اصل پارتو يا 80/20 در صنعت پرداخت

سعید کلانتری، کارشناس سوئیچ و ابزار پرداخت / قانونی به نام قانون پارتو وجود دارد که به اصل 20 / 80  يا اصل اقليت حياتی شناخته می‌شود. مطابق اطلاعات ويکي‌پديا فارسی اولين بار يک اقتصاددان ايتاليايی عنوان کرده است که 80 درصد زمين‌های ايتاليا متعلق به 20 درصد مردم آن است. سپس اين اصل به  بقيه حوزه‌ها تسری پيدا کرده است و محققان زمينه‌های مختلف اين اصل را در رشته خود مورد بررسی قرار دادند:

 بر اساس یکی از اصول علم مدیریت، 80 درصد درآمد شما متعلق به بيست درصد مشتريان شما است. در ورزش، 80 درصد آسيب‌ها به علت بيست درصد خطرات است. در علوم رايانه، 80 درصد باگ‌ها با بيست درصد آپديت‌ها برطرف مي شود و يا 20 درصد کدهای سخت ، 80 درصد زمان را مصرف می‌کند و يا 80 درصد کدها در بيست درصد زمان ايجاد می‌شوند.

این موضوع حتی در امور شخصی هم وجود دارد. از همین رو است که معتقدند، 80 درصد دستاوردهای ما حاصل بيست درصد زحمات ما است. این رویکرد در جریان کسب‌وکارها هم بر این اساس است که بيست درصد کارکنان شما مسئول 80 درصد از خروجی‌هاي شرکت هستند. این لیست بی‌انتها را در بسیاری از امور می‌توان مورد توجه قرار داد. در اين مقاله اين اصل را در صنعت پرداخت کشور بررسی شده است.

فرضيات اين بررسی:

1. اين آزمايش با توجه به اطلاعات چهل روز يکی از سوئيچ‌های فعال يک شرکت پرداخت کشور بدست آمده است.
2. بازه چهل روزه به چهار بازه ده روزه تقسيم شده است و درآمد شاپرکی هر يک از ترمينال‌های شرکت در هر يک از بازه‌های 10 روزه مشخص شده است.
3. هزينه‌های هر تراکنش در اين بررسی در نظر گرفته نشده است.
4. فقط تراکنش‌های pos در نظر گرفته شده است.
5. فرض شده است هر پذيرنده يک پايانه دارد و تعدد پايانه برای پذيرنده در نظر گرفته نشده است. بنابراین ممکن است در صورتی که اين نتايج برای پذيرنده‌های مورد بررسی قرار گيرد، نتيجه متفاوت باشد.
6. درامد شاپرکي مطابق با جدول زير فرض شده است:

نوع تراکنش	موجودی	قبض خدماتی	شارژ تلفن	خريد زير 50000	خريد تا  225000	خريد بالای22500
درآمد	500	750	750	250	يک درصد	22500

در خصوص پرداخت قبوض و فروش شارژ يک درآمد دوم از بانک‌ها و اپراتورها هم وجود دارد که در نظر گرفته نشده است. از طرفی ، در اين شرکت پرداخت  پمپاژ تراکنش و ايجاد تراکنش های جعلی به منظور دريافت کارمزد وجود ندارد. بنابراین خود بخود اين متغير نيز حذف شده است. نتايج بررسي هاي بسيار جالب بود و مشخص می‌کرد بصورت واضحي رفتار پايانه‌ها مشابه است.

نتايج و شرح آزمايش :

در ابتدا همه تراکنش‌های بازه‌های زمانی مشخص شد. و سپس کارمزد هر تراکنش محاسبه شد. سپس مبتنی بر پايانه ، کارمزدها بايکديگر جمع شد و کارمزد و يا سود حاصله از عملکرد هر پايانه مشخص شد.

سپس  مبلغ کارمزد حاصله از بيست درصد ترمينال‌های پر درآمد با هم جمع شد و مجموع درآمد حاصل از اين بيست درصد ترمينال با کل درآمد حاصل از کارمزد در اين بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفت و درصد آن مشخص شد. نتيجه در جدول يک آورده شده است:

نسبت درآمد حاصل از بيست درصد ترمينال‌های پر تراکنش به کل درآمد	بازه زمانی
70 درصد	بيست خرداد تا 1 تير سال 1400
70درصد	1 تير تا 10 تير سال 1400
70 درصد	10 تير تا 20 تير سال 1400
71 درصد	20 تير تا 30 تير سال 1400

سپس بررسی شد که 80 درصد درآمد شاپرکی توسط چند درصد پايانه بدست می‌آيد. نتايج در جدول شماره 2 مشخص شده است:

نسبت تعداد پايانه هايی که 80 درصد درآمد را ايجاد کرده‌اند نسبت به کل پايانه‌ها	بازه زمانی
29 درصد	بيست خرداد تا 1 تير سال 1400
29درصد	1 تير تا 10 تير سال 1400
29درصد	10 تير تا 20 تير سال 1400
28 درصد	20 تير تا 30 تير سال 1400

در اينجا متوجه شديم که اصل 80/20  در اين نمونه از صنعت پرداخت صادق نبود. بنابراین اصل 25/75 را بررسی کرديم. يعنی بررسی کرديم که 25 درصد پايانه های پردرآمد چند درصد درآمد شرکت را رقم زده اند:

نسبت درآمد حاصل از 25 درصد ترمينال‌های پر تراکنش به کل درآمد	بازه زمانی
76 درصد	بيست خرداد تا 1 تير سال 1400
76.2 درصد	1 تير تا 10 تير سال 1400
75.8 درصد	10 تير تا 20 تير سال 1400
76.6 درصد	20 تير تا 30 تير سال 1400

با مشاهده جدول بالا می‌توان فرض کرد که 75 درصد  درآمد يک شرکت پرداخت يا درآمد جامعه نمونه حاصل فعاليت 25 درصد پايانه‌ها و يا پذيرنده‌ها است. که با اصل پارتو هم مشابهت زيادی دارد.