مسترکارت به ایران نمی آید و همه ما بازیچه مشتی دلال شده‌ایم

مسترکارت مهم‌ترین ارائه‌دهنده خدمات پرداخت در جهان نیست؛ بلکه سهم عمده پردازش پرداخت‌های الکترونیکی در جهان برعهده شرکت ویزا است و مسترکارت در رتبه‌بندی‌ها با اختلاف جایگاه دوم را در اختیار دارد و اگر روزی قرار باشد به سراغ سیستم‌های پرداخت بین‌المللی برویم ویزا گزینه اول ما باید باشد نه مسترکارت؛ دلیل این که چرا در روزهای پس از تحریم هر چند ماه یک بار خبری از منابع مختلف منتشر می‌گردد و وقت مردم را می‌گیرد که مسترکارت قرار است به ایران بیاید، نامشخص است. هربار خبرهایی منتشر می‌شود که مسترکارت عملیاتی شد یا تیترهای دیگر. هربار هم بلافاصله خبر می‌رسد که مسترکارت فعالیتش در ایران را تکذیب کرد. این ماجرا سر دراز دارد و نکته مهم آخرین جار و جنجال‌ها هم این است که در کمال تعجب این صحبت‌ها از زبان وزیر ارتباطات ایران جاری شده است. وزارت ارتباطات ایران هیچ نقشی در هیچ کجای پرداخت الکترونیکی ایران ندارد، پس چگونه است که میدان‌دار تعامل ایران با جهان شده است؟ گفته می‌شو در همین ایران هم امکان استفاده از کارت‌های هدیه بین‌المللی مسترکارت یا ویزا وجود دارد. بله! این امکان از مدت‌ها پیش هم در ایران وجود داشته و نیازی نیست که کسی این دور زدن قوانین را با جاروجنجال اعلام کند! می‌دانید مثل چی می‌ماند؟ مثل این می‌ماند که وب‌سایت بی‌بی‌سی‌فارسی در ایران فیلتر است بعد کسی به کمک فیلترشکن این وب‌سایت را باز کند. آیا منطقی است که رسانه‌ای تیتر بزند بی‌بی‌سی فارسی از ایران قابل مشاهده شد؟ همان‌قدر که این گزاره اشتباه است گفتن این که مسترکارت در ایران عملیاتی شد هم اشتباه است. اصرار بر اشتباه و گفتن جمله‌های من‌درآوردی مانند مسترکارت به سبک ایرانی بدتر از اشتباه اول است که یا از ناآگاهی می‌آید یا از منبعی نامعلوم تغذیه‌ای در کار است برای یک دلال کارت هدیه مسترکارت. سوال من این است که دوستانی که می‌گویند مسترکارت به سبک ایرانی آیا می‌توانند بدون استفاده از فیلترشکن و وی‌پی‌ان با کمک همین کارت‌های هدیه از وب‌سایت‌های آمازون و ای‌بی و مانند آن خرید کنند؟ ناآگاهی و تحمیق تا کجا؟ مگر همین چند وقت پیش نبود که کسی مدعی شد ایرانی‌ها می‌توانند از آمازون یا ای‌بی‌ خرید کنند؟ پس چی شد؟ کجا می‌توان مثل بچه آدم و با کمک حتی یک کارت اعتباری واقعی با آدرس ایران از همین خدمات استفاده کرد؟ آمازون کجا حاضر است بسته‌ای را برای ایران بفرستد؟ ما حتی نمی‌توانیم با آدرس ایران کتاب‌های الکترونیکی کیندل بخریم؟

موضوع به حدی کم‌مایه و مسخره است که از این که باید وقت خودمان و دیگران را بگیریم که این بدیهیات را توضیح دهیم شرمنده‌ایم؛ اما ما تصور می‌کنیم دلال‌ها و واسطه‌ها و کسانی که هرچند وقت یک بار گند و افتضاح‌شان از جایی بلند می‌شود، به شدت در لایه‌های مختلف مدیریتی نفوذ کرده‌اند. چرا یک موضوع فنی باید این چنین دستمایه بازی‌های سیاسی قرار بگیرد؟

 

چگونه ناگهان شرکتی بی‌نام و نشان بی‌ربط به مسترکارت ایران را به هم ریخت؟

شرکت «ویژن کارت ایرانیان» که می‌خواهد مسترکارت را به ایران بیاورد اسفند ماه سال ۹۴ تازه ثبت شده است  و حتی یک وب‌سایت ندارد. از تاریخ ثبت شرکت جالب‌تر موضوع فعالیت این شرکت است:

«انجام امور بازرگانی واردات و صادرات کلیه کالاهای مجاز بازرگانی تولید و بسته بندی هر نوع محصول مشارکت -تجارت الکترونیک تولید انواع نرم افزار رایانه ای و تلفن همراه ایجاد و اداره نمودن هرگونه کارخانه و کارگاه تولیدی و اخذ مجوز از نهادهای مرتبط با آنها تعامل و همکاری با دستگاه های دولتی و وزارتخانه ها اخذ و اعطای نمایندگی از شرکتهای داخلی و خارجی و اعطای آن به دیگران برگزاری هرگونه مزایده و مناقصه انجام کلیه امور خدماتی و نظارت فنی مخصوصا در زمینه تولید محتوا و نرم افزار شرکت در نمایشگاه های داخلی و خارجی (در صورت ضرورت قانونی انجام موضوعات پس از اخذ مجوز های لازم).»

چگونه است شرکتی که در تاریخ ۱۵ ساله پرداخت الکترونیکی ایران هیچ جایی ندارد و حتی یک سال از تاسیس آن هم نمی‌گذرد به کمک کدام رانت توانسته به چنان جایگاهی دست یابد که شخص وزیر ارتباطات می‌آید می‌گوید این شرکت نماینده مسترکارت در ایران است؟ این شرکت حتی در ماموریتش هم به این موضوع اشاره‌ای نداشته است. با زیر و رو کردن وب‌سایت مسترکارت هیچ جایی نه نامی از این شرکت و نه هیچ شرکت ایرانی دیگری برده نشده که نماینده مسترکارت در ایران باشند! همه فعالان پرداخت در ایران می‌دانند که واسطه‌ها و دلال‌ها از طریق بانک‌ها و شرکت‌هایی در هنگ‌کنگ، دبی، تاجیکستان و چند کشور دیگر صرفا کارت‌های هدیه بدون نام را به ایرانی‌ها می‌فروشند که معمولا به دلیل شرایط تحریم در ایران هزینه‌های گزافی بابت کارمزد صدور کارت هم می‌گیرند. این در شرایطی است که ایرانی‌ها برای خدمات پرداخت و بانکداری یا کارمزد نمی‌دهند یا کمترین کارمزد ممکن را پرداخت می‌کنند. اولین مدیران شرکت طبق روزنامه رسمی عبارتند از:

حامد ذوالفقاری به سمت مدیرعامل و عضو هیئت مدیره. شیرین دیریانچی به سمت نایب رئیس هیئت مدیره و عضو هیئت مدیر. شروین دیریانچی به سمت رئیس هیئت مدیره وعضو هیئت مدیره برای مدت دو سال انتخاب گردیدند.

با جستجوی نام حامد ذوالفقاری هم رزومه‌ای از او پیدا نمی‌شود جز این که پیش از این در زمستان سال ۹۴ هم خبری از او منتشر شده که قرار است با مشارکت بانک HSBC مسترکارت را به ایران بیاورد. البته با جستجوی بیشتر به شرکت ترنس فارکس می‌رسیم که گفته می‌شود در ارتباط با این بانک HSBC است. حتی همین شرکت دست چندم هم جایی نگفته که با ایران تعامل می‌کند. نام رئیس و نائب‌رئیس هیئت مدیره هم در هیچ مرجعی ذکر نشده و تنها در یکی از فایل‌های دانشگاه علمی کاربردی نام رئیس هیئت مدیره آن هم در فهرست بدهکارها وجود دارد که شاید هیچ ارتباطی به این فرد نداشته باشد.

 

با کدام رانت؟

حامد ذوالفقاری مدیرعامل ویژن کارت ایرانیان در حاشیه افتتاح پروژه‌های پستی به مناسبت در آستانه هفته دولت با اشاره به اینکه پس از شرایط برجام واردایران شدیم، اظهار کرد:

در حال حاضر با پست مشغول تعامل و فعالیت هستیم و کارت‌های پیش پرداخت مسترکارت ما تحت قوانین بین‌الملل و بانک مرکزی ایران از طریق پست عرضه می شود.

قوانین بین‌الملل؟ قوانین بانک مرکزی؟  این در حالی است که بانک مرکزی ایران کوچکترین صحبتی در این باره نکرده‌است و تنها گزاره‌ای که از سمت بانک مرکزی وجود دارد این است که با ویزا و مسترکارت در حال تعامل هستند. تا جایی که حافظه ما یاری می‌کند حتی بانک مرکزی بانک‌ها و شرکت‌ها را از مذاکره مستقیم با ویزا و مسترکارت منع و اعلام کرده بود همه چیز باید از طریق بانک مرکزی انجام شود. وزارت ارتباطات پاسخگوی بانک مرکزی نیست و مدیران بانک مرکزی هم ترجیح داده‌اند با این وزارتخانه در نیفتند.

مدیرعامل این شرکت تازه تاسیس که یک شبه ره صد ساله طی کرده همچنین گفته است:

عملیات ارزی این کارت‌های پیش پرداخت بین‌المللی از طریق صرافی بانک سامان انجام می‌شود و این اولین باری خواهد بود که مردم ایران بدون هرگونه نگرانی و دغدغه خاطری می‌توانند از کارت‌های مذکور برای تبادل مالی خود در عرصه بین‌الملل به صورت قانونمند استفاده کنند.

قانونمند؟ اگر همین الان هم بخواهیم با یک کارت اعتباری واقعی از آمازون خرید کنیم باید از وی‌پی‌ان استفاده کنیم و نمی‌توانیم آدرس ایران را بدهیم. حتی برای خریدن کتاب برای کیندل هم باید آدرس کشور دیگری غیر از ایران را بدهیم. چرا هر کسی از راه می‌رسد تصور می‌کند تا امروز ایرانی‌ها در غار زندگی می‌کردند و آنها آمده‌‌اند که همه را نجات دهند؟ چرا سر‌ها را وقتی تازه از برف در می‌آوریم تصور می‌‌کنیم بقیه در بدبختی بودند و ما قرار است نجات‌شان دهیم؟ همین الان هم با یک جستجوی ساده در اینترنت یک عالم دلال و واسطه پیدا می‌شود که با هزینه نسبتا زیاد کارت‌های ویزا، مسترکارت  و حتی آمریکن اکسپرس (آمکس) می‌فروشند. این که ما مشتی گیفت‌کارت یا کارت هدیه بدون نام بدهیم دست خلق‌الله نامش می‌شود کارت اعتباری بین‌المللی؟ درباره صرافی سامان هم بعدا تکذیب شد و نام جای دیگری گفته شد. بعد یکی از مدیران این شرکت گفت که برای کارهای مالی نیز امین بانک مرکزی، صرافی ثامن را به این شرکت معرفی کرده است. امین بانک مرکزی چه کسی است؟

از همه جالب‌تر این اظهارنظر است:

چون عضو WTO (سازمان اقتصاد جهانی) نیستیم همین موضوع منجر به تعیین سقف اعتبار روزانه برای کارت‌های اعتباری ایران شده است.

کدام سقف؟ کدام اعتبار؟ کی‌به‌کی است؟ وقتی ما از طرف آمریکا تحریم هستیم و وقتی مسترکارت آمریکایی است این حرف‌های خنده‌دار یعنی چی؟ مسترکارت یک شرکت آمریکایی است و حتی پس از برجام هم جایی اشاره نشده که آمریکایی‌ها قرار است با ایران تجارت کنند. موضوعی مثل سوئیفت که در متن برجام هم به آن اشاره شده است و ما اولین کشوری بودیم که سوئیفت رویمان بسته شد، حالا پس از باز شدن سوئیفت هم در تعامل با بانک‌های بزرگ اروپایی دچار مشکل هستیم. این مزخرفات چیست که وزیر ارتباطات ایران، مجموعه پست و پست‌بانک شرایط انتشار گسترده آن در جامعه را فراهم کردند؟ کسی در این مجموعه‌ها نبوده که یک بار این چیزها را چک کند؟ از همه بودارتر اما این بخش از صحبت‌های این بزرگوار آشنا به چم و خم اداره‌های ایران است:

در حال حاضر 10 هزار کارت به صورت تست بین مسئولان کشور توزیع کرده‌ایم.

احتمالا لازم نیست به این چیزی اضافه کنم و خود گویاست و به نظرم باید شرایطی فراهم شود که نام این ده هزار مسئول منتشر گردد.

 

چرا ناگهان پست درباره مسترکارت احساس مسئولیت کرد؟

دفاع همه‌جانبه مدیران پست از شرکتی که تازه اسفند ماه پارسال تاسیس شده حسابی بودار است و جا دارد ابعاد مختلف آن مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. در آخرین اظهار نظر‌ها غلامرضا نجاری عضو هیئت مدیره پست به دفاع تمام قد از این شرکت نوپا پرداخته است. عضو هیات مدیره پست با بیان اینکه ثبت نام و توزیع کارت های اعتباری براساس ماموریت ذاتی پست است، گفت:

پست از طریق شرکت واسط، این کارت‌ها را در دفاتر پستی به فروش می‌رساند.

«غلامرضا نجاری»، گفت:

از آنجا که شرکت پست به نیابت از سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی خدمات دیگر دستگاه ها را به مشتریان ارائه می‌کند، با هدف تسهیل مبادلات ارزی خرد، با انعقاد قرارداد با شرکت «ویژن کارت ایرانیان» عملیات مربوط به توزیع و تحویل کارت‌های پیش پرداخت (prepaid) به متقاضیان را پس از احراز هویت برعهده دارد. پیش از انعقاد قرارداد با این شرکت، کیفیت خدمات کارت‌های ارائه شده از سوی پست مورد بررسی قرار گرفت که نشان از صحت عملیات مالی توسط این شرکت داشت. این کارت‌ها به دلیل آنکه بر پایه «هاب اکانت» تعریف می‌شود از امنیت بالایی نیز برخوردار بوده و به راحتی در دیگر کشورها قابل استفاده است.
در همین ارتباط «حامد ذوالفقاری» مدیرعامل شرکت ویژن کارت نیز اعلام کرده که مدارک احراز صلاحیت این شرکت مبنی بر اجازه توزیع کارت‌های بین‌المللی موجود بوده و مشخصاً از این شرکت به عنوان نماینده رسمی در زمینه واگذاری کارت‌های اعتباری بین‌المللی یاد شده است.
به گفته وی، «ویژن کارت ایرانیان» به آدرس الکترونیکی www.mastercardiran.com، یک شرکت ایرانی و دارای آدرس معتبر بوده و به عنوان شرکت واسط در ارائه خدمات کارت‌های مالی در کشور مشغول فعالیت می‌کند. (احتمالا چون اخیرا به ایران آمده‌اند هنوز فارسی‌شان به اندازه کافی خوب نیست!) وی درخصوص اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر اینکه مسئولان مستر کارت فعالیت در ایران را تکذیب کرده‌اند نیز خاطرنشان ساخت:

سخنگوی مستر کارت امکان فعالیت این شرکت از طریق شرکت‌های واسط را تکذیب نکرده است.

منظور از شرکت‌های واسط در این گفته‌ها همان چیزی است که ما تعبیر به دلال و کاسب پساتحریم می‌کنیم. البته دلالی و کاسبی در اقتصاد آزاد و بازار آزاد یک شغل شریف است اما زمانی که زیرساخت‌های یک نهاد دولتی به صورت انحصاری مورد استفاده یک شرکت خصوصی نونهال که حتی یک سال هم از تاسیس آن نمی‌گذرد قرار می‌گیرد همه را به فکر فرو می‌برد که این شرکت چگونه انتخاب شده و چه منافعی برای چه کسانی وجود دارد؟ این که چرا پست و مطابق کدام ماموریت وارد این موضوع شده در شرایطی که ما امکان ارتباط سالم و منطقی با نظام‌ پرداخت بین‌المللی را نداریم آن هم به صورت انحصاری با یک شرکت گمنام جای سوال دارد. با جستجو در اینترنت هیچ چیزی که حتی نشان دهد این افراد سال‌ها مشغول فعالیت در این زمینه بوده‌اند نیز وجود ندارد! به فرض که پست احساس مسئولیت کرده که وارد چنین میدانی شود چرا پیش از این هیچ اعلان عمومی نشده؟ چرا شرکت‌های پرداخت و بانک‌های ایرانی که امکانات بیشتری نسبت به یک شرکت گمنام زیرپله‌ای دارند، دعوت نشدند؟ چرا وزارت ارتباطات، پست و پست بانک منابع دولت را در اختیار دلال‌ها گذاشته‌اند؟

اکانتی با عنوان حامد ذواالفقاری در لینکدین وجود دارد که چنین جمله‌ای در آن نوشته شده است:

I started EMV card in Iran with Master card

تا امروز در ایران نه کسی می‌دانست EMV چیست و نه کسی می‌دانست مسترکارت یعنی چه! پیش از این هم حسین مهری، مدیرعامل شرکت ملی پست ایران گفته بود که این کارت‌های ویژن کارت در سه نوع طلایی، نقره‌ای و برنزی هستند و از هفته دولت، یعنی تا یک هفته دیگر، در ۱۵۰ شهر ایران در دسترس خواهند بود.  ادبیات نقره‌ای و برنزی در کارت‌های اعتباری وجود ندارد و شبیه آن چیزی است که در رتبه‌بندی‌های اعتباری مورد استفاده قرار می‌گیرد. وقتی فردی کارت هدیه پیش‌پرداخت می‌گیرد طلایی و نقره‌ای و برنزی یعنی چه؟ وقتی اعتباری در کار نیست و هیچ کدام از کارت‌ها یک کارت اعتباری واقعی نیست این ادبیات چه معنایی دارد؟

 

این کارت‌ها حتی دبیت هم نیستند چه برسد به کردیت

برخی به اشتباه گفته‌اند که این کارت‌ها اعتباری (کردیت) نیست بلکه کارت‌ها نقدی (دبیت) است در حالی که هیچ کدام از این کارت‌ها نه تنها کردیت نیست بلکه دبیت هم نیست. کارت‌های کردیت و دبیت متصل به سیستم بانکی هستند و فرد از طریق بانک یا یک نهاد مالی این کارت‌ها را تهیه می‌کند. در حالی که این کارت‌ها کارت‌های هدیه یا گیفت‌کارت هستند که معمولا قابل شارژ نیست و یک بار مصرف است و مهم‌تر از آن این که بدون نام هستند. این که یک شرکت زیرپله‌ای در ایران مشخصات افراد را بگیرد و حتی نام فرد را روی کارت حک کند هم به این معنا نیست که این کارت‌ها به نام فرد صادر شده است. در این که این کارت‌‌ها بالاخره با هزینه گزاف قابل تهیه هستند و پشت آن هم مقداری پول وجود دارد که قابل خرج کردن است شکی نیست؛ اما این سرویسی است که همین الان هم در ایران هم وجود دارد. آن چیزی که در چند سال گذشته مورد درخواست بوده اتصال به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی بوده و نه صدور کارت هدیه به کمک دلال‌ها با هزینه گزاف.

برخی به این اشاره می‌کنند که این گیفت‌کارت‌ها دارای این قابلیت هستند که موجودی آن را از طریق وب‌سایتی مشاهده کنیم و برخی خدمات اولیه دیگر قابل ارائه است. همین الان دلال‌های کارت در ایران وب‌سایت‌هایی را طراحی کرد‌ه‌اند که می‌توان از آنها این جزئیات را مشاهده کرد. اما این دلیل نمی‌شود که این کارت‌ها ما را به دنیا متصل کرده‌اند.

به گفته‌ی عضو هیئت مدیره پست، نخستین بار است که هموطنان بدون هیچگونه نگرانی و دغدغه خاطر می توانند از کارت های مذکور برای انجام تبادلات مالی بین المللی به صورت قانونمند استفاده کنند. این مسترکارت‌های اعتباری به صورت پیش پرداخت است. اتفاقا پست با انجام فعالیتی بدون این که مجوز بانک مرکزی را هم داشته باشد، باعث خواهد شد مشکلات متعددی برای مردم ایجاد گردد و ماجراهای کسانی مانند دکتر جم تکرار شود. یادمان نرفته که موسسه‌های مالی و اعتباری چه بلایی سر مردم آوردند؟ آیا این همه نهاد مالی که بدون مجوز بانک مرکزی اقتصاد و آرامش کشور را خدشه‌دار کردند کفایت نمی‌کند؟ حالا باید زیرساخت‌های دولت در اختیار برهم‌زنندگان آرامش اقتصادی قرار بگیرد؟

 

درآمد آسان و رشد یک شبه

هزینه صدور این کارت‌های کم‌مصرف ۳۵۰ هزار تومان اعلام شده که نسبت به کارت‌هایی که واسطه‌های دیگر صادر می‌کنند نیز بیشتر و قابل توجه است و احتمالا این افراد می‌خواهند از این که مقامات مهم کشوری برای آن تبلیغات کرده‌اند،‌ نهایت استفاده را ببرند. آیا قرار است ماجراهای دکتر جم تکرار شود؟ پول این کارت‌های هدیه کجا نگهداری می‌شود؟ این پول‌ها از ایران خارج می‌شود؟ بانک مرکزی نظارتی بر این نقل و انتقال‌ها دارد؟ پول‌شویی در چنین سیستمی چگونه بررسی می‌شود؟