درباره مفهوم PainTech و ابعاد مختلف آن با نگاهی به تاریخ

حمیدرضا نورصالحی، مشاور و طراح سیستم‌های پیشرفته علم و فناوری؛ ماهنامه عصر تراکنش / مدتی است که در جمع‌های تخصصی، مانند گروه راه پرداخت، دکتر صادق فرامرزی از واژه PainTech استفاده می‌کند. حالا که همه جا صحبت از فین‌تک، ولث‌تک، اینشورتک و رگ‌تک است، یک ترکیب دیگری با تک به جمع واژه‌های ما اضافه شده است. اینجا به این موضوع پرداخته‌ایم که PainTech از چه صحبت می‌کند.

حرفه‌ای‌ها در طراحی سیستم‌های نوآورانه همواره تاکید می‌کنند که در ابتدای کار به نمونه سیستم‌های مشابه موجود توجه نشود و پس از اینکه ابعاد و ارکان سیستم مورد نظر شکل گرفت، به‌منظور بهبود و رفع نقایص ناشی از نادیده گرفتن احتمالی برخی از جنبه‌های عملیاتی، به دیگر ساختارها مراجعه شود. چنین رویکردی در طراحی PainTech نیز به کار گرفته شده و امروز که مراحل ابتدایی طراحی آن در حال سپری شدن است، پس از مطالعه چندین ساختار مختلف در مناطق جغرافیایی و بازه‌های زمانی متفاوت، سال 1886 میلادی در ایالات متحده به‌عنوان بهترین نمونه برای کنترل کیفی طراحی PainTech انتخاب شده است.

اولین تجارت الکترونیکی در سال 1886 میلادی اتفاق افتاد. در این سال یک اپراتور تلگراف حمل‌ونقل یک محموله ساعت را که توسط یک جواهرفروش مردود اعلام شده بود و باید متوقف می‌شد، از طریق دستگاه تلگراف که در اختیار داشته، خریداری کرده و کل محموله را به اپراتورهای تلگراف همکار و کارکنان راه‌آهن در سایر ایستگاه‌ها به فروش می‌رساند. پس از مشخص شدن مزایای این روش خریدوفروش برای آن کارمند راه‌آهن و تکرار موفق آن، وی ظرف چند ماه از این روش آنچنان پولدار شد که از شغل اپراتوری دستگاه تلگراف استعفا داده و برای خود یک فروشگاه فیزیکی باز می‌کند. نام این مرد ریچارد سیرز بود و شرکت او بعدها در سال 1893 سیرز ریوبوک نامیده شد.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

ریچارد وارن سیرز

سیرز بین سال‌های ۱۸۶۳ و ۱۹۱۴ در آمریکا زندگی کرد. او را یک کارآفرین، بازرگان و مدیراجرایی می‌دانند که سال ۱۸۹۳ شرکت خرده‌فروشی سیرز را راه‌اندازی کرد. فروشگاه سیرز سال‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین فروشگاه زنجیره‌ای آمریکا شناخته می‌شد که در نهایت در سال ۱۹۸۹ وال‌مارت آن را خرید. امروز سیرز یکی از 10 شرکت خرده‌فروشی بزرگ آمریکاست.

[/mks_pullquote]

 

محتوای آنالیز وقایعی که به امکان وقوع نخستین تجارت الکترونیکی در سال 1886 منجر شده است، این سال را در نقطه تلاقی رشد چندین فناوری و ساختار مدیریتی نشان می‌دهد که عدم بلوغ هر کدام از آنها وقوع 1886 را به تاخیر انداخته یا غیرممکن می‌کرده است. در ادامه، بررسی دقیق‌تر اهم این وقایع، دیدگاه بهتری نسبت به موقعیت امروزی جایگاه PainTech  در سال 2018 میلادی ارائه می‌دهیم.

 

راه‌آهن در آمریکا

• سال 1830 اولین خط راه‌آهن میان بالتیمور و اوهایو تاسیس شد.
• تا سال 1850 راه‌آهن فقط برای سفرهای طولانی بود.
• جنگ داخلی 1865- 1861 اهمیت خطوط راه‌آهن را نمایان کرد.
• سال 1867 آغاز نوآوری و توسعه حمل‌ونقل ریلی از نیویورک بود.
• سال 1883 آغاز استفاده از نیروی محرکه الکتریسیته در راه‌آهن بود.
• در دهه 1890 خطوط سریع حمل‌ونقل ریلی ایجاد شد.

در نتیجه بررسی تحولات راه‌آهن در ایالات متحده، موقعیت زمانی 1886 میلادی حد فاصل استفاده از نیروی محرکه الکتریکی در خطوط راه‌آهن تا ایجاد خطوط سریع حمل‌ونقل ریلی است که در یک محدوده زمانی شش‌ساله قرار می‌گیرد. طی سال‌های 1890-1850 به اندازه یک‌سوم جهان در آمریکا راه‌آهن کشیده شد.

تلگراف در آمریکا

• سال 1746 مدار الکتریکی با قابلیت قطع و وصل اختراع شد.
• سال 1753 برای هر حرف یک مدار قطع و وصل تعیین شد.
• سال 1800 پیل ولتا توانست جریان ثابت ولتاژ پایین را ایجاد کند.
• سال 1816 اولین مدل تلگراف ایجاد شد.
• سال 1835 رله ساخته شد و طول خطوط تلگراف افزایش یافت.
• سال 1839 اولین تلگراف تجاری به طول 21 کیلومتر ساخته شد.
• سال 1843 آقای مورس در آمریکا اولین خط تلگراف را ساخت.
• سال 1861 اولین خط تلگراف بین‌ایالتی در آمریکا ایجاد شد.
• سال 1864 هشت روز قبل از برگزاری انتخابات در آمریکا و انتخاب لینکلن، قانون اساسی نوادا به‌جای قطار توسط تلگراف ارسال شد.
• سال 1866 اولین خط تلگراف زیر آبی کشیده شد.
• هزینه ارسال 10 کلمه در سال 1850 معادل 1.55 دلار، در سال 1870 معادل یک دلار و در سال 1890 معادل 0.40 دلار شد.
• سال 1892 ادیسون اولین تلگراف دوبانده را اختراع کرد.

در نتیجه بررسی تحولات ارتباطات در ایالات متحده، موقعیت زمانی 1886 میلادی حد فاصل تعیین نرخ یک دلار تا 40 سنت برای ارسال هر پیام تلگرافی است که در یک محدوده زمانی 20ساله قرار می‌گیرد.

 

انتقال پول از طریق تلگراف در آمریکا

• سال 1851 شرکت وسترن یونیون با هدف تبدیل‌شدن به یک غول صنعت تلگراف تاسیس شد و با خرید رقبا به‌شدت رشد کرد.
• سال 1861 شرکت وسترن یونیون اولین خطوط بین‌ایالتی را ایجاد کرد.
• سال 1871 شرکت وسترن یونیون اولین سرویس انتقال پول با تلگراف را ایجاد کرد.
• سال 1879 تلفن جای تلگراف را گرفت و تنها انتقال پول با تلگراف باقی ماند.
• سال 1884 وسترن یونیون جزء 11 شرکت تحت کنترل NYSE بود.
• سال 1900 شرکت وسترن یونیون مالک میلیون‌ها کیلومتر تلگراف و دو کابل بین‌المللی بود.

در نتیجه بررسی تحولات انتقال الکترونیکی پول در ایالات متحده، موقعیت زمانی 1886 میلادی حد فاصل ورود تلفن به ارتباطات روزمره مردم و آزاد شدن پهنای باند خطوط تلگراف برای شرکت وسترن یونیون در استفاده از آن برای انتقال پول است که در یک محدوده زمانی 20ساله قرار می‌گیرد.

 

بانکداری در آمریکا

• سال 1775 آغاز جنگ‌های استقلال آمریکا از انگلستان است.
• سال 1780 اولین بانک برای مدیریت مالی جنگ استقلال آمریکا تاسیس شد.
• سال 1784 پس از پایان جنگ چند بانک دیگر پروانه فعالیت گرفتند. (سیستم کردیت و تبادل اسناد مالی در همین سال‌ها ایجاد شد.)
• سال 1790 سه بانک در مقابل 50 واحد پولی وجود داشت.
• سال 1791 به‌منظور پیشرفت در مدیریت نقدینگی، مسئولیت ضرب سکه و چاپ اسکناس به‌صورت انحصاری در اختیار بانک ملی آمریکا قرار گرفت.
• سال 1811 پایان اعتبار پروانه اولین بانک ملی آمریکاست.
• سال 1812 تلاش دوباره و جنگ سه‌ساله انگلستان برای تصاحب آمریکا اتفاق افتاد.
• سال 1817 دومین بانک ملی آمریکا با اعتبار پروانه تا 1836 تاسیس شد.
• سال 1833 پایان انحصار سپرده‌های دولتی در بانک ملی آمریکا بود.
• سال 1833 تا 1863 اوج بانکداری آزاد و همچنین سوءاستفاده از قوانین ایالتی بود.
• سال‌های 1864 – 1861 سندیکای بانک‌ها برای تامین جنگ داخلی ایجاد شد.
• سال 1864 صدور پروانه بانک در انحصار دولت مرکزی قرار گرفت.
• سال 1873 قانون ضرب آزاد سکه نقره با نسبت غیرواقعی 1: 16 در مقابل رقم حقیقی 1 : 32 با هدف کاهش تورم ناشی از طلا اجرا شد. (تبعات بد این تصمیم بعدها به دوران وحشت 1893 معروف شد.)
• سال1880 حساب سپرده به اولین منبع سود بانک‌های تجاری تبدیل شد.
• سال‌های 1890 تا 1925 بانک‌های سرمایه‌گذاری با بانک‌های تجاری رشد پیدا کردند.
• سال 1893 آغاز دوران وحشت سه‌ساله ناشی از تصمیم مالی 1873 بود.
• سال 1896 بازگشت به معیار واحد طلا اتفاق افتاد.
• وحشت 1907 در اثر ظهور و سوءاستفاده بانک‌هایی با رفتار دوگانه سرمایه‌گذاری و تجاری حادث شد.
• سال 1913 بانک مرکزی آمریکا ظهور کرد.

در نتیجه بررسی تحولات بانکداری در ایالات متحده، موقعیت زمانی 1886 میلادی حد فاصل تبدیل حساب سپرده به منبع شماره یک سودآوری برای بانک‌های تجاری و آغاز رشد بانک‌های با رفتار دوگانه سرمایه‌گذاری و تجاری است که در یک محدوده زمانی شش‌ساله قرار می‌گیرد.

 

سیلیکون‌ولی و دانشگاه‌های مطرح آمریکا

• سال 1636 دانشگاه هاروارد تاسیس شد.
• سال 1859 پروپوزال هنرستان علوم و هنر در بوستون رد شد.
• سال 1861 پروپوزال موسسه فناوری ام‌آی‌تی بوستون تصویب شد.
• سال 1865 کلاس‌های آموزشی ام‌آی‌تی بعد از جنگ داخلی آغاز شد.
• سال 1909 – 1869 ماهیت دانشگاه هاروارد به یک مرکز دانشگاهی ـ تحقیقاتی متمرکز تغییر یافت.
• سال‌های 1880 تا 1900، ام‌آی‌تی از چند بحران اقتصادی نجات یافت.
• سال 1884 تنها پسر 16ساله یک ثروتمند مالک خطوط راه‌آهن، فرماندار کالیفرنیا و نماینده سنا به نام لیلند استنفورد از دنیا رفت. (او در جایی گفته بود: «اکنون که پسرم از دنیا رفته، کالیفرنیا پسر من است.») با رئیس دانشگاه هاروارد برای ساخت دانشگاهی مشابه مشورت شد.
• سال 1885 تصمیم برای تاسیس دانشگاه در این منطقه اعلام شد.
• سال 1886 رئیس ام‌آی‌تی و معمار برجسته بوستون برای مشاوره جهت ایجاد دانشگاه توسط آقای استنفورد به کالیفرنیا دعوت شدند.
• سال‌های 1887 تا 1891 کار ساخت‌وساز بنای دانشگاه انجام شد.
• سال 1890 ایالت‌های غربی به فکر صنعتی شدن نسبت به ایالت‌های شرقی افتادند.
• سال 1891 دانشگاه استنفورد آغاز به کار کرد.
• فوت استنفورد در سال 1893 همزمان با وحشت اقتصادی 1893، آینده دانشگاه را تاریک کرد.
• سال‌های 1905- 1893 کلیه مخارج دانشگاه از محل ثروت شخصی پرداخت شد.
• سال 1903 روزولت در بازدید از دانشگاه به‌دلیل اینکه دانشگاه بر اساس کاربردهای جدید شکل گرفته و نه کپی‌برداری از سایر دانشگاه‌ها، تقدیر کرد.
• سال 1906 دانشگاه در اثر زلزله سان‌فرانسیسکو تخریب و مجددا بازسازی شد.
• سال‌های 1950 – 1940 دانشجویان به ایجاد شرکت‌های خودشان ترغیب شدند که همین امر باعث رشد سیلیکون‌ولی در کنار دانشگاه شد.
• سال 1971 (پس از 1890) این مکان سیلیکون‌ولی نامیده شد.
• سال 1980 ایجاد و معرفی IBM در این مکان آغاز شد.
• سال 1996 بزرگ‌ترین انجمن دانشجویان کارآفرینی ایجاد شد.

در نتیجه بررسی تحولات در مدیریت علوم و توسعه فناوری در ایالات متحده، مشخص می‌شود موقعیت زمانی 1886 میلادی کلیدی‌ترین زمان ممکن است، یعنی شکل گرفتن نخستین تجارت الکترونیکی در تلاقی زمانی فوت تنها فرزند یک سرمایه‌دار و سیاست‌مدار مطرح در سال 1884 و تصمیم فوری مبنی بر تاسیس یک مرکز دانشگاهی معتبر به‌‌عنوان یادبود که با تحرک بزرگ اقتصادی و تولیدی در منطقه پیرامون آقای سیرز از یک سو و تحول عمیق در فناوری‌های ارتباطی از سوی دیگر همراه می‌شود. به عبارت دیگر عدم تحریک در هر یک از این بخش‌های پنج‌گانه موازی تا حدودا پنج سال قبل و پنج سال بعد از 1886 می‌توانست وقوع نخستین تجارت الکترونیکی را با تاخیر مواجه کند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

لیلند استنفورد

امسا لیلند استنفورد، سناتور سابق حزب جمهوری‌خواه آمریکا بود. استنفورد بین سال‌های ۱۸۸۵ تا ۱۸۹۳ سناتور ایالت کالیفرنیا در سنای آمریکا و بین سال‌های ۱۸۶۲ تا ۱۸۶۳ فرماندار این ایالت بود. او و همسرش در سال ۱۸۸۵ دانشگاه استنفورد را به یاد پسرشان که در ۱۶سالگی بر اثر تیفوئید درگذشته بود، ساختند. گفته می‌شود او زمین‌های کشاورزی خود را به این کار اختصاص داد تا ایالت کالیفرنیا یک مرکز دانشگاهی بزرگ داشته باشد.[/mks_pullquote]

 

مطابق آنچه در نسخه شماره یک از مدل توصیفی PainTech Framework مشاهده می‌شود، هرچند مدیریت، تکنیک و نوآوری در همه ارکان شکل‌گیری نخستین تجارت الکترونیک در سال 1886 میلادی مشهود است، اما در نهایت درگیر شدن زمان و عشق (که از پایه‌های اساسی شکل‌گیری یک اتمسفر PainTech است) ایده تاسیس یک دانشگاه به‌منظور یادبود فرزند ازدست‌رفته را به یک رویا تبدیل کرده و به تاسیس سیلیکون‌‌ولی امروزی منتهی شده است. البته هنوز هم در سال 2018 میلادی ارکان پنج‌گانه بانکداری، پرداخت، حمل‌ونقل، ارتباطات و دانشگاه‌ها سرفصل الکترونیکی شدن هرچه بیشتر کسب‌وکارها را تشکیل می‌دهند و کلیدی‌ترین نکته در این میان پیشرفت موازی آنها در کنار یکدیگر است. به‌طور مثال، جامعه‌ای که بانکداری، پرداخت، ارتباطات و دانشگاه‌های پیشرفته‌ای داشته باشد، اما از نظر حمل‌ونقل دچار ضعف در زیرساخت‌ها باشد، در هر صورت در شکل کلان خود از داشتن یک ساختار کسب‌وکار الکترونیکی منسجم و کارآمد محروم خواهد ماند و آنچه توازن یا عدم توازن در این ارکان پنج‌گانه را آشکار کرده و آن را به پیش می‌برد، وجود یک رویای بزرگ و تمرکز آن در یک نقطه برای ایجاد یک تحول بزرگ است.

خلاصه مطالبی که سیر تحول تاریخی پدیده‌هایی همچون بانکداری، راه‌آهن، تلگراف و… را دربر داشت، از 300 صفحه محتوای تاریخی معتبر برداشت شده است که لیست این منابع در دفتر ماهنامه عصر تراکنش برای علاقه‌مندان در دسترس خواهد بود.