پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ارسلان حاجی نیلی؛ بلاک چین منتورز / مدتی است که افزایش قیمت بیت کوین توجه همه را به خود جلب کرده است. قیمت این رمز ارز در ماه‌های اخیر جهش‌های قابل توجه داشته که برای برخی افراد غیر قابل درک و توجیه است. برخی تحلیل‌گران این افزایش قیمت را حباب قیمتی می‌دانند. به‌راستی قیمت بیت کوین چگونه تعیین می‌شود. ارزش‌گذاری این پول الکترونیکی با چه معیارها و تحت تأثیر چه عواملی انجام می‌شود. در این مطلب تلاش می‌شود اجزای اصلی و مهم در تعیین قیمت بیت‌کوین معرفی شوند.
به‌طور کلی اصل توافق عمومی (General Consensus) که در شبکه‌های بلاک‌چین عمومی و رمزارزهایی مانند بیت کوین وجود دارد، شکل‌دهنده ماهیت بازار آنها است. طبق این اصل هیچ موجودیت واحدی نمی‌تواند به‌صورت مستقل و انحصاری روی شبکه اثرگذار باشد. همه چیز براساس توافق عمومی شکل می‌گیرد. در نتیجه در سطح کلان، قیمت این رمز ارز براساس پایه‌ای‌ترین فرمول اقتصاد، یعنی تعادل عرضه و تقاضا، تعیین می‌شود.
برای بررسی بیشتر ابتدا باید تعریف مناسبی از بازار بیت کوین داشت. بازار بیت کوین فضایی است که در آن این رمز ارز با پول کاغذی مبادله می‌شود. قیمت و ارزش این رمز ارز، در این بازار معنا پیدا می‌کند. در نتیجه مبادلات درونی سیستم بیت کوین، جایی که بیت کوین صرفاً بین کیف پول افراد منتقل می‌شود، در این بازار جای نمی‌گیرد. حال می‌توان تعریف دقیق‌تری از عرضه و تقاضای بیت کوین ارائه داد.
مقدار بیت‌کوینی که در هر لحظه وجود دارد، مشخص است. در زمان نگارش این مقاله کمی بیشتر از ۱۶.۵ میلیون بیت کوین در این شبکه وجود دارد. افزایش مقدار این سکه براساس نرخ کارمزد ساخت بلوک است که طبق قوانین شبکه تعیین می‌شود. نکته مهم این است که تولید سکه صرفاً از طریق فرایند ساختن بلوک جدید انجام می‌شود. به بیان دیگر هرچه میزان تراکنش‌هایی که در شبکه ثبت می‌شود بیشتر شود، بلوک‌های بیشتری ثبت و در نتیجه بیت کوین جدید تولید می‌شود. با توجه به قوانین شبکه به‌تدریج مقدار سکه‌ای که به ازای هر بلوک تولید می‌شود، کاهش می‌یابد. در نهایت مقدار کل سکه‌ای که در شبکه می‌تواند وجود داشته باشد، میزانی محدود خواهد بود. علاوه‌بر این باید توجه داشت آن حجم از سکه که در حال گردش‌اند، به‌عنوان عرضه بیت کوین محسوب می‌شوند. درصورتی‌که بیت‌کوین درجایی از شبکه به دلایل مختلف مانند سرمایه‌گذاری، راکد شده باشد، از حجم عرضه این سکه کاسته خواهد شد.
سمت دیگر بازار بیت‌کوین تقاضا است. تقاضا در این بازار آن بخش از تراکنش‌هایی است که در آن بیت کوین با یک پول کاغذی مبادله می‌شود. تمام تراکنش‌های خریدوفروش بیت کوین، به‌نوعی تشکیل‌دهنده تقاضای این رمزارز هستند. تراکنش‌هایی که در آن بیت کوین از یک کیف پول به کیف پول دیگر منتقل می‌شود، تاثیری بر میزان تقاضای این رمز ارز ندارند.
با توجه به این که قیمت بیت‌کوین به ازای هر تراکنش تعیین می‌شود، برای بررسی تعادل عرضه و تقاضا باید در مقطع زمانی ایجاد تراکنش، این دو را بررسی کرد. برای این کار متغیرهای زیر را تعریف می‌کنیم:
T: ارزش کل تراکنش‌هایی که یک‌طرف آنها بیت‌کوین است، در واحد زمان (دلار بر ثانیه)
D: مدت‌زمان مورد نیاز برای ایجاد یک تراکنش در سیستم بیت کوین (ثانیه)
S: میزان عرضه کل بیت کوین (شامل سکه‌هایی که برای سرمایه‌گذاری بلندمدت راکد شده‌اند، نمی‌شود)
براساس پارامترهای تعریف شده، تعادل عرضه و تقاضا به‌صورت زیر خواهد بود:
در نتیجه قیمت بیت کوین از فرمول زیر به‌دست می‌آید:
صورت کسر فوق میزان دلاری است که در طول زمان ساخته شدن یک تراکنش برای مبادله بیت کوین توسط متقاضیان اختصاص می‌یابد و مخرج کسر تعداد کل سکه‌های در گردش در شبکه است. با نگاه دقیق‌تر به این فرمول، دو عامل کلیدی و اثرگذار بر قیمت بیت‌کوین شناسایی می‌شوند.
عامل اول میزان پولی است که افراد حاضرند برای ایجاد تراکنش در بیت کوین خرج کنند. هر چه استقبال عمومی از این رمز ارز بیشتر شده و مردم بیشتر آن را به‌عنوان ابزاری برای معامله قبول کنند، تعداد و حجم تراکنش‌ها افزایش خواهد یافت. در نتیجه مقدار دلار (یا هر پول کاغذی دیگر) که وارد بازار این شبکه می‌شود، بیشتر خواهد. بیت کوین نزدیک به ۹ سال قدمت دارد. لیکن تنها در سال‌های اخیر اعتبار آن نزد مردم افزایش پیدا کرده و مردم آن را به‌عنوان پول قبول کرده‌اند. این امر منجر به افزایش تعداد و حجم معاملات مبتنی بر بیت کوین شده است. به همین دلیل قیمت آن در سال‌های اخیر افزایش داشته است.
عامل دیگر، نگاه مردم به بیت کوین به‌عنوان کالای سرمایه‌ای است. زمانی که افراد بیت کوین را به قصد سرمایه‌گذاری می‌خرند، آن را نزد خود نگه‌داشته و به‌نوعی راکد می‌کنند. در نتیجه مقدار کل سکه‌های در گردش، کاهش می‌یابد. در نهایت مخرج کسر فوق کم شده و منجر به افزایش قیمت این رمز ارز می‌شود. سرعت رشد قیمت این رمز ارز در ماه‌های اخیر باعث شده به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری با سود قابل توجه به آن نگاه شود. این عامل به شکلی مضاعف منجر به افزایش قیمت این رمز شده است.
در نهایت باید گفت که تا زمانی که بیت کوین به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری در میان مردم شناخته شود، اثرگذاری این عامل در قیمت آن پابرجا خواهد بود و می‌توان انتظار افزایش قیمت را داشت.