پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رضا زرنوخی در اتاق قرمز: در شرایط امروز ارزش دارایی نامشهود از بین رفته است
رضا زرنوخی مدیرعامل سابق صندوق مالی توسعه تکنولوژی ایران در قسمت چهارم اتاق قرمز، ویژه برنامه اکوسیستم نوآوری در زمان جنگ، حضور داشت و در خصوص بقای کسبوکارها در شرایط جنگی و پسا جنگ گفت.
زرنوخی در خصوص شرایط کسبوکارها پس از جنگ بیان کرد: «در جنگ قبلی، جنگ تحمیلی ۸ ساله، هیچ‌وقت درگیر اقتصاد دیجیتال، فضای نوآوری و تنوع کسبوکارها نبودیم. در شوک کرونا تا حدودی متوجه چالش‌ها شدیم با این حال در حال حاضر درگیری جریان جدیدی هستیم که نیاز به بازتعریف برخی مفاهیم دارد: منظور از کسب‌وکار، کدام کسب‌وکارهاست؟»
او افزود: «برای مثال امکان دارد کاربران در حوزه اقتصاد دیجیتال که باعث رشد چشمگیر اکوسیستم شدند، سلیقه خریدشان تغییر کرده باشد. برخی از آنها حوصله ندارند که اخبار و بحران‌ها را کنار بگذارند و سفارشی ثبت کنند که شاید فوریت هم نداشته باشد. از سوی تأمین‌کنندگان وضعیت مشابهی پابرجاست؛ پلتفرم‌ها وابسته به شبکه تأمین بودند و این شبکه در این مدت نشان داد که کار خودش را می‌کند؛ مستقل از این که مسیر فروشش کجاست. بخشی از شبکه تأمین تعطیل بود؛ اما بخش دیگری که فعال بود در شبکه آفلاین خودشان کار را پیش بردند.»
بازتعریف جدی در اقتصاد دیجیتال
زرنوخی با اشاره به این که در اقتصاد دیجیتال بازتعریف جدی خواهیم داشت، عنوان کرد: «محتوا، مدل مارکتینگ و… در این حوزه نیاز به بازنگری دارد. اتفاقی که خواهد افتاد متناسب با شوکی است که به کشور وارد شد؛ در این مدت متوجه شدیم به کجا دسترسی‌های نداریم و نمی‌توانیم رصد کنیم. شاید بخشی از اکوسیستم باید روی این مناطق متمرکز شود و روی نیازهای واقعی اقتصاد تمرکز کند.»
او ادامه داد: «در سرویس حمل‌ونقل نیز در این مدت مشکلاتی دیدیم که از پلتفرم نبود. رانندگانی که پلاک تهران نبودند، همه از تهران رفتند؛ در این حالت باید چه کرد؟ تقاضای حمل‌ونقل در تهران چند صدهزار و چند میلیون بود. حال آژانس‌های حضوری و تلفنی راه افتادند؛ در حال حاضر که پیک تقاضا ۲۰ درصد کمتر از قبل است، نیز تامین خودرو سخت است. اتفاق جدیدی افتاده است که نشان‌دهنده نیاز به بازنگری در ساختارهاست.»
زرنوخی اظهار کرد: «ساختارهای پشتیبانی که نقش تسهیل‌گری نیز داشتند، مشخص شد که نقش جدی نداشتند. ستاد بحرانی که کسبوکارها بتواند مشکلات خود را لیست کنند، تقریباً وجود ندارد و اقداماتی نمادین در این راستا انجام شده است. حال کسبوکارها فهمیده‌اند که نمی‌توانند روی کسی در کشور حساب کنند؛ در شرایط جنگ دیدیم که همه چیز روی دوش خودمان است.»
او تأکید کرد: «احتمالاً شرکت‌ها در بخش هزینه‌ها، تأمین‌کنندگان و مشتریان خود بازنگری خواهد کرد و جابه‌جایی‌های جدی در بیزینس مدل‌های شرکت‌ها داشته باشیم. حتی برخی از شرکت‌ها به این نتیجه می‌رسند که در شرایط فعلی ادامه فعالیت توجیه اقتصادی ندارد؛ ممکن است برخی کسبوکارها به ادغام تن دهند و برخی دیگر تعدیل نیرو کنند.»
تعدیل نیروی انسانی در بحران‌ها
زرنوخی در خصوص تعدیل نیروی انسانی بیان کرد: «تعدیل نیرو در بحران‌ها همواره پیش می‌آید؛ چراکه بنگاه‌ها هزینه پوشش نیروی انسانی را ندارند. در شرایط جدید بحث مدل درآمدی و کارآمدی ساختارهای سازمانی زیر سؤال رفته است. بخشی از دپارتمان‌ها مانند مارکتینگ دیگر با شیوه قبلی کار نمی‌کنند. اگر کسب‌وکاری توانسته به کاربر خود سرویسی با ارزش افزوده خوب بدهد، پایدار است.»
به گفته او، احتمالاً بخشی از تعدیل نیروی انسانی بابت تغییر اصلاح ساختار کسب‌وکار خواهد بود. این اصلاح ساختار کسب‌وکاری ناگزیر است. شرکت‌های مبتنی بر فناوری پشتیبانی لازم را ندارند؛ این امر به‌خصوص در شرکت‌های فین‌تک و پرداخت مشاهده شد. در شرایط بحران تیم‌هایی که مدعی بودند چندلایه امنیتی دارند، نتوانستند از شوک‌های هک خارج شوند. این امر نشان می‌دهد بخشی از سازمان‌ها ناکارآمدی داشته است.
زرنوخی عنوان کرد: «شرکت‌هایی که بزرگ شده‌اند نیز مانند بخش‌های بوروکراتیک دولتی شده‌اند. این امر در شرکت‌های تک و دانش‌بنیان دیده می‌شود. ناکارآمدی سیستم‌ها در همه حوزه‌ها مشخص شده و اکوسیستم نیز جزو این بخش‌هاست و این ناکارآمدی نیاز به اصلاح دارد. البته فرصت‌های جدیدی نیز در این میان به وجود خواهد آمد که قبلاً وجود نداشته است.»
به گفته او، در حال حاضر ارزش دارایی نامشهود از بین رفته است. در شرایط فعلی کشور ادغام‌شدن برخی از کسب‌وکارهای آفلاین و آنلاین جز مواردی باشد که شاهد آن باشیم.
ناکارآمدی زیرساخت‌های بومی مشخص شد
زرنوخی درباره به‌روزرسانی زیرساخت‌های کشور گفت: «در شرایط فعلی نمی‌توان گفت که زیرساخت‌ها به‌روز می‌شود یا اصلاح می‌شود؛ زیرا تحریم‌ها همچنان ادامه دارد و منابع مالی کافی وجود ندارد. بااین‌حال ناکارآمدی بخشی از زیرساخت‌هایی که محوریت بومی دارند زیر سؤال رفته است و این سیستم در شرایط بحران پاسخگو نیست؛ هزینه‌ها نتوانسته باعث ایجاد پایداری شود.»
او افزود: «اصلاح زیرساخت‌ها به منابع مالی برمی‌گردد. زیرساخت‌هایی که طی چند دهه جمع شده است با یک انفجار یا یک هک چند لحظه‌ای از بین می‌رود. بااین‌حال جایگزین‌کردن آنها به‌صورت لحظه‌ای انجام نمی‌شود. اصلاح زیرساخت‌ها به‌صورت جدی مطرح شده زیرا سیستمی که فکر می‌کردیم کار می‌کند به‌خوبی کار نمی‌کند. بااین‌حال عملی‌شدن این امر نیاز به زمان دارد.»
نیاز کسبوکارها به جلب‌اعتماد دوباره مردم
زرنوخی در خصوص تغییر مدل مارکتینگ اظهار کرد: «بخشی از فضای مارکتینگ مربوط به معرفی خدمات یا محصولات بود و بخش دیگر روی استفاده از این خدمات و محصولات مانور می‌داد. در شرایطی که کاربران می‌خواستند از این محصولات و خدمات استفاده کنند، چالش ایجاد شد. به نظر می‌رسد فضایی که ارزش افزوده‌های غیرواقعی را ترویج می‌دهند زیر سؤال خواهد رفت.»
او افزود: «بااین‌حال این که چه مدلی جایگزین آن خواهد شد، نمی‌توان نظری داد؛ اما جذب مشتری با مدل قبلی به‌راحتی امکان‌پذیر نیست؛ زیرا زمانی که مشتری نیاز به استفاده از سرویس یا محصول داشته در دسترس آنها نبوده است. چالش بزرگ کسبوکارها اینجاست که چگونه می‌خواهند اعتماد مردم را دوباره جذب کنند.»
نیاز دولت به بازنگری در ساختارهای خود
زرنوخی با اشاره به این که سازمان‌های مختلفی را به بهانه‌های مختلف ایجاد کرده‌ایم، گفت: «اولویت‌بندی‌های ایجاد شده در این سازمان‌ها نیز درست نبوده است. برای مثال در معاونت علمی ستادهای بسیاری وجود دارد؛ اما خروجی خاصی نداشته است. یا برخی سازمان‌ها برای نظارت بر کار دیگر سازمان‌ها ایجاد شده‌اند که عملاً نقش خاصی نداشته‌اند. ناکارآمدی جدی که در حال حاضر بروز کرده این است که محل هزینه‌ها، اولویت‌ها و دسترسی به مأموریت‌های کلیدی زیر سؤال است. این امر به دولت برمی‌گردد که بخش عظیمی از این سازمان‌های ناکارآمد را ایجاد کرده است.»
او افزود: «دولت نیز باید در کارآمد کردن مأموریت‌های خود و نهادهای مرتبط با کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال بازنگری کند. در غیر این صورت این ناکارآمدی باعث می‌شود که کسبوکارها یک سری فرایند مزاحم جلوی پای خود ببینند. واردشدن این شوک‌ها از بدی‌های جنگ است و از خوبی‌های آن این است که می‌فهمیم بسیاری از ادعاهای ما زیر سؤال است؛ به‌خصوص در دولت که پررنگ است و کلی تله رونمایی داشته است؛ اما این رونمایی‌ها به ارزش افزوده منتقل نشده است.»
به گفته زرنوخی، طی چند سال گذشته که وضعیت اقتصادی پایداری در کشور وجود نداشت. نمایشگاه‌های موازی هم‌زمان برگزار می‌شد که باعث گیج شدن شرکت‌ها می‌شد. بدین ترتیب شرکت‌های واقعی به این نمایشگاه‌ها نمی‌رفتند و مدعی‌ها به این نمایشگاه‌ها می‌رفتند؛ زیرا به‌صورت سوبسیدی غرفه می‌گرفتند. این بخش نیز باید تعدیل شود.