پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تا زمانی که نظام کارمزدی تغییر نکند، ورق به سمت کیف پول‌ها برنمی‌گردد / گفت‌وگو با حسام مقصودلو در خصوص توسعه، ترویج و استفاده از کیف پول‌های الکترونیک
آویده علم جمیلی / کیف پول الکترونیک یکی از موارد نظام پرداختی در کشور است که به نظر می‌رسد برای کاربران عادی، بود و نبودش فرقی نداشته باشد؛ همه ما هر روز به خرید می‌رویم و هزینه آن را با کارت بانکی یا فرایند کارت‌به‌کارت و حتی نقدی پرداخت می‌کنیم. کسی در این بین به اینکه می‌تواند برای خریدش از کیف پول الکترونیک استفاده کند، فکر نمی‌کند؛ چراکه تمام پذیرنده‌ها در مغازه‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، رستوران‌ها، کافه‌ها و… همگی بر پایه دستگاه کارت‌خوان هستند و افراد با کارت بانکی هزینه خرید کالا یا خدمات خود را پرداخت می‌کنند. حسام مقصودلو، مشاور و کارشناس حوزه فناوری مالی بر این باور است که اکوسیستم کیف پول دیجیتال در کشور به‌خوبی شکل نگرفته و برای هر دو طرف استفاده‌کننده و خدمات‌دهنده به‌صرفه‌تر است که همچنان از کارت بانکی به‌عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزار پرداخت استفاده کنند. مقصودلو تأثیر اینماد بر گسترش دامنه نفوذ کیف پول‌ها را بسیار زیاد دانست و در این خصوص گفت: «اگر قرار باشد ماجرای اینماد در پذیرنده‌های کیف پولی تأثیر بگذارد، تأثیری دوچندان بر عدم رغبت به داشتن کیف پول‌ها در جامعه می‌گذارد و برای پذیرنده به‌صرفه است که از همان روش‌های معمول، یعنی دستگاه کارت‌خوان استفاده کند.»
چالش‌های پیش‌روی توسعه کیف پول الکترونیکی
در ابتدای بحث از او در خصوص میزان همه‌گیری کیف پول دیجیتال در کشور پرسیدیم که این‌گونه پاسخ داد: «زمانی که بحث‌هایی در خصوص راه‌اندازی کیف پول الکترونیک در کشور مطرح شد، در مجموعه شهرداری تهران بودم، تمایل‌مان این بود که کیف پول‌های بزرگ شکل بگیرد تا بتوانیم آنها را پذیرش کنیم تا مردم برای پرداخت‌های خود از آنها استفاده کنند. البته سازوکار مناسبی شکل نگرفت تا اینکه کیف پول مخصوصی را در شهرداری راه‌اندازی کردیم که نتیجه آن نیز کیف پول تهران من شد.»
مشاور پیشین سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران در ادامه صحبت‌های خود به راه‌اندازی «شهرپی» اشاره کرد و ادامه داد: «پس از راه‌اندازی کیف پول تهران من به این فکر می‌کردیم که اگر کیف پول‌های بزرگ شکل بگیرند تا مردم پول‌شان را از مسیر آنها پرداخت کنند، کار پرداخت‌ها آسان‌تر خواهد بود که در سال جاری با پیاده‌سازی شهرپی تقریباً به آن رسیدیم. در واقع اپلیکیشن‌هایی که کیف پول و امکانات داشتند، توانستند درآمدهای خرد شهرداری را از کانال کیف پول‌ها دریافت کنند.»
به باور مقصودلو اکوسیستم کیف پول دیجیتال کم‌کم در حال شکل‌گیری است و اپلیکیشن‌ها و استارتاپ‌هایی که کیف پول دارند، سعی می‌کنند با پذیرنده‌های بزرگی مانند شهرداری‌ها قرارداد ببندند و برای آنها وصول مطالبات انجام دهند یا برایشان خدمتی را بفروشند. البته در این بین مشکلاتی نیز وجود دارد.
او در ادامه توضیح داد: «مشکل اینجاست که تعداد پذیرنده‌های بزرگ زیاد نیست. محدودیت در دامنه پذیرش کیف پول یا دامنه ارائه خدمات محدود نیز از دیگر مشکلاتی است که کیف پول‌ها دارند. این موضوع باعث می‌شود که موجودی کیف پول کم باشد یا به‌خوبی رشد نکند. به نظر بنده هنوز تا زمان حادث‌شدن گردش مالی بزرگ در کیف پول‌ها در کشور، فاصله داریم؛ چراکه می‌بینیم گردش مالی که روی دستگاه‌های کارت‌خوان بانکی وجود دارد، از گردش مالی کیف پول‌ها بسیار بیشتر است و عملاً قابل مقایسه نیست. بدان معنا که دامنه خدماتی که بر بستر کیف پول‌ها ارائه می‌شود، می‌بایست زیاد شود.»
از او پرسیدیم که چند اپلیکیشن با شهرپی کار می‌کنند که پاسخ داد: «مردم با شهرداری طرف نیستند و این پلتفرم نیز B2B است. در واقع یک پلتفرم است که APIهای شهرداری را در خودش دارد و در آن طرف نیز مخاطبش اپلیکیشن‌هاست.در حال حاضر 25 اپلیکیشن به آن متصل هستند که از طریق کیف پول یا کارت نسبت به پرداختی‌های خود اقدام می‌کنند. در واقع مردم شهرپی را در اپلیکیشن‌های پرداختی خود مانند آپ یا سایر برنامه‌ها مشاهده می‌کنند. در این اپلیکیشن‌ها می‌توانند خدمات شهرداری را ببینند که اپلیکیشن‌ها خوب استقبال کردند.»
اینماد مانع جدی توسعه کیف پول الکترونیکی
پرسش دیگرمان از او چرایی کم‌بودن پذیرنده‌های بزرگ بود که او در این خصوص گفت: «برای اینکه شهرپی به اپلیکیشنی به این بزرگی تبدیل شود، سه سال وقت صرف شد. برای اینکه سرویسی به API و در نهایت به اپلیکیشن تبدیل شود، به زمان نیاز است و می‌بایست برای آن وقت گذاشت و فکر کرد. پس از آن نیز باید اعتمادسازی کنیم که افراد به اپلیکیشن اطمینان داشته باشند و بدانند در آینده باز هم در دسترس مشتریانش خواهد بود یا کیفیت سرویسی که در اپلیکیشن ارائه می‌شود، افزایش می‌یابد. به‌طور کلی دستگاه‌هایی که سرویس‌های پرداختی دارند، باید به اندازه‌ای بلوغ داشته باشند که بتوانند خودشان را به API تبدیل کنند و به‌دنبال این باشند که سرویس‌هایشان را از طریق دیگران بگیرند. در این صورت است که تعامل بین پذیرنده‌های بزرگ و اپلیکیشن‌ها وجود خواهد داشت؛ پذیرنده‌های بزرگی مانند شهرداری‌ها که از طرق مختلف در حوزه‌هایی مانند خدمات ملکی، خودرویی و… از مردم دریافتی‌هایی داشته باشد. همه اینها را باید به سرویس API و اپلیکیشن ارائه‌دهنده تبدیل کنند. این فرایند زمان می‌برد و کمتر دستگاهی این پتانسیل را دارد که این کار را انجام دهد.»
از او در خصوص چالش‌هایی که برای کیف پول الکترونیک در کشور وجود دارد، پرسیدیم و اینکه آیا طرح صیانت یا اینماد می‌تواند بر آنها تأثیر بگذارد که مقصودلو گفت: «طرح صیانت تأثیر چندانی بر گستردگی کیف پول‌های الکترونیکی ندارد. تأثیر اینماد بر کیف پول‌های الکترونیک بیشتر است؛ به‌خصوص آنکه پذیرنده‌ها مکلف به داشتن آن هستند.»
مقصودلو یکی دیگر از چالش‌های کیف پول‌های الکترونیک را در عدم رغبت مردم به استفاده از آنها عنوان کرد و ادامه داد: «مردم رغبت نمی‌کنند کیف پول را شارژ کنند؛ چراکه دامنه پذیرش‌شان کم است. به‌عنوان مثال وقتی به فروشگاهی می‌روید کیف پول برایتان کاربردی ندارد؛ چراکه خریدها با کارت بانکی پرداخت می‌شوند. از سوی دیگر قرار بود فروشنده‌ها کیوآرکدهایی را در فروشگاه‌ها نصب کنند که با اپلیکیشن‌های کیف پول، خریداران هزینه‌های مختلف و خرد را بپردازند تا دیگر استفاده‌ای از کارت‌های بانکی و رمز وجود نداشته باشد، اما در این حوزه پیشرفتی نداشته‌ایم. به بیان دیگر وقتی هنوز کارت بانکی بهترین ابزار پرداخت در فروشگاه‌هاست و بیشترین سهم از پرداخت‌ها با کارت بانکی است، کیف پول فقط می‌توانند در حوزه خدمات سرویس‌هایی که مجازی هستند، کاربرد داشته باشد. مانند خرید بلیت؛ چراکه در حال حاضر تراکنش‌های بانکی سهم بیشتری از پرداخت‌ها دارند. در صورتی که همه اینها می‌توانست بر بستر کیف پول‌ها باشد.»
عدم تعامل پذیرنده و کیف پول
به باور مقصودلو تعاملی بین پذیرنده و کیف پول شکل نگرفته است. او دلیل این موضوع را این‌گونه توضیح داد: «ممکن است کیف پول‌ها تلاش نکرده باشند یا برای مردم استفاده از کیف پول‌ها راحت نباشد و برایشان راحت است که در صورت خرید کارت‌های بانکی خود را بکشند و هزینه را پرداخت کنند. به نظر من اکوسیستم همچنان ایراداتی دارد، یعنی به معنای واقعی شکل نگرفته است.»
او در پاسخ به این پرسش که شکل‌نگرفتن اکوسیستم بدین معناست که از سایر کشورها عقب‌تر هستیم، گفت: «نه لزوماً؛ چراکه در سایر کشورها نیز عمده پرداخت‌ها به وسیله کارت‌های بانکی صورت می‌گیرد. بعید می‌دانم بر بستر کیف پول‌هایشان کار کرده باشند. به نظر من در خدمات حمل‌ونقل عمومی و استفاده از کارت‌های مترو خیلی وقت است که به آن سمت رفته‌ایم. پیش‌تر روندی را در کشور دنبال می‌کردیم که پرداخت‌های زیر 50 هزار تومان را از سمت شاپرک به سوئیچ‌های کیف پول انتقال دهیم که در این حوزه ناموفق بودیم که علل مختلفی دارد و یکی از آنها نظام کارمزدی است.»
به باور او نظام پرداخت کارمزدی به گونه‌ای است که برای پی‌اس‌پی‌ها به‌صرفه است که تراکنش‌های زیر 50 هزار تومان را سمت خودشان نگه دارند. در این زمینه باید تنظیم‌گری اتفاق بیفتد و اگر این تنظیم‌گری رخ ندهد، کماکان همین دینامیک حفظ می‌شود. او در ادامه گفت: «معتقدم نظام کارمزد می‌بایست در پرداخت‌های خرد تغییر کند. تا زمانی که این نظام کارمزدی در این نوع پرداخت‌ها تغییر نکند، ورق به سمت کیف پول‌ها برنمی‌گردد. البته لازمه توسعه کیف پول‌ها پیشرفت شبکه‌های کیوآر است. بدین معنا که باید الزامات آن پیش آید که اسکن کیوآر با هر اپی صورت گیرد. برای این امر لازم است که شرکت‌ها با یکدیگر تعامل کنند. در حال حاضر کیوآرکدهایی که در صفحات کارت‌خوان مغازه‌ها می‌بینید، با اپلیکیشن خود پی‌اس‌پی کار می‌کنند و بین‌شرکتی نیستند. یعنی مشتری، عملاً انتخاب‌های محدودی برای پرداخت دارد؛ بنابراین خریدار ناچار است که از همان کارت شتابش استفاده کند و خیالش راحت است که با هر کارتی می‌تواند هزینه خود را بپردازد.به‌طور مثال، کیوآر اپلیکیشن تاپ تنها روی کارت‌خوان بانک پارسیان کار می‌کند و جای دیگری کار نمی‌کند.»
مقصودلو در جمع‌بندی سخنان خود به موضوع اینماد اشاره کرد و گفت: «اگر قرار باشد ماجرای اینماد در پذیرنده‌های کیف پولی تأثیر بگذارد، تأثیری دوچندان بر عدم رغبت به داشتن کیف پول‌ها در جامعه می‌گذارد و برای پذیرنده به‌صرفه است که از همان روش‌های معمول، یعنی دستگاه کارت‌خوان استفاده کند.»
به باور او کسی باید سراغ کیف پول برود که نخواهد اینماد بگیرد. کسب‌وکارهای حرفه‌ای به سمت کیف پول‌ها نمی‌روند. شهرداری نیز اگر رفته، به‌دلیل نوع نیازش است، اما کسب‌وکاری که شرایط خوبی دارد و به‌اصطلاح کارش گرفته، به سمت دریافت IPG یا همان درگاه پرداخت اینترنتی می‌رود. اگر می‌خواهیم پذیرش کیف پول واقعاً به‌صرفه باشد، باید راحتی‌هایی در استفاده از آن ایجاد شود که البته این راحتی‌ها جدای از نظام کارمزدی است.»
مقصودلو در خاتمه افزود: «اگر جای شاپرک باشم، تصمیم می‌گیرم که تمام پرداخت‌های زیر 100 هزار تومان تنها با کیف پول انجام شود، اما از این طرف نمی‌توان مردم را به دردسر انداخت و نیاز است که در ابتدا زیرساخت آن ایجاد و نظام کیوآر یکپارچه شود تا همه اپلیکیشن‌ها با یکدیگر کار کنند.»
بهتر است کارشناسی شده حرف بزنید
با ایجاد هزینه بر مردم کیف پول را توسعه میدهید حقیقتا راهکار راحتی دادید
خسته نباشی دلاور