پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برند کارفرمایی و زیرساخت هوشمند دو پیشران رشد ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال
گزارش پیش‌رو با بررسی وضعیت فعلی اقتصاد دیجیتال ایران و تحلیل داده‌های ده‌ساله، رشد ۱۰ درصدی در اقتصاد دیجیتال ایران را در گرو اجرای پنج راهکار کلیدی می‌داند؛ از تقویت برند کارفرمایی و توسعه زیرساخت‌های هوشمند گرفته تا افزایش بهره‌وری ملی، پیوند نوآوری با زیرساخت و رگولاتوری مشارکتی.
گزارش «تحلیل عملکرد اقتصاد دیجیتال ایران و الزامات دستیابی به رشد ۱۰ درصدی در برنامه هفتم پیشرفت» در مهر ۱۴۰۴ توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) منتشر شد. این گزارش با ارزیابی وضعیت فعلی اقتصاد دیجیتال و ارائه الزامات سیاستی، مسیر رسیدن به سهم ۱۰ درصدی از GDP را تا پایان برنامه هفتم ترسیم می‌کند. گزارش تحلیل عملکرد اقتصاد دیجیتال ایران، با وجود رشد مطلق این بخش، از کاهش سهم آن در اقتصاد ملی ۱.۸۵ درصد در ۱۳۹۱ به ۰.۷۷ درصد در ۱۴۰۱ خبر می‌دهد و هشدار می‌دهد در صورت تداوم روند فعلی، سهم اقتصاد دیجیتال به کمتر از نصف هدف تعیین‌شده خواهد رسید؛ بنابراین اصلاح سیاست‌ها، سرمایه‌گذاری هدفمند و هماهنگی میان نهادها به‌عنوان راه‌حل‌های کلیدی پیشنهاد می‌شود.
بومی‌سازی فناوری برای مهار هزینه‌ها و تقویت تاب‌آوری صنعت
در این گزارش، اقتصاد دیجیتال به‌عنوان یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی و اشتغال نوآورانه در جهان معرفی شده و بر اساس چارچوب OECD در سه لایه اصلی مورد سنجش قرار گرفته است:
۱) هسته اقتصاد دیجیتال (ICT) شامل ارتباطات و فناوری اطلاعات،
۲) لایه دوم شامل پلتفرم‌ها و خدمات دیجیتال،
۳) لایه سوم یعنی اثرات سرریز دیجیتال بر سایر صنایع.
نتایج آماری نشان می‌دهد ارزش افزوده بخش ICT در ایران طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ رشد متوسط ۱۷.۵ درصدی داشته، اما سهم آن از تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است. سهم ارتباطات از ۱.۱۵ درصد به ۰.۵۳ درصد و سهم فناوری اطلاعات از ۰.۶۲ به ۰.۱۸ درصد رسیده است؛ روندی که به تعبیر گزارش، «بیانگر کوچک شدن نسبی ICT در مقایسه با سایر بخش‌های اقتصاد ملی» است.
گزارش همچنین به ساختار تولید و مصرف واسط بخش ICT پرداخته و نشان داده که نسبت مصرف واسط به ستانده در سال‌های اخیر افزایش یافته؛ نشانه‌ای از وابستگی بالای صنعت به واردات تجهیزات و کاهش بهره‌وری داخلی. به همین دلیل، یکی از محورهای اصلی در مسیر رشد ۱۰ درصدی، بومی‌سازی زنجیره تأمین و توسعه فناوری‌های داخلی عنوان شده است.
در بخش مقایسه بین‌المللی، عملکرد ایران در کنار کشورهای منطقه بررسی شده است. در حالی‌که عربستان سعودی با سهم ۱۵.۶ درصدی از GDP و امارات با حدود ۹.۷ درصد از اقتصاد خود را دیجیتال کرده‌اند، سهم ایران کمتر از پنج درصد است. این شکاف، به گفته گزارش، نه به‌دلیل نبود ظرفیت فنی بلکه ناشی از کمبود سرمایه‌گذاری، ضعف رگولاتوری و نبود هماهنگی میان نهادهای تصمیم‌گیر است.
نگاهی به پنج راهکار عملی برای رسیدن به سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال
این گزارش پنج راهکار عملی برای رسیدن به سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال ترسیم می‌کند؛
- برند کارفرمایی و نگهداشت نخبگان: با تقویت جذابیت برند کارفرمایی از طریق مزایای رقابتی، مسیر رشد شغلی روشن، سهام تشویقی، آموزش مداوم و انعطاف کاری می‌توان خروج نیروی متخصص را کند کرد و ظرفیت اجرای پروژه‌های دیجیتال را افزایش داد. در همین راستا، کارخانه نوآوری راهکار نیز طی سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به مفهوم برند کارفرمایی، توسعه و نگهداشت سرمایه انسانی داشته و با برگزاری سه دوره رویداد تخصصی برند کافرمایی در این حوزه، تلاش کرده تا پیوند میان کارفرمایان و نیروی متخصص را تقویت کرده و فرهنگ سازمانی را ارتقا ببخشد. این مجموعه تاکنون دو دوره از رویداد برند کارفرمایی را با هدف تجربه کارکنان، فرهنگ سازمانی و جذب و نگهداشت استعدادها در کسب‌وکارهای ایرانی برگزار کرده و قرار است سومین رویداد خود را در آبان ۱۴۰۴ برگزار کند؛ رویدادی که با محوریت تجربه برندهای برتر ایران در جذب، نگهداشت و توسعه سرمایه انسانی متمرکز است.
- زیرساخت هوشمند و پایدار: توسعه شبکه فیبر نوری، مراکز داده بومی و ۵G همراه با اصلاح چارچوب‌های تعرفه‌ای و ایجاد مدل‌های پایدار سرمایه‌گذاری، پیش‌شرط افزایش ظرفیت و کیفیت خدمات پایه و گذار از «زیرساخت صرف» به «زیرساختِ ارزش‌آفرین» است. در همین راستا، کارخانه نوآوری راهکار رویداد زیرساخت دیجیتال را برگزار و به سیاست‌گذاری، حکمرانی، تأمین و توسعه زیرساخت‌های فناوری در ایران می‌پردازد این. رویداد بستری است برای گفت‌وگوی میان دولت، صنعت و متخصصان درباره زیرساخت‌هایی که پایه اقتصاد دیجیتال‌اند: از شبکه و دیتاسنتر تا امنیت، سخت‌افزار، خدمات ابری و هوش مصنوعی. زیرساخت دیجیتال فقط مسئله فنی نیست؛ مسئله حکمرانی است. هدف راهکار، ترسیم تصویری روشن از وضعیت امروز و چشم‌انداز آینده زیرساخت‌های فناوری ایران است. دومین رویداد زیرساخت دیجیتال ایران در آذر ۱۴۰۴ با تمرکز بر آینده زیرساخت‌های فناوری، دیتاسنتر، کلاد و خدمات پایه برگزار می‌شود. این رویداد به همت کارخانه نوآوری راه‌کاربا محورهایی چون سیاست‌گذاری و حکمرانی، تأمین و توسعه زیرساخت، شبکه و امنیت، سخت‌افزار، خدمات ابری و پیوند زیرساخت با هوش مصنوعی را در گفت‌وگوی مستقیم میان دولت، صنعت و متخصصان روی میز می‌گذارد. پیام محوری این همایش روشن است: زیرساخت دیجیتال فقط مسئله‌ای فنی نیست؛ مسئله حکمرانی است.
- پیوند زیرساخت با نوآوری: بازکردن APIها، حکمرانی داده و حمایت از پلتفرم‌ها و سرویس‌های ابری تا رشد از «لوله» به «خدمت و محتوا» منتقل شود.
- افزایش بهره‌وری ملی: هوشمندسازی دولت و صنایع (AI ،IoT، اتوماسیون) برای کاهش هزینه و جهش بهره‌وری.
- رگولاتوری مشارکتی و پایش مستمر: تنظیم‌گری چابک با مشارکت بخش خصوصی، کاهش موازی‌کاری و استقرار نظام پایش تا مسیر تحقق هدف مدام اصلاح‌پذیر بماند.
این گزارش تأکید دارد که رشد ۱۰ درصدی تنها زمانی محقق می‌شود که کشور از تمرکز صرف بر زیرساخت فیزیکی عبور کرده و وارد فاز ارزش‌آفرینی داده‌محور و خدمات دیجیتال شود. به بیان دیگر، زیرساخت شرط لازم است اما کافی نیست؛ بلکه باید با نوآوری، اقتصاد پلتفرمی و حکمرانی داده ترکیب شود تا رشد از بستر سخت‌افزار به سمت تولید محتوا و خدمات بومی حرکت کند.
در جمع‌بندی، پژوهشگران هشدار می‌دهند که در صورت بی‌توجهی به الزامات فوق، فاصله ایران با کشورهای منطقه بیشتر خواهد شد و فرصت طلایی برای جهش دیجیتال از دست می‌رود. در مقابل، اقدام سریع، هماهنگ و هدفمند می‌تواند اقتصاد دیجیتال را به موتور اصلی رشد، اشتغال و بهره‌وری ملی در افق ۱۴۰۷ تبدیل کند.