پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هفته گذشته یکی از موضوعات مهمی که به اندازه کافی در کانون توجه رسانه‌ها قرار نگرفت بحث‌های مرتبط با دسترسی سازمان امور مالیاتی به تراکنش‌های بانکی مردم بود. جزئیات خبر را احتمالاً شنیده‌اید یا اگر چیزی نشنیده‌اید با گوگل کردن اطلاعات خوبی پیدا می‌کنید. خیلی خلاصه ماجرا این است که چند سالی است سازمان امور مالیاتی می‌خواهد دسترسی کاملی به تراکنش‌های بانکی مردم داشته باشد. بانک‌ها تا امروز در برابر این خواسته مقاومت کرده‌اند و صرفاً مواردی که حکم قضایی وجود داشته این دسترسی به صورت محدود ایجادشده است. منتها سازمان امور مالیاتی می‌خواهد دسترسی کامل و آنلاین به همه تراکنش‌ها داشته باشد. این موضوع از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است و مهم‌ترین جنبه هم محرمانگی تراکنش‌های بانکی مردم است. در ایران به‌جز سیستم‌های بانکی بیشتر سیستم‌ها ناقص‌الخلقه رشد کرده‌اند. مالیات و بیمه گل سرسبد این سیستم‌ها هستند.
کسی نیست که تاکنون کیسه مالیات و بیمه به تنش نخورده باشد. استارت‌آپ‌های ایرانی هم جزو آن بخش‌هایی هستند که دیر یا زود گرفتار مالیات و بیمه می‌شوند یا ممکن است همین امروز هم بخش زیادی از این کسب‌وکارها گرفتار این دو بخش شده باشند. ظاهراً بیمه و مالیات شکل گرفته‌اند که به نفع جامعه عمل کنند؛ منتها در عمل اتفاقی که افتاده این است که بخش مهمی از اصناف نه مالیات می‌دهند نه آنهایی هم که مالیات می‌دهند مقدار مالیاتشان تناسبی با میزان سود و درآمدشان دارد. از طرف دیگر بیمه قرار است حافظ منافع کارگران باشد و در این مسیر به مانعی برای توسعه کسب‌وکارها تبدیل شده است. کمتر کسب‌وکاری را پیدا می‌کنید که تا امروز زخم مفاسا حساب بیمه بر بدن نحیف کسب‌وکارش نخورده باشد. اگر یک بار و فقط یک بار با سیستم‌های نرم‌افزاری مرتبط با بیمه و مالیات کار کرده باشید به این نتیجه می‌رسید که این سیستم‌ها با طرز فکر ده‌ها سال قبل درست شده‌اند.
مشکل هر روز استارت‌آپ‌ها این است که وقتی فکر می‌کنند، ایده‌پردازی می‌کنند و کار می‌کنند در ۵۰ سال آینده سیر می‌کنند؛ اما از همان لحظه که پایشان به بیمه و مالیات باز می‌شود به ۵۰ سال گذشته سقوط می‌کنند. کمتر کسی از مدیران بخش خصوصی و حتی مدیران بخش دولتی است که ناکارآمدی سیستم‌های فعلی بیمه و مالیات را نداند؛ منتها هر روز که می‌گذرد اتفاقی نمی‌افتد و روز از نو روزی از نو. مالیات هنوز به شیوه سنتی مبتنی بر دفاتر سنتی است و ماموران مالیات به‌آسانی می‌توانند شرکت‌ها را علی‌الراس کنند و میزان مالیات را به تشخیص خودشان مشخص کنند. هنوز هم بیمه‌ها با مفاسا حساب بیمه کسب‌وکارها را گوشه رینگ می‌برند. به نظر می‌رسد مأموریت بیمه و مالیات در ایران این است که کاری به آن بخش‌هایی که دور از دسترس هستند نداشته باشد و آنهایی که در تیررس قرار دارند را با تک تیرانداز بزنند که زمین‌گیر شوند. این را بگذارید کنار کاهش درآمدهای نفتی دولت و البته خبرهایی که از فساد در شرکت‌های زیرمجموعه سازمان تأمین اجتماعی در رسانه‌ها منتشر می‌شود. حالا در این شرایط مالیات می‌خواهد به تراکنش‌های بانکی مردم هم دسترسی داشته باشد.
در این زمینه سؤال‌های بی‌پاسخ درباره محرمانگی اطلاعات وجود دارد. مثلاً مالک اطلاعات حساب و تراکنش‌های بانکی مردم کیست؟ بانک یا خود مردم؟ آیا این‌که مردم به بانک اعتماد کرده‌اند که بانک به تراکنش‌های مالی آنها دسترسی داشته باشد به این معنا است که بانک می‌تواند آن را بدون اجازه مشتری در اختیار هر سازمان و نهاد دیگری قرار دهد؟ یا از طرف دیگر سازمان امور مالیاتی چه تضمینی می‌دهد که در صورت دسترسی به تراکنش‌های بانکی مردم این اطلاعات مورد سو استفاده قرار نگیرد؟ چه ساختار امنیتی در این سازمان پیاده شده است که این اطلاعات با خروج از بانک‌ها در اختیار افراد نااهل قرار نگیرد؟ مالیات در مدل ذهنی که دارد هر تراکنشی را درآمد محسوب می‌کند. چه مکانیسمی در مالیات طراحی‌شده که ماهیت تراکنش‌ها را تشخیص دهد؟
پیش از این مرکز توسعه تجارت الکترونیکی درخواست دسترسی به اطلاعات کاربران استارت‌آپ‌های پرداخت را داشت. هفته‌های گذشته دیدیم که همین مجموعه دچار چه مشکلات نرم‌افزاری بدوی و غیرقابل‌گذشتی شد. وقتی بخش‌های دولتی ایران این‌چنین در استفاده از فناوری مشکل‌دارند چه تضمینی وجود دارد که با حمله‌های پارتیزانی ریشه کارآفرینی در ایران را نخشکانند؟ اقدام سازمان امور مالیاتی ظاهراً به نفع کسانی است که مالیات می‌پردازند و به ضرر کسانی که از مالیات فرار می‌کنند. چه تضمینی وجود دارد که این اقدام در نهایت به ضرر کسانی تمام نشود که شفاف عمل می‌کنند و کسانی که تا امروز از مالیات فرار کردند باز هم به فرار خود ادامه دهند؟