پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
خشکسالی در اکوسیستم پرداخت ایران
عصر تراکنش ۵۲، منصور حسینی، عضو هیئتمدیره شرکت عصر داده / از گذشته تاکنون همیشه در زمانهای خشکسالی رزق و روزی کاهش پیدا میکند. انسانها در این زمان تلاش میکنند تا با کاهش زرقوبرق زندگی، با حداقل امکانات به زندگی خود ادامه دهند. گاهی در این مسیر ایدههای جدیدی برای مدیریت مصرف منابع ایجاد میشود که تا سالیان متمادی مورد استفاده قرار میگیرد. اگر به اتفاقات بازار پرداخت ایران طی دهه 90 نگاه کنیم، میتوانیم شباهتهای بسیاری را در این بازار در مقایسه با وضعیت خشکسالی در نظر بگیریم. بانکها، مؤسسات مالی و شرکتهایی که به آنها وابستهاند، سرویسهای کاملاً مشابهی را ارائه میدهند و اگر فهرست محصولات آنها را بدون اسم و برندشان ببینیم، نمیتوانیم تشخیص دهیم که مربوط به چه بانکی است. به زبان سادهتر هیچ ارزش و مزیت رقابتی در این حوزه ارائه نمیشود و همه بانکها صرفاً ارائهدهنده سرویسهای یکسان با پیادهسازیهای مختلف هستند. مثال واضح در این زمینه اپلیکیشنهای پرداخت هستند که تقریباً خدمات ارائهشده بر بستر تمامی آنها یکسان است و بهنوعی این بازار از فقر سرویسهای نوآورانه و جدید رنج میبرد.
انحصاری که از گذشته و با توجه به قدرت سهامداران بانکی وجود دارد، باعث شده سرویسهایی که در این زمینه ارائه میشوند، توسعه پیدا نکنند؛ بانکهایی که طبق آمار و ارقام خودشان سوددهی چندانی ندارند. با وجود این، هزینه بسیار بالایی را صرف نیروی انسانی و زیرساخت فنی میکنند، کمااینکه کیفیت سرویسها نیز بسیار پایین است. هیچگونه رگولاتوریای نیز در این حوزه وجود ندارد و سرویس با توجه به چارچوبهای هر شرکت ارائه میشوند و یکپارچگی ندارند.
حتی با وجود توسعه شرکتهای بانکداری باز از اواسط دهه 90 باز هم این روند تغییر پیدا نکرد. در حال حاضر هم اگر به سرویسهای ارائهشده از سوی شرکتهای بانکداری باز نگاه کنیم، تفاوت چندانی میان فهرست سرویسهای ارائهشده نمیبینیم. سرویسهایی مانند گردش حساب، کارتبهکارت و… که هر بانکی از طریق شرکتهای متصل به خود آنها را ارائه میدهد. در حالی که شاید بهتر بود این شرکتها بهصورت تجمیعشده و در قالب یک پلتفرم جامع، سرویسهای بانکی را ارائه میدادند و وقت و انرژی خود را صرف خلق سرویسهای جدید در این حوزه میکردند.
در شرایط فعلی و با توجه به پیشرفتهای بزرگ حوزه فناوری اطلاعات، با نگاهی توسعهمحور میتوانیم از خشکسالی ایجادشده در این بازار عبور کنیم و به روزهای پرمحصول برسیم. توسعه سرویسهای مبتنی بر هوش مصنوعی، در روزهایی که کرونا جان بسیاری از آدمها را میگرفت، یکی از مهمترین موارد در این زمینه بهشمار میرفت. سرویسهایی که خیلی زود جایگاه خود را در بازار پیدا کردند و امروزه دیگر خبری از احراز هویت به روش سنتی و حضور در بانک نیست. بهراحتی میتوان با سیستمهای احراز هویت این مراحل را طی کرد و چهبسا در آینده شاید عملکرد این سیستمها بهتر از عملکردهای انسانی باشد.
با توسعه سرویسهای بیشتر در این زمینه، میتوان فرایندهایی را که سالهاست بهصورت انسانی ارائه میشوند و باعث صرف وقت و انرژی زیادی، هم از مشتری و هم از سیستم ارائهدهنده خدمات میشوند، بهصورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری پیادهسازی کرد؛ فرایندهایی که شاید زودتر از اینها باید الکترونیکی میشدند.
حتی اگر به قبل از دوران کرونا نگاه کنیم، توسعه سرویسهای استعلام قبوض، باعث حذف فرایند چاپ قبوض شد؛ فرایندی که سالیان سال در کشور علاوه بر آسیب جدی به محیط زیست باعث صرف هزینه بسیاری میشد. در حالی که پس از عزم ایجادشده برای حذف قبوض کاغذی، فرایند پرداخت قبض بسیار راحتتر شد.
با نگاهی گستردهتر و کنار گذاشتن تفکرات سنتی و قدیمی در حوزه پرداخت، میتوان در دهه جدید از خشکسالی گذر کرد و وارد عصر جدیدی در حوزه پرداخت شد. در حال حاضر نسل جوانی در کشور فعالیت میکنند که از ابتدای زندگی با فناوری و ابزارهای نوین در ارتباط بودهاند. رویکرد مبتنی بر نوآوری، باعث ایجاد اشتیاق در کاربران برای استفاده از خدمات بانکی در این کاربران میشود و با توجه به آشنایی بیشتر این بخش از جامعه با فناوری، استفاده از فرایندها سهلتر میشود. راهکارهایی مانند افتتاح حساب آنلاین، پرداخت تسهیلات بهصورت آنلاین، خرید با NFC و… در این زمره قرار میگیرند.
تعریفی که این روزها از نئوبانک در ایران ارائه میشود، فقط صرفاً خدمات یک بانک بهصورت آنلاین است که سالهاست با نام بانکداری الکترونیکی فعالیت میکند. در این میان همچنان سرویسها و خدماتی هستند که صرفاً بهصورت مراجعه حضوری ارائه میشوند. برای پیشرفت در این مسیر شاید بهتر باشد ابتدا فرایندهای سنتی در حوزه بانکداری را به فرایندهای الکترونیکی و نوین تبدیل کنیم و سپس قدم در مسیر نئوبانک بگذاریم. امروزه با توجه به بحثهای مطرحشده، بانکها با آغوش بازتری پذیرای ایدههای نوآورانه و مدرن هستند تا به نئوبانکهای واقعی و مطابق با استانداردهای جهانی تبدیل شوند و تحول جدیدی را در صنعت پرداخت کشور شاهد باشیم.