پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هر دو روی سکه طلایی بیت‌کوین / در پنل بیت‌کوین و ارزهای مجازی همایش وب و موبایل چه گذشت؟
بیت‌کوین در سالی که بیشتر آن گذشت، سروصدای زیادی به پا کرد. قیمت آن مثل یک ترن هوایی هیجان‌انگیز تا ثریا بالا رفت و بعد با سقوط آزادی داشت که همه را انگشت به دهان کرد. حالا این ارز رمزنگاری شده را بیشتر مردم می‌شناسند و بسیاری هم پول و سرمایه خود را به بیت‌کوین تبدیل کرده‌اند. اکنون بیش از آنکه بیت‌کوین یا دیگر ارزها مورد توجه کارشناسان و سیاست‌گذاران باشد، فناوری زنجیره بلوک مورد توجه است. شاید به همین علت بود که در پنل بیت‌کوین و ارزهای مجازی که در دومین روز از دهمین همایش وب و موبایل ایران برگزار شد، یبش از بیت‌کوین حرف از فناوری آن بود. سعید حسینی، مدیرعامل لیون کامپیوتر، سهیل شهیدی، بنیان‌گذار پیمنت 24 و محمدرضا جمالی مدیرعامل نبض‌افزار اعضای این پنل بودند و رضا قربانی مدیرعامل شبکه راه پرداخت نیز مدیریت پنل را به عهده داشت.
آیا جوانان را گمراه می‌کنید؟
رضا قربانی در شروع پنل یادی از نخستین همایش بیت‌کوین در ایران کرد که مهرماه امسال برگزار شده بود. پس از آن در یکی از کنفرانس‌های خبری که بانک مرکزی برگزار کرد برای نخستین بار حرف از این ارز شد و این نهاد ناظر دولتی اعلام کرد مسئولیت وارد شدن یا نشدن افراد در این حوزه به عهده خودشان است. قربانی در ادامه اشاره کرد: «در یکی از گردهمایی‌ها، یکی از مدیران بانکی که به فضای فناوری هم مسلط است، به صورت مستقیم به من گفت خواهش می‌کنم بس کنید و جوانان را گمراه نکنید و به فضای واقعی برگردید.»
قربانی از سهیل شهیدی پرسید: «آیا جوانان را گمراه می‌کنید؟»
شهیدی در پاسخ گفت: «هر فناوری و موضوعی یک وجه خوب و یک وجه بد دارد و مهم این است که ما چطور از آن استفاده می‌کنیم. ارز دیجیتال بیت‌کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده نیز از آنها مستثنی نیست. با بیت‌کوین نیز می‌توان مرتکب جرم شد، اما باید خوبی‌ها و مزیت‌های آن را هم در نظر گرفت. با بیت‌کوین هم می‌توان پول‌شویی کرد و معاملات مواد مخدر انجام داد اما سوال من این است که مگر با اسکناس نمی‌شود؟»
به عقیده شهیدی، بیت‌کوین تنها فضا را تسهیل کرده است. اگر تا پیش از این با اسکناس سر قرار‌های غیرقانونی می‌رفتند و مجبور بودند با کاغذهای اسکناس که حجم و وزن داشتند، سروکله بزنند، اکنون کار راحت‌تر شده است و میلیون‌ها دلار را می‌توان در یک کیف پول سخت‌افزاری ساده ذخیره کرد. بنابراین اینکه بگوییم تنها چون افرادی با بیت‌کوین کارهایی انجام می‌دهند پس بهتر است دور این ارز را خط قرمز بکشیم، کاری اشتباه است.»
به ICOها بیشتر توجه کنیم
قربانی در ادامه این پنل سعید حسینی را مخاطب قرار داد و به کلاهبرداری شرکتی به نام لوپیکس اشاره کرد و گفت: «چندی پیش در یکی از شرکت‌های ICO به نام لوپیکس، چهار و نیم میلیون دلار پول مردم بالا کشیده شد. یک قدم جلوتر از کراودفاندینگ‌ها و شرکت‌های تامین مالی جمعی، شرکت‌های ICO هستند، اما متاسفانه کلاهبرداران در این حوزه جولان می‌دهند.»
او از حسینی درباره واکنش درست درباره این معضل پرسید. مدیرعامل لیون کامپیوتر پاسخ داد: «موضوعی که به آن اشاره کردید بسیار حساس است. ارزهای دیجیتال تازه به این حوزه ورود پیدا کرده‌اند و افرادی نیز به تازگی با آنها آشنا شده‌اند. ICOها به نظر من نسل جدید سرمایه‌گذاری هستند. اینکه عده‌ای در این میان با سودجویی کلاهبرداری می‌کنند، مسئله‌ای جداست. افرادی که می‌خواهند به چنین سرمایه‌گذاری‌هایی ورود کنند، باید حسابی مراقب باشند. با آقای قربانی از این جهت موافق هستم که کلاهبرداری در این بخش رخ می‌دهد.»
او تاریخ شکل‌گیری پول و اسکناس را مثال زد و گفت: «زمانی مردم تنها می‌خواستند با یک کاغذ معامله داشته باشند. در مسیر به وجود آمدن پول و اسکناس نیز افرادی بودند که از شرایط جدید سواستفاده کردند. فضای جدید کنونی فضای تکنولوژی است. به همین سادگی نمی‌توان از کنار تکنولوژی زنجیره بلوک گذشت. برای کسانی که سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر و وی‌سی هستند، شرکت‌های ICO حوزه‌هایی است که بیشتر می‌توان روی آنها فکر کرد و جواب داد.»
پول غیرقابل بازگشت، مناسب برای پذیرنده‌ها
قربانی از محمدرضا جمالی پرسید: «ما چه کم داشتیم؟ بانک‌ها و سیستم پرداخت ما خوب بودند و چرا باید فناوری به وجود بیاوریم که کلاهبرداران از آن استفاده کنند؟»
پاسخ جمالی این بود: «درباره کلاهبرداری‌ها باید نکته‌ای را بگویم. چهار و نیم میلیون دلار کلاهبرداری انجام شده است. اما این چهار و نیم میلیون دلار در بازاری 800 میلیارد دلاری انجام گرفته و ما باید به تصویر کلی بیشتر توجه داشته باشیم. باید توجه کنیم میزان جرم و خطا در یک حوزه در چه اندازه و ابعادی است.»
قربانی نظر دیگری داشت: «در حوزه ارزهای رمزنگاری شده یک عدد دزدیده می‌شود که در حوزه‌های دیگر این اتفاق نمی‌افتد. همچنین قانونی وجود ندارد و در صورت بروز دزدی، سازمانی نیست که مردم بتوانند به آن مراجعه کنند. در صورتی که بانک‌ها از این جهت امنیت متفاوت‌تری دارند و از قانون مشخصی پیروی می‌کنند.»
به گفته جمالی شبکه بانکی همه جا وجود دارد و کلاهبرداری‌ها و پول‌شویی‌ها همه جا هست. او گفت: «هرجا قرار است جابه‌جایی مالی بیشتر از یک رقم خاصی انجام بگیرد، باید از قوانین KYC تبعیت کند و در این صورت مشکلی پیش نمی‌آید.»
بنیان‌گذار پیمنت 24 نیز گفت: «در بیت‌کوین چیزی که راست کار هکرها و کلاهبرداران است، عدم برگشت‌پذیری پول است. زمانی که شما تبادلی انجام می‌دهید، قطعیت دارد و غیر قابل برگشت است. کما اینکه در کارت‌های ویزا و مستر و پی‌پال واریزکننده مبلغ تا شش ماه فرصت دارد به بانک مراجعه کند و ادعا کند این مبلغ را واریز نکرده است و می‌خواهد آن را پس بگیرد. علت این است در این جابه‌جایی‌ها امنیت در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. از دارندگان ویزا و مستر به راحتی می‌توان سواستفاده کرد. آنها رمز دوم هم ندارند و هرکس می‌تواند با شماره کارت و تاریخ انقضای آن خرید خود را انجام دهد. درنتیجه امنیات در رده نخست خود رعایت نشده است. اینجا چه کسی بیش از همه متضرر می‌شود؟ پذیرنده‌هایی که پول دریافت می‌کنند از مشتریان. من اگر بخواهم به شما کالایی را بفروشم، انقدر پروتکل‌های امنیتی را باید رعایت کنم و از مشتری باید مدارک بگیرم که نتواند ادعا کند خریدی انجام نشده است. اما در بیت‌کوین این‌طور نیست و مبلغ معامله شده غیر قابل بازگشت است. این موضوع گزینه مناسب برای افرادی است که می‌خواهند در قبال خدمات یا کالایی که مشتری دریافت می‌کند، پول غیرقابل بازگشت داشته باشند.»
ماهانه 10 تا 15 میلیون دلار جابه‌جایی بیت‌کوین در ایران
در ادامه این پنل، مدیرعامل شبکه راه پرداخت از شهیدی درباره آمار پول‌های ردوبدل شده در حوزه بیت‌کوین پرسید. شهیدی گفت: «در حال حاضر دو دسته افراد داریم. افرادی که با حوزه زنجیره بلوک و انواع ارزهای رمزنگاری شده آشنا هستند و بازار را رصد می‌کنند، ارزها را مبادله می‌کنند و از این راه سود به دست می‌آورند. دسته دوم افرادی هستند که صرفا نام بیت‌کوین به گوش‌شان خورده و فکر می‌کنند اگر سرمایه خود را به بیت‌کوین تبدیل کنند سود زیادی به دست می‌آورند. دسته اول با علم وارد می‌شوند، گاهی هم ضرر می‌کنند اما د ر کل سود بیشتری نسبت به ضرر به دست می‌آورند. اما دسته دوم از آنجایی که بدون علم و آگاهی وارد شدند ریسک بیشتری می‌کنند.»
شهیدی در ادامه اعلام کرد: «ماهانه چیزی حدود 10 تا 15 میلیون دلار پول در ایران به بیت‌کوین تبدیل می‌شود. آبان ماه که قیمت بیت‌کوین به اوج خود رسیده بود، گاهی ما روزی 200 تا 300 بیت‌کوین نیز در ایران معامله می‌کردیم که ارزشی معادل سه تا شش میلیون دلار داشت. یعنی روزی 4.6 میلیارد تومان.»
تا ارزهای رمزنگاری شده هست، ماینینگ هم هست
به گفته رضا قربانی، بخشی از سیستم ارزهای رمزنگاری شده را ماینینگ یا استخراج تشکیل می‌دهد. اما آیا روزی را می‌توان تصور کرد که استخراج از بین برود؟ حسینی، مدیرعامل لیون کامپیوتر که در حوزه ماینینگ و استخراج فعالیت می‌کند، گفت: «مطمئنا اختلاس چیزی است که به ما ضربه‌های بزرگی می‌زند. سه هزار میلیارد اختلاس شد و افرادی که مسئول این کار بودند، اکنون در کشورهای دیگر آزادانه زندگی می‌کنند. اما آیا در حوزه زنجیره بلوک این امکان وجود دارد که اختلاس انجام شود؟»
قربانی پاسخ داد: «در بستر زنجیره بلوک شاید این کار انجام نشود، اما حاشیه‌های آن قابلیت چنین کاری دارد.»
سعیدی نظر دیگری داشت: «حاشیه‌ها در همه جا وجود دارد. اگر فردی به این حوزه آشنایی نداشته باشد، به راحتی می‌تواند ضرر کند.»
به گفته مدیرعامل لیون کامپیوتر استخراج اکنون در چندین کشور دنیا، یک شغل محسوب می‌شود و افرادی که کار استخراج را انجام می‌دهند، بیمه می‌شوند. او گفت: «در ایران کار استخراج کمی مشکل است. تهیه دستگاه‌ها و سخت‌افزارهای مورد نیاز هزینه دارد و اخیرا با افزایش قیمت هم روبه‌رو بوده است. البته دولت اخیرا به این مسائل توجه داشته که شرایط باثبات‌تری برای افرادی به وجود بیاورد که می‌خواهند با یکدیگر معامله داشته باشند. این مسئله هم می‌تواند درزمینه ارزهای دیجیتالی باشد و هم می‌تواند در حوزه خدماتی باشد که زنجیره بلوک می‌تواند در آینده ارائه دهد. زنجیره بلوک در بسیاری از عرصه‌ها می‌تواند حضور پیدا کند و برای اینکه استخراج، حوزه زنجیره بلوک را شفاف نگه دارد، ماینرها یا استخراج‌کننده‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت تا زمانی که حوزه زنجیره بلوک وجود دارد، استخراج کردن و ماینینگ نیز ماندگار است.»
سهم بیت‌کوین در بازارهای مالی دنیا ناچیز است
به گفته مدیرعامل شبکه راه پرداخت بسیاری معتقدند نوسان‌های زیاد ارزهای رمزنگاری شده شرایط لازم و کافی را برای اینکه آنها را پول تلقی کرد ندارند، چرا که یکی از ویژگی‌های پول داشتند ثبات است. او از جمالی پرسید: «ما چطور می‌توانیم ابزار سنجش درستی داشته باشیم؟»
جمالی معتقد بود: «این نواسانات در پول هم وجود دارد. در عین حال افزایش و کاهش ارزهای مختلف با گذشت زمان کمتر می‌شود و آنها در حال رسیدن به ثبات نسبی هستند. در سال 2014 بیت‌کوین ناگهان از صد دلار، هزار دلار شد و ارزش آن صد برابر افزایش پیدا کرد. در سال 2017 نیز به 17 هزار دلار رسید و حتی در مدت زمان کوتاهی به 19 هزار دلار هم رسید. اما اگر کاهش و افزایش کنونی آن را نگاه کنیم شاهد نواسانات کمتر و رشد ملایمی هستیم.»
او در ادامه به این نکته اشاره کرد که باید دید هرکدام از فناوری‌ها کجا به ما کمک می‌کنند. مدیرعامل نبض افزار گفت: «آقای شهیدی آمار بسیار جالبی ارائه کردند، اما این ارقام در مقابل تعداد معامله‌هایی که روزانه در دنیا در حوزه زنجیره بلوک انجام می‌گیرد، عدد زیادی نیست. میزان تولید ناخالص داخلی کشورها را در سال 2017 با یکدیگر مقایسه کنید و به میزان حجم نقدینگی آنها نیز توجه داشته باشید. با توجه به همه این آمارهای بین‌المللی تنها چهار تا پنج درصد از نقدینگی مردم به ارزهای دیجیتال تبدیل شده است.»
چهار فرصتی که بیت‌کوین برای ایران به همراه دارد
رضا قربانی در ادامه پنل از سهیل شهیدی خواست تا درباره آینده صحبت کنند. قربانی گفت: «کسب‌وکارهای زیادی همراه با ارزهای رمزنگاری شده و بیت‌کوین شکل گرفته‌اند. کوین‌بیس یکی از آنها است. با اینکه هیچ قانونی بر بیت‌کوین حاکم نیست اما کوین‌بیس که در این حوزه رشد کرده است به هیچ بانکی سرویس نمی‌دهد. اما آیا ما هم می‌توانیم چیزی مانند کوین‌بیس داشته باشیم؟»
پاسخ شهیدی این بود: «به نظر من بعد از اینترنت، بزرگ‌ترین اختراع در حوزه فناوری را باید بلاکچین و زنجیره بلوک دانست. در زمینه مالی در داخل کشور باید رشد بیشتری انجام شود. همچنین می‌توانیم در آینده از این تکنولوژی در موقعیت‌ها و شرایط دیگری نیز استفاده کنیم.»
او در ادامه به چهار فرصتی اشاره کرد که بیت‌کوین می تواند برای ایران به همراه داشته باشد: «اگر کمک کنیم و با قانون‌گذاری و وضع سریع قوانین برای ارزهای رمزنگاری شده و استخراج ارز، شرایط را تسهیل کنیم، می‌توانیم سودآوری زیادی برای کشور داشته باشیم و از این فرصت‌ها هم بیشتر استفاده کنیم. ما در وهله نخست از خام‌فروشی برق خود جلوگیری کرده‌ایم. به نوعی داریم برق خود را صادر می‌کنیم و در مقابل آن ارز وارد کشور می‌کنیم. این فرصت بسیار خوبی برای ایران است که می‌خواهد از این راه کسب درآمد کند.»
او در ادامه گفت: «فرصت دوم در صنعت توریست و گردشگری است. بسیاری از گردشگران ایران تصور می‌کنند کارت‌های ویزا و مستر آنها در ایران پذیرفته می‌شود و در نتیجه بدون هیچ پول نقدی به ایران می‌آیند. بیت‌کوین و ارزهای مجازی اینجا می‌توانند به کمک افراد در کشورهای مختلف بیاید و ارز مشترکی برای تبادل باشند. فرصت سوم در فضای اینترنت و کسب‌وکار است. مشکلی که بسیاری از افراد دارند، این است که نمی‌توانند بسیاری از درآمدهای ارزی خود را به راحتی به ریال تبدیل کنند. بیت‌کوین این فرصت را برای آنها فراهم می‌کند که پول کالا یا خدماتی را که به بازار بین‌المللی ارائه کرده‌اند از این طریق دریافت کنند.»
شهیدی در انتها اضافه کرد: «فرصت چهارم بحث نقل‌وانتقالات مالی و پولی دولت است. متاسفانه بسیاری از پول‌های دولت در کشورهای دیگر به دلیل تحریم‌ها بلوکه شده است. به واسطه بیت‌کوین دولت خیلی راحت می‌تواند این پول را از صرافی‌ها به بیت‌کوین تبدیل کند و چرخش پول خودش را داشته باشد. بهتر است بانک مرکزی هرچه سریعتر در این زمینه قانون‌گذاری انجام دهد. نظام اقتصادی و پول از زور تبعیت نمی‌کند. نمی‌توان به مردم گفت بیت‌کوین یا کلا هر ارز دیجیتال دیگری تهیه نکنند. مردم در انتخاب اینکه با پول خود چه کنند آزادند. ما تنها می‌توانیم فرهنگسازی کنیم و به مردم اطلاع دهیم این ارزها این ریسک‌ها را دارد و هرکس با عقل سلیم خود می‌تواند تصمیم بگیرد چه کاری انجام دهد.»
به عقیده او، اگر بیت‌کوین غیرقانونی اعلام شود، فرصت برای سواستفاده از آن افزایش پیدا می‌کند. در عین حال قیمت آن نیز بالا می‌رود چرا که دسترسی به آن دشوار می‌شود.
جوگیر نشوید
مدیرعامل شبکه راه پرداخت در انتها از اعضای پنل خواست تا نکته‌های مورد نظر خود را به صورت خلاصه بیان کنند. سعید حسینی، مدیرعامل شرکتی که در حوزه ماینینگ فعالیت می‌کند علاوه بر اینکه به همین موضوع اشاره کرد، از شرکت‌کنندگان در همایش خواست تا بدون اطلاع وارد حوزه سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال نشوند و گفت: «به علاقه‌مندان به این حوزه توصیه می‌کنم جوگیر نشوید. پول خودتان را دور نریزید و به خود و سرمایه خود آسیب نزنید. با آگاهی کامل وارد این حوزه شوید. از آنجا که قوانینی در این بخش وجود ندارد، اگر اتفاق بدی در این بخش بیفتد به عهده خود اشخاص است و پیگیری آن سخت خواهد بود. چرا که هیچ نهاد مرجعی وجود ندارد تا به آن مراجعه کنند. نکته آخر هم اینکه ماینینگ یک سهام‌گذاری موثر در این زمینه است. جدا از همه خطرات اتفاق‌های خوبی می‌تواند در این حوزه رخ دهد.»
سهیل شهیدی نیز درباره صرافی خود پیمنت 24 صحبت کرد. این کسب‌وکار حوزه فین‌تک که در زمینه رمیتنس فعالیت می‌کند و یک صرافی آنلاین محسوب می‌شود، در همایش وب و موبایل برگزیده بخش داوری شد. شهیدی گفت: «گفته می‌شود پیمنت 24 با درصد بالایی بیت‌کوین را به فروش می‌رساند. این موضوع بخاطر نوسانات شدیدی است که ما در این حوزه با آن مواجه هستیم. تنها در یک روز زمانی که قیمت بیت‌کوین سقوط کرد ما تنها 400 میلیون تومان زیان کردیم. نزدیک 30 بیت‌کوین داشتیم که قیمت همگی آنها با کاهش شدید مواجه شد. با این همه درصد ما به اندازه سایر کشورها بالا نیست. در کره جنوبی صرافی‌ها بیت‌کوین را با 25 تا 30 درصد افزایش قیمت ارائه می‌کنند.»
محمدرضا جمالی نیز معتقد بود بیت‌کوین آرزوهای قدیمی را به واقعیت تبدیل می‌کند و گفت: «به نظرم بیت‌کوین فرصت خوبی برای کشور است. مزیت‌های فناوری زنجیره بلوک و سرمایه‌گذاری در این ارزها از ضررهای آن بیشتر است. آرزوی‌هایی که تا چند سال پیش در حوزه مالی داشتیم، اکنون توسط زنجیره بلوک تحقق پیدا می‌کند.»
