منظور لزوماً اروپا یا آمریکا نیست، بلکه بازاری در حد خاورمیانه می‌تواند برای آن‌ها کارساز و قابل‌دستیابی باشد. راهکار سوم نیز جذب سرمایه به شکل دلار است. البته متأسفانه سرمایه‌گذاری خارجی وجود ندارد و با این پیشامدها نیز انتظار نمی‌رود به وجود بیاید. سرمایه‌گذار داخلی هم آن را نمی‌پذیرد چون معتقد است، ریسکش به‌شدت بالا می‌رود.