پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تمرکز ویژه بانک رفاه بر توسعه نئوبانک و اینترنت‌بانک در سال ۱۴۰۴
گفت‌وگو با مهرداد بحرینی، معاون فناوری اطلاعات بانک رفاه کارگران، درباره برنامه‌هایشان در تحول تجربه مشتریان این بانک در سال جدید
بانک رفاه در مسیر تحول دیجیتال، با توسعه خدمات نوآورانه‌ای مانند نئوبانک فرارفاه و سیستم پرداخت بدون کارت کهربامند، چشم‌انداز تازه‌ای را در صنعت بانکداری کشور رقم زده است. این بانک با تمرکز بر بهبود تجربه مشتریان، تلاش می‌کند خدمات بانکی را سریع‌تر، آسان‌تر و هوشمندتر از گذشته ارائه کند و در این راستا نیز محصول «دیجیتالی‌شدن کارت‌های بانکی از طریق اپلیکیشن کهربامند رفاه‌پلاس» این بانک موفق به کسب رتبه دوم در یازدهمین دوره جشنواره دکتر نوربخش در همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت شد.
در گفت‌وگو با مهرداد بحرینی، معاون مدیرعامل بانک رفاه در امور فناوری اطلاعات، از شکل‌گیری اپلیکیشن «کهربامند رفاه‌پلاس»، چالش‌های جذب و نگهداشت نیروی انسانی در حوزه فناوری اطلاعات، مشکلات ناشی از تحریم‌ها در صنعت بانکی و برنامه‌های آینده این بانک برای رونمایی از محصولات جدید در سال ۱۴۰۴ صحبت کردیم. به گفته او، تاکنون بیش از ۲۰۰هزار کاربر در فرارفاه حساب قرض‌الحسنه افتتاح کرده‌اند.
تحول دیجیتال در بانک رفاه؛ از نئوبانک فرارفاه تا پرداخت‌های بدون کارت
در حوزه فناوری اطلاعات کارهای زیادی انجام می‌شود که بیشتر آنها مربوط به زیرساخت‌هاست. این موضوعات شاید برای مشتریان ملموس نباشند یا به چشم نیایند، اما برای بانک‌ها، هم در بخش‌های ستادی و هم در شعب، اهمیت زیادی دارند. مهرداد بحرینی، معاون مدیرعامل بانک رفاه در امور فناوری اطلاعات، با اشاره به این نکات عنوان می‌کند: «آنچه برای مشتریان مهم است، ارائه محصولاتی است که تأثیر مستقیم بر تجربه آنها داشته باشد. برای مثال، در بانک رفاه نئوبانکی به نام فرارفاه وجود دارد که تیم درونی بانک در حال توسعه آن است. به همین دلیل قابلیت‌ها و تغییرات جدید به‌سرعت در آن به‌روزرسانی می‌شود. درحالحاضر، افتتاح حساب غیرحضوری برای حساب‌های قرض‌الحسنه انجام می‌شود و در بهار ۱۴۰۴ امکان افتتاح حساب‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت هم فراهم خواهد شد.»
درحالحاضر پرداخت تسهیلات به‌صورت غیرحضوری در فرارفاه امکان‌پذیر است. ارائه تسهیلات به‌صورت غیرحضوری برای مستمری‌بگیران و گروه‌های خاص از قبل نیز فراهم بوده است. کاربران پس از احراز هویت و افتتاح حساب قرض‌الحسنه در این نئوبانک می‌توانند درخواست اخذ کارت کنند. تاکنون بیش از ۲۰۰هزار کاربر در فرارفاه حساب قرض‌الحسنه افتتاح کرده‌اند. نسخه iOS این نئوبانک نیز یک ماه پیش منتشر شده است.
بانک رفاه کارگران در یازدهمین دوره جشنواره دکتر نوربخش در همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت با محصول «دیجیتالی شدن کارت‌های بانکی از طریق اپلیکیشن کهربامند رفاه‌پلاس» موفق به کسب رتبه دوم شد. معاون مدیرعامل فناوری اطلاعات بانک رفاه با اشاره به محصول «دیجیتالی شدن کارت‌های بانکی از طریق اپلیکیشن کهربامند رفاه‌پلاس» دراین‌خصوص می‌گوید: «در پروژه کهربا تراکنش‌های مالی بدون نیاز به کارت فیزیکی انجام می‌شود. با این روش، مشتریان می‌توانند از موبایل خود برای انجام پرداخت‌ها استفاده کنند. کسانی که در بانک رفاه حساب نداشته باشند نیز می‌توانند از رفاه پلاس و از قابلیت‌های آن استفاده کنند.»
به گفته او، کهربامند در رفاه پلاس عملیاتی شده و مشتریان می‌توانند از آن استفاده کنند. درصورتی‌که تلفن همراه کاربر از فناوری NFC پشتیبانی نکند، تراکنش از طریق QRCode دوبعدی انجام می‌شود. او می‌گوید: «در رفاه پلاس امکان انجام ۵ تراکنش ۲۰۰هزار تومانی در روز بدون رمز فراهم است. برای انجام تراکنش‌های بیشتر نیاز به رمز وجود دارد.»
کارت رفاهی مبتنی بر اوراق گام؛ راهکاری جدید برای خریدهای اعتباری
پروژه دیگر بانک رفاه کارگران، کارت رفاهی بر مبنای اوراق گام است که به مشتریان امکان دریافت اعتبار و خرید از فروشگاه‌های طرف قرارداد با بانک را می‌دهد. بحرینی دراین‌خصوص توضیح بیشتری می‌دهد: «درحالحاضر این کارت متمرکز بر خرید کالاهای بادوام است و سقف اعتبار آن حداکثر ۳۰۰میلیون تومان است. مشتریان با استفاده از این کارت رفاهی می‌توانند خریدهای خود را از فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک انجام دهند. بازپرداخت این اعتبار نیز حداکثر طی ۲۴ قسط صورت می‌گیرد.»
بانک با پذیرنده‌ها قرارداد می‌بندد، این فروشگاه‌ها باید شرایط اوراق گام را بپذیرند، در مرحله بعدی بانک، فروشگاه‌ها را به بانک مرکزی معرفی می‌کند تا تبدیل به پذیرنده‌های اوراق گامی شوند. تراکنش‌های انجام‌شده با استفاده از کارت متصل به اوراق گام روی کارت‌خوان‌های فروشگاه‌های طرف قرارداد روی منوی خاصی صورت می‌گیرد. برای اجرایی شدن این فرایند نیاز به اعمال تغییراتی در هسته بانک، سوئیچ PSP، سوئیچ شتاب و شاپرک بود. این نوع تراکنش‌ها کد محصول جدایی دارند که مشخص شود تراکنش اوراق گامی است. بر‌اساس صحبت‌های معاون فناوری اطلاعات بانک رفاه، در ازای خرید مشتری از فروشگاه‌ها، بانک برای آنها اوراق گام صادر می‌کند که نوعی ابزار تأمین مالی است. این اوراق شرایط تسویه مختلفی دارد و با نرخ‌های مختلف به پذیرندگان (فروشگاه‌ها) پرداخت کنند. او می‌گوید: «بانک مرکزی در این پروژه نقش نظارتی دارد و تلاش می‌کند این سیستم به طور گسترده‌تر و در زمینه‌های مختلف اقتصادی به‌ویژه برای کالاهای ایرانی توسعه یابد.»
تحریم‌ها و نیروی انسانی؛ دو مانع بزرگ فناوری اطلاعات در بانک‌ها
چالش‌های جذب و نگهداشت نیروی انسانی در حوزه فناوری اطلاعات، به‌ویژه در بانک‌های دولتی از مشکلات اصلی به شمار می‌رود. بحرینی دراین‌خصوص بیان می‌کند: «جذب نیروی انسانی در شرایطی که سقف حقوق و محدودیت‌های دولتی وجود دارد، یک چالش اساسی است. بسیاری از نیروها پس از مدتی به دلیل جذابیت‌های حقوقی و رفاهی بهتر در شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی، از بانک دولتی می‌روند. این چالش به‌ویژه زمانی که نیرویی آموزش دیده و تجربه کسب کرده باشد، بیشتر نمایان می‌شود. بانک‌ها معمولاً برای نگهداشت نیروی انسانی از تسهیلات رفاهی مانند درمان و بیمارستان استفاده می‌کنند، ولی این کافی نیست.»
طبق گفته‌های او، در چند سال اخیر کاهش کیفیت نیروی انسانی در بخش‌های فنی هم مشهود بوده است. او توضیح می‌دهد: «افت سطح تحصیلی و عدم توانمندی فارغ‌التحصیلان در پاسخگویی به سؤالات مصاحبه نیز از مشکلاتی است که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. این مسئله می‌تواند ناشی از عدم آموزش کافی در دانشگاه‌ها یا حتی مشکلات فرایند آموزشی آنها باشد.»
بر اساس صحبت‌های معاون فناوری اطلاعات بانک رفاه، چالش نیروی انسانی حتی در شرکت‌های طرف قرارداد با بانک‌ها نیز مشهود است. او دراین‌خصوص می‌گوید: «این شرکت‌ها گاهی اوقات نمی‌توانند محصولات یا خدمات خود را به‌موقع ارائه دهند؛ زیرا نیروی انسانی متخصصشان مهاجرت کرده است. این امر به یک مشکل کلی در فرایندهای بانکی و اجرایی تبدیل شده و نه‌تنها روی فرایندهای داخلی بانک‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند در حوزه مشتری‌مداری و رضایت مشتریان نیز اثر منفی بگذارد.»
از سوی دیگر، موضوع تحریم‌ها هم تأثیر زیادی در روند فعالیت‌های فناوری اطلاعات در بانک‌ها داشته است. او دراین‌خصوص می‌گوید: «در برخی حوزه‌ها، تحریم‌ها باعث شده که شرکت‌های داخلی در زمینه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی توانمندتر شوند؛ اما در حوزه‌های دیگر، مانند زیرساخت‌ها و نرم‌افزارهای بنیادی، تأثیرات منفی زیادی به همراه داشته‌اند. مشکلاتی مانند عدم دسترسی به پچ‌های اوراکل یا محدودیت در تأمین تجهیزات زیرساختی، چالش‌های جدی برای بانک‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات ایجاد کرده است.»
از چالش‌های به‌روزرسانی سیستم‌های بانکی تا قوانین متناقض
یکی از چالش‌های مهم در سیستم‌های بانکی و به‌ویژه در بانک‌های دولتی این است که تغییرات و به‌روزرسانی سیستم‌ها به‌سرعت و آسانی صورت نمی‌گیرد. بسیاری از سامانه‌های قدیمی همچنان نیاز به پشتیبانی دارند و این به‌روزرسانی‌ها، به‌رغم نیاز به چابکی بیشتر، با مشکلات خاصی همراه است. بحرینی با اشاره به این موضوعات بیان می‌کند: «ارتقا و توسعه سیستم‌ها به‌ویژه زمانی که تعداد مشتریان و تراکنش‌ها زیاد است، چالش‌برانگیز می‌شود.»
او در خصوص مشکلات رگولاتوری و نظارت نیز عنوان می‌کند: «بانک‌ها باید به نهادهای مختلفی پاسخ دهند؛ این چندگانگی نهادهای نظارتی می‌تواند به پیچیدگی‌های اجرایی اضافه کند و حتی ممکن است منجر به تضاد بین قوانین و مقررات شود که می‌تواند در کارایی و بهره‌وری بانک‌ها تأثیر بگذارد.»
چالش‌های سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی
فناوری هوش مصنوعی یکی از چالش‌هایی است که تمام صنایع را درگیر کرده است و صنعت بانکی و مالی نیز از این قاعده مستثنی است. بحرینی با اشاره به اینکه بسیاری از سامانه‌های فعال در بانک‌ها، مانند کشف تقلب و تخلف، با استفاده از هوش مصنوعی کار می‌کنند، دراین‌خصوص می‌گوید: «حرکت به‌سوی استفاده از فناوری هوش مصنوعی برای همه ضروری است. یکی از روندها در صنعت بانک استفاده از چت‌بات‌ها برای پاسخگویی به سؤالات مشتریان است که مبتنی بر درخت دانش کار می‌کند. سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی به‌ویژه در حوزه بانکی بسیار بالاست و از سوی دیگر زمان زیادی نیز می‌برد. نباید بی‌پروا به‌سوی هوش مصنوعی رفت؛ اما نباید از پیشرفت آن نیز جا ماند.»
بر اساس گفته‌های او، هوش مصنوعی می‌تواند به‌ویژه در پردازش داده‌ها، تحلیل رفتار مشتریان، پیش‌بینی تقاضا و حتی بهبود تجربه مشتری نقش کلیدی ایفا کند. بسیاری از بانک‌ها حتی با وجود سیستم‌های انبار داده، به‌نوعی از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و استخراج الگوهای مفید استفاده می‌کنند. این فناوری می‌تواند به‌ویژه در بخش‌هایی مانند تجزیه‌وتحلیل رفتار مشتری و ایجاد پیشنهادهای هدفمند برای هر مشتری بسیار مؤثر باشد. معاون فناوری اطلاعات بانک رفاه با اشاره به این نکات خاطرنشان می‌کند: «یک چالش بزرگ در این مسیر، یافتن تعادل مناسب میان سرمایه‌گذاری در این حوزه و پیاده‌سازی موفق آن است. یکی از مسائلی که باید در نظر گرفت، توانایی مدیریت ریسک‌های مربوط به این فناوری است. به‌ویژه وقتی که می‌خواهید هوش مصنوعی را در مقیاس‌های بزرگ به کار بگیرید، ممکن است برخی از نتایج پیش‌بینی‌ناپذیر یا حتی مشکلات امنیتی به وجود آید. به همین دلیل، ضروری است که از ابتدا یک استراتژی دقیق و مدیریت‌شده برای این پروژه‌ها تعیین شود.»
طبق صحبت‌های او، هوش مصنوعی می‌تواند در زمینه‌هایی مانند خودکارسازی فرایندها، بهینه‌سازی تصمیم‌گیری‌های مالی، و ارتقای سیستم‌های نظارتی و امنیتی نیز نقش داشته باشد. این فناوری در زمینه‌های امنیتی نیز می‌تواند برای شناسایی تهدیدات جدید و جلوگیری از تقلب‌های مالی به طور چشمگیری مفید واقع شود.
تحول کُر بانک رفاه؛ از داده‌پردازی تا دانش رفاه
بازوهای اجرایی فناوری اطلاعات بانک رفاه «دانش رفاه» و «توسعه فناوری رفاه پردیس» نام دارند. بحرینی با اشاره به این نکته بیان می‌کند: «کُر بانک رفاه در ابتدا در اختیار شرکت داده‌پردازی ایران بود. پس از مدتی تصمیم بر این شد که شرکتی تأسیس شود به نام دانش رفاه که کُر در آنجا ارزیابی شد، همچنین نرم‌افزارهای موبایل‌بانک و اینترنت‌بانک در این محل تولید شده و نگهداری می‌شود. شرکت توسعه فناوری رفاه پردیس نیز یکی از شرکت‌های فناوری اطلاعات بانک رفاه است که توسعه سایر نرم‌افزارها در آن انجام می‌شود.»
رونمایی از اینترنت‌بانک جدید در سال ۱۴۰۴
معاون فناوری اطلاعات بانک رفاه کارگران در مورد پروژه‌های آینده این بانک در سال جدید نیز صحبت می‌کند: «حرکت ما در سال جدید به‌سوی توسعه زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت تراکنش‌هاست. در سال ۱۴۰۴ تمرکز زیادی بر توسعه موبایل‌بانک و نئوبانک خود خواهیم داشت که تحولی در ارائه خدمات به مشتریان بانک رفاه ایجاد خواهد کرد. در سال آتی از اینترنت‌بانک جدیدی رونمایی خواهیم کرد که درحالحاضر در مرحله تست قرار دارد. این محصول به‌صورت کلی بازنویسی شده است. بانک رفاه در پروژه‌های حاکمیتی پیشرو بوده است و از بانک‌های پیشرو در راه‌اندازی پی‌چک افراد حقیقی و ریال دیجیتال به شمار می‌رود. اپلیکیشن فرارفاه در ممیزی بانک مرکزی مقام اول را میان بانک‌ها کسب کرد. چکاد حقوقی بانک رفاه نیز در حال آماده‌سازی است و ابتدای سال آینده رونمایی خواهد شد. برات الکترونیکی در مرحله پیگیری است و امیدواریم تا بهار سال آینده از این سرویس نیز رونمایی کنیم.»
منبع
ماهنامه عصر تراکنش