پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
محمد جلالیان، معاون توسعه محصول شرکت اتیک و از کارشناسان پرداخت الکترونیکی یکی از مدافعان اصلی راه‌اندازی نظام پرداخت آفلاین است که بر ضرورت این مسئله به شدت تأکید دارد و معتقد است دیر یا زود باید نظام پرداخت کشور به این سمت حرکت کند. با او گفتگویی درباره روند فعالیت‌های شرکتش در این حوزه و آینده صنعت پرداخت آفلاین داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
.
لطفاً توضیحاتی در مورد فعالیت‌های پرداخت‌های خرد اتیک ارائه دهید؟
زمانی که بحث تشکیل شرکت در سال 89 مطرح شد، شبکه پرداخت آنلاین فعال و پایانه‌های فروش کارتی در حال گسترش بود. حجم بالای تراکنش در آن زمان نشان می‌داد که به‌مرور تقاضا برای پرداخت‌های آنلاین به شدت افزایش می‌یابد و لازم است حجمی از تراکنش‌ها، در آفلاین گنجانده شود. همچنین، تجربه بین‌المللی این نوع پرداخت‌ها به ما یادآوری می‌کند که تکنولوژی پرداخت آفلاین به دلیل سرعت، سهولت و امنیت باید در کشور بیشتر توسعه یابد. همان زمان هم در نهادهایی مثل وزارت کشور، اتحادیه‌های اتوبوس‌رانی و … بحث مفصلی برای گذر از بلیت‌های کاغذی در جریان بود. ازنظر اتیک، بلیت‌های الکترونیکی می‌توانست فرصت و راه ورود مناسبی به بحث پرداخت‌های آفلاین باشد. به این حوزه ورود و سعی کردیم سیستمی مستقل از حمل‌ونقل شهری را با قابلیت ارائه بلیت‌های الکترونیکی راه‌اندازی کنیم؛ بنابراین سیستم را به‌گونه‌ای طراحی کردیم که صرفاً محدود به بلیت‌های الکترونیکی نباشد.
برای اولین بار پرداخت‌های خرد آفلاین در شهر مشهد با صدور و توزیع کارت هوشمند غیرتماسی «من کارت» اجرایی شد؛ اگرچه فاز یک آن مربوط به اتوبوس‌رانی بود، اما به دنبال نوعی از سیستم مدیریت الکترونیک شهروندی بودیم. به موازات اهواز، قزوین، کرمان و تاکسیرانی اصفهان هم وارد فاز عملیاتی شدند.
.
آیا فعالیت اتیک در حوزه پرداخت خرد، تنها به ارائه بلیت الکترونیکی خلاصه می‌شود؟
خیر، اتیک هدفی فراتر از ارائه صرف بلیت الکترونیکی داشته و دارد. در سال‌های اخیر بیشترین تلاش ما تأمین زیرساخت‌های لازم برای مدیریت شبکهٔ ایجادشده در شهرهای مختلف بود؛ ازیک‌طرف، لازم بود در مشهد بالغ‌بر یک میلیون تراکنش را در روز مدیریت کنیم و از طرفی، کیفیت ارائه سرویس هم مدنظر داشته باشیم که بر همین اساس پایانه‌های شارژ را گسترش دادیم.
مضافاً این که تا پیش از حضور اتیک، شرکت‌های فعال در این حوزه آن طور که باید ملاحظات فنی را برای بهبود کیفیت خدمات لحاظ نکرده بودند. از آنجا که سیستم تسویه حساب اتیک مبتنی بر زیرساخت‌های بانکی بود، موفق شدیم تسویه روزانه را فراهم کنیم. بانک مرکزی هم با توجه به افزایش تراکنش‌ها و امکان تخلف در این حوزه، تصمیم گرفت دست به قانون‌گذاری بزند و پروژه سپاس را در دستور کار قرار داد. به دلیل اینکه پرداخت آفلاین در سطح بین‌المللی دچار تغییراتی شده، نیاز است ادبیات جدیدی برای آن مطرح شود. انتظار می‌رفت سپاس نقش تنظیم‌کننده این حوزه را بازی کند، اما به دلایلی این پروژه به بهره‌برداری نرسید و پرداخت خرد فعلاً به همین عرصه بلیت الکترونیکی محدود ماند.
.
منظورتان این است که وضعیت کسب‌وکار در این حوزه، چندان مناسب نیست؟
فعالیت در حوزه پرداخت آفلاین مستلزم هزینه‌هایی است؛ از یک سو، جایی مانند شاپرک وجود ندارد که این هزینه‌ها را از جیب بانک‌ها پرداخت کند و از سوی دیگر، نظام کارمزدی ما به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را از استفاده‌کننده دریافت کرد. همچنین با توجه به ماهیت این پرداخت‌ها، میزان جذب سرمایه از پرداخت‌های خرد نسبت به سیستم آنلاین برای بانک‌ها کم‌تر است و بانک‌ها رغبت آن‌چنانی به این حوزه ندارند؛ بنابراین مشکل اصلی این حوزه را می‌توان عدم وجود مدل کسب‌وکاری دانست؛ مسئله‌ای که باعث شده پرداخت خرد تنها در حوزه حمل‌ونقل باقی بماند.
.
پس نمی‌توان انتظار رونق این نوع پرداخت را داشت؟
همان‌طور که اشاره شد، مشکل اصلی در این زمینه نداشتن یک مدل کسب‌وکار جامع است. انتظار می‌رود در آینده نه‌چندان دور، با جهش فناوری‌های مبتنی بر تلفن همراه شاهد تغییر نحوه ارائه سرویس پرداخت باشیم و مدل‌های کسب‌وکاری مربوط نیز دستخوش تغییر شوند؛ چراکه به اعتقاد بسیاری از متخصصان حوزه پرداخت، در حال حاضر سرمایه‌گذاری خدمات پرداخت روی فناوری‌های قدیمی توجیه ندارند.
.
چه الزامی برای گسترش این نوع پرداخت وجود دارد؟
لازم است به تجربیات بین‌المللی مراجعه کنیم؛ چراکه آن‌ها از سیستم‌های پرداخت آنلاین پیشرفته‌تر و امن‌تری برخوردار هستند. امنیت مقوله‌ای است که باید در پرداخت‌های آفلاین بیشتر از پرداخت‌های آنلاین موردتوجه قرار گیرد. با توجه به تجربه‌های بین‌المللی که نشان‌دهنده اهمیت وجود نظام پرداخت‌های آفلاین برای مدیریت پرداخت‌های خرد است، این مهم یک الزام است و باید دیر یا زود با ادبیاتی جدید و بروز در نظام پرداخت داخل کشور عملیاتی شود که هر چقدر این کار به تأخیر افتد، فشار بر شبکه آنلاین افزایش می‌یابد.
.
خود بانک‌ها تاکنون در این زمینه اقدامی انجام نداده‌اند؟
علاوه بر بحث کارمزد تا زمانی که هزینه تمام شده پول زیاد است، بانک‌ها تمایلی به جذب منابع خرد ندارند. در واقع این پرداخت‌ها، از یک‌سو برای بانک‌ها رسوب منابع جدی به دنبال نخواهد داشت و از سوی دیگر، هزینه راه‌اندازی زیرساخت و شبکه پرداخت‌های خرد برای بانک‌ها به‌صرفه نیست. تاکنون بانک‌ها جسته‌وگریخته کارهایی انجام داده‌اند اما همان‌طور که اشاره کردم این کار یک خلأ بزرگ دارد و آن هم نبود نظام مالی درست یا مدل کسب‌وکاری است که بتواند به این مسئله سروشکل دهد. نیاز است یک عزم جمعی برای گسترش این خدمات شکل گیرد و اگر مسئله مربوط به مدل اقتصادی رفع شود، شرکت‌های پرداخت و بانک‌ها حتماً به این عرصه ورود خواهند کرد.
.
برنامه اتیک برای ورود به این عرصه چیست؟
در حال حاضر، تمرکز ما بر توسعه و بهینه‌سازی فعالیت‌های جاری و همچنین ارائه خدمات ارزش‌افزوده بر بستر سامانه‌های موجود است. به‌عنوان‌مثال می‌توان به سیستم یکپارچه تخصصی مجموعه تفریحی- ورزشی توچال و اپلیکیشن من کارت اشاره کرد. در پروژه توچال، تمامی سرویس‌های موردنیاز باشگاه وفاداری مشتریان، عملیات فروش، کنترل و نظارت و تسویه حساب با ذینفعان را به‌منظور بهبود در روندها و فرآیندهای کسب‌وکاری پیاده‌سازی کرده‌ایم. همچنین اپلیکیشن من کارت را با قابلیت شارژ کارت‌های شهروندی برای گوشی‌های مجهز به فناوری NFC طراحی کرده‌ایم. این اپلیکیشن برای شهر مشهد راه‌اندازی شده و توسعه آن برای سایر شهرهای تحت پوشش نیز در دستور کار قرار دارد.
لازم به ذکر است، برنامه‌های مهمی برای همکاری با اپراتورهای تلفن همراه برای به‌کارگیری NFC به‌عنوان ابزار پرداخت داریم که امیدواریم در پایان سال 95 شاهد ارائه خدمات پرداخت خرد بر این بستر باشیم.
منبع: فناپ