پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رسول قربانی / پارکینسون که از علمای مدیریت است می‌گوید کارها به‌اندازه زمانی که برایشان کنار گذاشته‌شده کش می‌آیند. این موضوع را روزنامه‌نگارها خیلی خوب می‌شناسند. روزنامه‌نگارها معمولاً می‌پرسند که یک متن را تا کی باید آماده کنند و معمولاً بیشتر روزنامه‌نگارها مطلبی را که باید برسانند دقیقاً در آخرین دقایق می‌رسانند. حالا مهم نیست که این سفارش چند وقت پیش به آن‌ها داده‌شده یا آن‌ها چقدر وقت دارند برای تولید مطلب. آسمان همه‌جا همین رنگ است. در عالم بانکداری و نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای بانکداری هم همین غوغا برپاست. در گفتگوهایی که با فعالان بانکداری و فناوری‌های بانکداری و پرداخت داشتم، متفق‌القول همه آن‌ها معضل اصلی و اساسی صنعت را نه دانش و نرم‌افزار و ابزار و حتی سرمایه بلکه منابع انسانی می‌دانند. با توجه به اینکه صنعت نرم‌افزار نسبت به صنایع سخت دیگر وابستگی بیشتری به منابع انسانی دارد این موضوع بغرنج‌تر هم هست.
.
ساختن روی آب
حامد قنادپور از کارشناسان خبره صنعت پرداخت است. او می‌گوید: «اگر صاحب یک شرکت تولیدی یا کارخانه باشید و ساعت ۱۰ شب رعشه به تنتان بیفتد که کارخانه شما چه اوضاع و احوالی دارد؟ می‌توانید روی آن حساب کنید؟ یا همه‌چیز روبه‌راه است؟ آیا قول‌ها و وعده وعیدهایی که به مشتریان داده‌اید را می‌توانید عملی کنید؟ برای اینکه خیالتان راحت شود، همان نیمه‌شب به کارخانه می‌روید و با دیدن ابزارها، تجهیزات خط تولید و مواد خام در انبار یا حتی کالاهای تولیدی انبارشده کمی خیالتان راحت می‌شود؛ اما وای به حال روزی که مدیرعامل شرکتی دانش‌محور باشید و این حس به شما دست دهد. ساعت ۱۰ شب وقتی می‌روید داخل شرکت تازه متوجه می‌شوید که هیچ‌چیز ندارید! و اینجاست که برای شرکت‌های دانش‌محور تفاوت نیروی انسانی با سرمایه انسانی روشن می‌شود. سرمایه‌های ما در شرکت‌های دانش‌محور، افراد هستند.»
.
مهاجرت نیروهای خبره
تا همین چند سال پیش و تا همین امروز شاهد مهاجرت گسترده فارغ‌التحصیلان دانشگاهی برای ادامه تحصیل به دانشگاه‌های خارج از ایران بودیم که عموماً با عدم بازگشت این مهاجرین روبه‌رو هستیم. اما چند سالی هست که موج جدیدی از مهاجرت در ایران راه افتاده و آن مهاجرت نیروهای خبره و کارکشته برای کار به خارج از ایران است. اگر تا پیش‌ازاین مقصد مهاجران دانشگاه‌ها بود حالا ما شاهد این هستیم که افرادی که چند سال در شرکت‌های فناورانه بانکداری و پرداخت فعالیت کرده‌اند برای ادامه مسیر زندگی ترجیح می‌دهند در خارج از ایران کار و زندگی کنند. با توجه به اینکه دانش فناوری‌های بانکداری و پرداخت در ایران در سال‌های گذشته به‌سختی به‌دست‌آمده است، حالا شاهد از دست رفتن آسان نیروهایی هستیم که به‌سختی آموزش‌دیده‌اند. یکی از مدیران ارشد فناوری در بانک‌های ایران می‌گوید پیدا کردن فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های خوب یا نیروهای خبره کار بلد هرروز سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود.
با مروری بر گزارش‌ها و یادداشت‌های همین صفحه بانکداری عصر ارتباط هم می‌بینیم که پیش‌ازاین بارها این موضوع در همین هفته‌نامه موردتوجه قرارگرفته است. مثلاً در یکی از یادداشت‌های همین صفحه آمده است: «گفته می‌شود در کشورهای پیشرفته انتخاب و گسترش آموزش عالی و دانشگاهی بر مبنای استراتژی توسعه کلان آن کشور صورت می‌گیرد. به عبارتی هر کشوری می‌داند که در سال‌های آینده مزیت رقابتی‌اش چیست و برای همین مزیت رقابتی دست به تربیت نیروهای مختلف می‌زند. وقتی ما ندانیم که می‌خواهیم کجا باشیم این می‌شود که درگیر خشک‌سالی هستیم؛ اما صنایعی مانند فولاد و خودرو معدن و کشاورزی داریم که قاتل آب هستند و از طرف دیگر بااینکه همه می‌گویند باید دنیای دیجیتال را دریابیم اما خروجی محسوسی از دانشگاه‌ها نداریم که نشان دهد برای دنیای دیجیتال آماده هستیم. ما اکنون تعداد زیادی فارغ‌التحصیل داریم اما این نیروهای تازه‌نفس حداقل چند سال باید در شرکت‌ها کار کنند تا مبانی کار را یاد بگیرند و تازه همین افراد بعد که به کار مسلط شدند مهاجرت می‌کنند کانادا و استرالیا و ما می‌مانیم دست از پا درازتر.» پس چرا موضوع منابع انسانی جدی گرفته نمی‌شود؟
.
معضلی به نام استارت‌آپ‌ها
معضل دیگری که وجود دارد استارت‌آپ‌ها هستند! بله! استارت‌آپ‌ها و البته دقیق‌تر بخواهیم بگوییم تب استارت‌آپ‌ها بسیاری از کسانی را که می‌توانستند نیروهای حرفه‌ای و خبره‌ای در شرکت‌های فناوری باشند را به افرادی جاه‌طلب تبدیل کرده که بدون داشتن دانش کسب‌وکار، مالی، حقوقی و خیلی از مهارت‌های موردنیاز سودای راه‌اندازی کسب‌وکار در سر می‌پرورانند. البته استارت‌آپ‌ها و کارآفرینی در فضای وب و اینترنت و فناوری‌های مالی و بانکی بد نیست اما هجوم سراسیمه جوانان برای استارت‌آپ زدن همه را دچار مشکل خواهد کرد. این حباب که همه باید استارت‌آپ بزنند و بروند دنبال کارآفرینی کسانی که بااستعدادتر هستند را هم بیشتر دچار مشکل می‌کند. چون بی‌استعدادها که می‌چسبند به یک شرکت یا سازمان و همان‌جا رسوب می‌کنند. این نیروهای پرانرژی و بااستعداد هستند که با باز شدن در باغ بهشت به‌سوی آینده بهتر، خودشان را به‌زحمت می‌اندازند.
.
عدم درک میلنیال‌ها
نسل‌ها به‌سرعت در حال تغییر کردن هستند و فرهنگ نسل‌ها هم دچار دگرگونی می‌شود، اما بسیاری از کارشناسان بانکی جوانان را موجوداتی شارژ خور فرض می‌کنند و تصورشان از جوانان شبیه تیزرهای تبلیغاتی تلویزیون کم‌مایه و تُنُک است. درحالی‌که جوانان نسل موبایل دچار تغییرات زیادی در ذهنیت‌ها و نگاه به دنیا شده‌اند، بانک‌ها و شرکت‌ها هنوز نتوانسته‌اند با این تغییر همراه شوند و این را می‌شود از محصولات آن‌ها متوجه شد که هنوز مناسب استفاده نسل هزاره نیست. این نسل به گونه دیگری می‌بیند و ابزارهایی می‌خواهد که پاسخگوی او باشد. از طرف دیگر ساختار سازمانی این شرکت‌ها هم این نسل را درک نمی‌کند. شیوه کار آن‌ها را نمی‌فهمد و تلاش می‌کند آن‌ها را به همان قالبی که خودش می‌خواهد درآورد و همیشه موفق نیست و ممکن است گاهی بتواند و بیشتر وقت‌ها هم نمی‌تواند. شاید یکی از دلایل جذابیت استارت‌آپ‌ها این هم باشد که شرکت‌ها و بانک‌ها نتوانستند آن‌قدر برای نسل موبایل جذابیت ایجاد کنند که آن‌ها برای کار بروند به این بنگاه‌ها بپیوندند.
.
وضعیت پیچیده منابع انسانی
محمدجعفر زمانی از کارشناسان فناوری اطلاعات بانکی می‌گوید: «منابع فناوری اطلاعات را می‌توان در بخش‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، شبکه و ارتباطات، امکانات مرکز داده و نیروی انسانی خلاصه کرد. اما مهم‌ترین منبعی که فناوری اطلاعات برای گسترش خود به آن نیاز دارد، نیروی انسانی متخصص و ماهر است. دانش و مهارت نیروی انسانی و مدیریت صحیح آن مهم‌ترین منابع فناوری اطلاعات هستند چراکه بقیه منابع معمولاً با صرف هزینه مادی و پول به‌راحتی حاصل می‌شوند اما در مورد نیروی انسانی وضعیت پیچیده است. سازمان‌ها و شرکت‌ها بخشی از این منابع را به‌واسطه نیروهای خود و بخشی دیگر را با استفاده از توان شرکت‌های تخصصی فناوری اطلاعات بیرون از سازمان، برآورده می‌کنند. مسئله مهمی که بعضاً از منظر برخی سازمان‌ها پنهان مانده است، کیفیت این منبع هست.»
.
نیروی انسانی چابکم آرزوست
این روزها با گسترش استارت‌آپ‌های فین‌تک اوضاع برای بانک‌ها سخت‌تر هم شده است. البته در ایران به دلیل عدم رشد استارت‌آپ‌های موفق فعلاً بانک‌ها خطری از این بابت احساس نکرده‌اند. جاناتان اسمارت، رئیس توسعه خدمات بارکلیز در نشست DevOps لندن گفته بود: «امروز نه‌فقط در بخش IT بلکه فرآیندهای چابک در تمامی لایه‌های کسب‌وکار بارکلیز پیاده‌سازی شده است.» او همچنین گفت: «ما از کار کردن چابک فقط به دنبال کلمه Agile نیستیم. به دنبال یک استراتژی هستیم که ما را به‌چابکی در تمام کسب‌وکار برساند. زمانی که می‌گویم کل کسب‌وکار یعنی «منابع انسانی»، «امنیت»، «بازرسی و نظارت»، «بانکداری خرد و سرمایه‌ای» و تمام بخش‌ها.» شاید سایت نتفلیکس بتواند به کاربرانش پیغام دهد که «ما متأسف هستیم، فعلاً نمی‌توانید فیلم موردنظرتان را مشاهده کنید» اما در صنعت بانک، هرگونه خرابی در بخش IT می‌تواند خسارت‌های شدیدی داشته باشد. وقتی جایی این‌همه حساس می‌شود مشکلات منابع انسانی هم خودش را بیشتر نشان می‌دهد.
.
چه باید کرد؟
کار روزنامه‌نگار این نیست که بگوید چه‌کار باید کرد یا چگونه کاری را باید انجام داد و این خطاست که روزنامه‌نگاران خودشان را در موضع مشاور ببینند. حالا ممکن است کسی مشاور باشد و دست‌به‌قلم هم ببرد که آن موضوع دیگری است. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که در انتهای این گزارش بگوییم چه باید کرد. فقط می‌توانیم بگوییم که برای حل این معضل و چالش باید آموزش‌وپرورش، وزارت علوم و دانشگاه‌ها، بانک مرکزی، پژوهشکده پولی و بانکی، مرکز پژوهش‌های مجلس و مجلس، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات و نهادها و سازمان‌های دیگر باید گوشه آینده‌نگری‌هایشان به آن توجه کنند و کنار همه مسائل ریزودرشتی که دارند این را هم در نظر داشته باشند که اوضاع منابع انسانی در شرکت‌های بانکداری و پرداخت خوب نیست!
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط