پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فعالان رسانه‌ای در حوزه IT، عدم وجود قانون مناسب برای فعالیت کسب‌وکارهای نو، قوانین تجارت قدیمی، نبود دیدگاه اقتصادی و درآمدزایی به فضای مجازی از طرف مسئولین، فراهم نبودن بستر آنلاین مطمئن، تحریم‌های بانکی، نبود سرمایه‌گذار داخلی و عدم حضور سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌های جهانی را از مهمترین چالش‌های کسب‌وکارهای نو برای رشد و شکوفایی در کشور اعلام کردند.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سی‌وچهارمین نشست از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «کارآفرینی در فضای مجازی جهش‌ها و چالش‌ها» با حضور «اکبر هاشمی، سردبیر هفته نامه شنبه»، «رضا قربانی، رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش» و «مائده گیوه چین، سردبیر کلیک جام جم» برگزار شد.
کارآفرینان در ایران هر روز از گور بلند می‌شوند
اکبر هاشمی سردبیر هفته نامه شنبه با اشاره به اینکه تمایلی برای فهرست کردن چالش‌های کارآفرینان در ایران ندارد، گفت: «فیلم از گور برخاسته مثال خوبی برای بیان چالش‌های کارآفرینی در ایران است. ما هر روز از گور بلند می‌شویم ولی امیدواریم که شرایط بهتر شود.»
او با بیان اینکه مدیران ما آفلاین هستند و به همین دلیل با اولین تخلف، یک سایت را فیلتر می‌کنند، افزود: «امروزه ۹ نفر اول ثروتمندان جهان در حوزه تکنولوژی فعالیت دارند و حذف شدنی نیستند.»
هاشمی با تاکید بر اینکه مسئولان ما درکی از پلتفرم ندارند، گفت: «قوانین حوزه تجارت ما قدیمی است و بنابر این قوانین قدیمی اگر شما از شرکت دیجی‌کالا شکایت داشته باشید، شکایت کیفری است و مدیرعامل باید پاسخگو باشد و الان اکثر فروشندگان اینترنتی ایران به قید کفالت آزاد هستند.»
او افزود: «تا زمانی که نگاه دولت به این کسب‌وکارها عوض نشود ما این مشکلات را داریم و با بسته شدن یک سایت خرید ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر بیکار می‌شوند.»
فضای سایبری، برای دولت مفهوم فضای اقتصادی را ندارد
رضا قربانی، رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش، با اشاره به اینکه در تعریف بدیهی‌ترین کلمات دچار مشکل هستیم، گفت: «کلمه فضای سایبر در فارسی به معنی وب و اینترنت است ولی ما از وب و اینترنت به عنوان فضای مجازی یاد می‌کنیم. در صورتی که فضای مجازی غیر واقعی وجود ندارد و هر آنچه در فضای سایبر اتفاق می‌افتد هم واقعی است و ما باید به جای استفاده از فضای مجازی بگوییم فضای سایبر.»
او با تاکید بر اینکه جهان پنچ نسل ارتباط را پشت سر گذاشته است، افزود: «دولت این فضا را به هر چیزی قبول دارد به جز فضای اقتصادی و کسب درآمد و با دخالت‌های که در آن می‌کند کسب‌وکارهای نو همین الان هم رو به نابودی هستند.»
استارت‌آپ‌ها نگران قطعی دوباره اینترنت هستند
مائده گیوه چین سردبیر کلیک روزنامه جام جم با اشاره به اینکه پس از قطع اینترنت بچه‌های استارت‌آپی بسیار ناامید هستند، گفت: «بیشتر فعالان فضای استارت‌آپی کشور نگران این هستند که پس از این با هر بهانه‌ای این قطعی دوباره تکرار شود.»
او با اشاره به اینکه با قوانین قدیمی حاکم بر کشور بسیاری از این کسب‌وکارها چون از اتحادیه صنف مورد نظر خود مجوز دریافت نکرده‌اند فیلتر می‌شوند، افزود: «راهی که کسب‌وکارها باید طی کنند اینقدر سخت و پر از چالش است که من می‌توانم ادعا کنم که این کسب‌وکارها از گور هم نمی‌توانند بلند شوند.»
گیوه چین با بیان اینکه این چالش‌ها نشان می‌دهد که قوانین ما هنوز نتوانسته زیر ساخت‌ها را برای کسب‌وکارهای نو فراهم کند، اظهار کرد: «بدون یک بستر آنلاین مطمئن نمی‌توان کسب‌وکار موفقی در کشور داشت.»
سردبیر کلیک افزود: «در زمان قطع اینترنت برای جستجوی یک مطلب ساده دچار مشکل بودیم و موتورهای جستجوی داخلی نیز بدون منابع و به عبارتی فلج هستند و کاری را پیش نمی‌بردند.»
او با بیان اینکه خسارت قطعی اینترنت توسط بسیاری از شرکت‌ها اعلام شده است، افزود: «این خسارات باعث شده که بسیاری از استارآپ‌ها به مهاجرت فکر کنند.»
قرار نیست در همه حوزه‌ها وارد شویم
قربانی، رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش، با اشاره به اینکه ما یک خطای شناختی با شبکه ملی اطلاعات داریم، گفت: «هر پدیده‌ای دو لایه دارد، اول لایه کاربرد است و لایه دوم غیرکاربردی است و در این بین امنیت اطلاعات هم بسیار مهم است.»
او افزود: «اینکه ما تصور می‌کنیم باید اینترنت خودمان را بسازیم تصور غلطی است و اینکه اینترنت را ببندیم و خودمان ایجاد کنیم عجیب است. شبکه‌ای مانند گوگل در طی سال‌های زیاد توسعه پیدا کرده است و باید بدانیم که قرار نیست در همه حوزه‌ها وارد شویم و چرخ را دوباره اختراع کنیم.»
صرفه اقتصادی برای ساخت موتور جستجویی مانند گوگل وجود ندارد
هاشمی با اشاره به اینکه بحث اینترنت را باید از دو زاویه نگاه کرد، گفت: «یکی از کلماتی که در این سال‌ها وارد ادبیات سیاسی ما شده است، کلمه ما «می‌توانیم» است که باید در مقابل آن «نمی‌توانیم» را هم در نظر داشته باشیم (البته نه به معنای ضعف) بلکه واقعیت‌های موجود و دست و پاگیر نمی‌گذارد که بتوانیم.»
او با بیان اینکه بسیاری از کشورها قصد دارند موتور جستجویی مانند گوگل بسازند ولی نمی‌توانند، تصریح کرد: «گوگل سال‌ها قبل با سرمایه‌گذاری وسیع شروع به کار کرده است و با این شرایط اصلا صرفه اقتصادی برای هیچ کشوری وجود ندارد که بخواهد موتور جستجویی مانند گوگل بسازد.»
سردبیر هفته نامه شنبه با اشاره به اینکه مدیران دو کشور را به عنوان نمونه در جهان پیدا کرده‌اند که دارای ترافیک داخلی بالا هستند، گفت: «همین دو کشور آنان را ترغیب می‌کند که شبکه ملی را به عنوان مطالبه حاکمیت مطرح کنند که بیشتر دغدغه امنیتی دارد نه دغدغه اقتصادی برای کشور.»
سردبیر شنبه با اشاره به اینکه ترامپ در یکی از کتاب‌های خود گفته «ایران باید برای مذاکره با امریکا التماس کند و این با فشار تحریم‌ها ایجاد می‌شود» بر این اساس تمام کسانی که در چارچوب تحریم‌های ترامپ قدم بر می‌دارند باید محاکمه شوند، گفت: «باید یک کمیته امنیتی تشکیل شود تا ببینیم قطع اینترنت چند میلیون دلار به اقتصاد کشور خسارت و آسیب وارد کرد؟ و آیا قطع اینترنت در این برهه کار درستی بود یا خیر؟ این تصمیم به تحریم‌های ترامپ کمک و امید جوانان این کشور را ناامید کرد.»
این فعال رسانه‌ای با تاکید بر اینکه قطع اینترنت هم به اقتصاد سنتی و مدرن کشور خسارت وارد کرد، اظهار کرد: «بسیاری از صادر کنندگان و وارد کنندگان سنتی کشور با قطع اینترنت خسارت مالی زیادی را تجربه کردند.»
او افزود: «مردم در کشور برای اولین بار تجربه زیست در کشور کره شمالی را تجربه کردند و این برای اتفاقات بعدی کشور بسیار خطرناک خواهد بود و کسب‌وکارها و اقتصادیون را ترسانده است.»
سود از دست رفته دوره قطع اینترنت قابل تصور نیست
قربانی با اشاره به اینکه در زمان قطع اینترنت صرافی‌ها کار نمی‌کردند و زنجیره تأمین که از خارج کشور می‌آمد، دچار رکود شد، گفت: «در بورس دو نوع ضرر داریم؛ ضرر پایین آمدن قیمت سهام و ضرر سود از دست رفته و سودی که در دوره قطع اینترنت از دست رفت که قابل تصور نیست.»
رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش با اشاره به اینکه نسل دوم اینترنت پیام‌رسان‌ها هستند، تصریح کرد: «در دوره قطع اینترنت ارتباطات و پیام‌رسان‌ها که فضاهای جدید خلق کرده‌اند، نابود شد.»
او افزود: «در کشور ما هیچ شرکتی بزرگ نمی‌شود چون از این پدیده می‌ترسیم. امروز جهان وارد نسل پنجم اینترنت شده است ولی بانک مرکزی ما در حوزه بیت‌کوین و بلاکچین فقط یک بیانیه می‌دهد و از آن فاصله می‌گیرد و از آن عقب است.»
ببینید: شلیک به سایه‌ها / با قطع اینترنت چگونه اقتصاد ایران را نابود می‌کنیم؟
قربانی تصریح کرد: «حواسمان باشد قطع اینترنت چراغ سبزی به جهان بود که می‌توانند اینترنت جهانی را به روی ما قطع کنند و نشان داد ما در این حوزه آسیب‌پذیریم که بحثی فراتر از اقتصاد است.»
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه قانون تجارتی که در مجلس به تصویب رسیده است، هیچ ارتباطی به فضای امروز کشور ندارد و فناوری در آن دیده نشده است، گفت: «اینترنت برای بسیاری از کسب‌وکارها جزیی از زنجیره تأمین است و در نهایت با این قانون سودی را که کشور می‌تواند در این فضاها به دست بیاورد نابود می‌کنیم.»
او با بیان اینکه مؤسسات سنتی از بسته شدن اینترنت سود می‌برند، گفت: «در ۱۰ روز قطعی اینترنت کشور تنها وزیر ارتباطات اعتراض کرد و بقیه وزرا هیچ واکنشی نداشتند. در صورتی که همه کشور از اینترنت استفاده می‌کنند ولی حاضر نشدند اعتراض و برای آن هزینه‌ای پرداخت کنند و این خطرناک است که انتظار داشته باشیم کسب‌وکارهای جدید هزینه اعتراض به این قطعی اینترنت را بدهند.»
پایه‌گذاران استارت‌آپ‌ها به جهانی شدن فکر می‌کنند
مائده گیوه چین در پاسخ به سوالی در مورد مهمترین چالش، استارت‌آپ‌ها گفت: «وقتی کسب‌وکار نویی شروع به کار می‌کند، پایه‌گذاران امیدوار هستند که کسب‌وکار خود را گسترش بدهند و اولین کار هم معرفی کسب‌وکار در فروشگاه‌های خارجی است که به دلیل تحریم‌های کشور در حوزه بانکی مبادلات بسیار سخت و حتی غیرممکن شده است و این اولین چالش برای توسعه کسب‌وکار است.»
سردبیر کلیک با تاکید بر اینکه بستر آنلاین برای استارت‌آپ بسیار مهم است، ادامه داد: «به دلیل کم بودن سرمایه این کسب‌وکارها برای معرفی خود به شبکه‌های اجتماعی و به دیجیتال مارکتینگ روی می‌آورند تا محصول خود را معرفی کنند.»
او افزود: «پس تولید و معرفی محصول برای دریافت بازخورد مشتریان باز هم شبکه‌های اجتماعی بیشترین کمک را به استارت‌آپ‌ها می‌کند.»
گیوه چین با اشاره به اینکه در جدیدترین نظرسنجی از کسب‌وکارهای نو در آمریکا، ۸۶ درصد بازاریابی دیجیتال را بسیار مهم اعلام کرده‌اند، تصریح کرد: «وقتی هزینه جذب مشتری با استفاده از شبکه‌های اجتماعی پایین می‌آید در مبحث پشتیبانی نیز شبکه‌های اجتماعی به شما کمک می‌کنند تا این مشتری ارزشمند را حفظ کنید.»
شبکه‌سازی بدون پرداخت پول امکان‌پذیر نیست
اکبر هاشمی سردبیر هفته‌نامه شنبه با اشاره اینکه تجربه شرکت در نمایشگاه‌های بزرگی مانند «وب سامیت» که در سال‌های اخیر به بزرگ‌ترین گردهمایی کارآفرینان در اروپا بدل شده را به کشور منتقل می‌کنم، گفت: «سال گذشته بعد از برگشتن از وب سامیت سریع کافه سرمایه را راه‌اندازی کردم که از آنجا ایده گرفته بودم.»
او افزود: «در وب سامیت برای ورود به سالن سرمایه شما باید ۹۰۰ یورو پرداخت می‌کردید تا بتوانید با سرمایه‌گذار VC ملاقات کنید و از آنجا بود که متوجه شدم شبکه‌سازی بدون پرداخت پول امکان‌پذیر نیست و همین مبالغ باعث می‌شود که ایده پرداز تشویق شود تا برای ایده‌های بهتر تلاش کند و کتاب‌های بیشتری بخواند و به عبارتی باید هزینه کرد تا پیشرفت کنیم.»
او با اشاره به اینکه آرزو دارم، «یلدای کارآفرینی» به بزرگ‌ترین رویداد در منطقه تبدیل شود، افزود: «جشنواره وب و موبایل هم با شعار ایران فقط تهران نیست پیشرفت خوبی داشته و توانسته در هفت شهر بزرگ این جشنواره را راه‌اندازی کند که کار بزرگی است و باید بدانیم که کارآفرینی از کنار هم بودن ما آفرینان شکل می‌گیرد.»
محافل تصمیم‌گیر کشور اعتقادی به فضای توزیع ندارند
رضا قربانی با بیان اینکه فاصله ما باتجربه‌های جهانی بسیار زیاد است، گفت: «بسیاری از رویدادهای جهانی در این حوزه سال‌ها است که برگزار می‌شود و در این سال‌ها بزرگ و شناخته شده است.»
او با بیان اینکه ما در ایران فضای توزیع نداریم، گفت: «در جشنواره و رویدادهای جهانی به شرکت‌کنندگان غذا داده می‌شود ولی نه از طرف برگزارکننده بلکه تهیه غذا به مشاغل این حوزه سپرده‌شده که فعالیت استارت‌آپی آن را راه‌اندازی کرده‌اند.»
قربانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ما در مدیریت دو مفهوم مدیریتی داریم، افزود: «یک بخش «مدیریت دیجیتال دارایی» است که بخش سنتی کسب‌وکارها به دنبال آن است و یک مفهوم «مدیریت دارایی دیجیتال» است که قانون ندارد مثل مدل‌های ذهنی که دارایی دیجیتال من است.»
رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش با اعتقاد به اینکه باید شرایط حضور افراد و شرکت‌های خارجی در کشور فراهم شود، گفت: «چه ایرادی دارد که مدیران خارجی قوی در کشور حضور داشته باشند و از تجربیات آنها استفاده شود.»
او با اشاره به اینکه برخی شرکت‌های ایرانی برای اینکه در دنیا شناخته شوند، خود را با ملیت دیگری معرفی می‌کنند. افزود: «ما در کشور تجربه موفق حضور شرکت ایرانسل که یک شرکت آفریقایی است را داریم و این تجربه موفق باز هم می‌تواند تکرار شود و دولت بیمه و مالیات خود را دریافت کند.»
قربانی ادامه داد: «بانک مرکزی ایران با پدیده ماینینگ و بیت‌کوین برخورد عجیبی داشت، به جای اینکه از فردی که درآمد خلق می‌کند، مالیات بیشتری بگیرد پول برق را افزایش داد.»
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه بسیاری از افرادی که در فضای آنلاین و غیر آنلاین کشور کار می‌کنند همین دیدگاه‌ها را دارند، تصریح کرد: «بحث رمز دوم پویا یکی از این تصمیمات است که مشکلات زیادی برای کسب‌وکارها ایجاد می‌کند و تصمیماتی از این دست نشان می‌دهد که در محافل تصمیم گیر کشور اعتقادی به ایجاد فضای توزیع وجود ندارد.»
او افزود: «تا در کشور مدیریت دیجیتال دارایی را به مدیریت دارایی دیجیتال تبدیل نکنیم اوضاع کشور همین است، زیرا کسانی که از این فضای سنتی سود می‌برند، دشمنان این فضا هستند.»
همیشه استارت‌آپ‌های معدودی در رویدادها حضور دارند
مائده گیوه چین با اشاره به حضور خود در نمایشگاه استانبول گفت: «اولین موردی که در این نمایشگاه به چشم می‌آید تمرکز روی محتوا و معرفی استارت‌آپ و محصول بود.»
او افزود: «در این نمایشگاه‌ها استارت‌آپ‌ها به دنبال رسانه‌ها بودند تا خود را معرفی کنند، در صورتی که در ایران برعکس است. استارت‌آپ‌ها از رسانه‌ها می‌ترسند و تصور می‌کنند رسانه قصد دارد انگشت روی نقاط ضعف آنها بگذارد و به قولی زیرآب آنها را بزند، در صورتی که هدف ما در کلیک ایجاد انگیزه در جوانان و معرفی کسب‌وکار آنها بود.»
گیوه چین تفاوت دیگر نمایشگاه‌ها و رویدادهای خارجی با نمونه‌های داخلی را ایجاد فضایی برای معرفی کسب‌وکارهای کوچکتر دانست و گفت: «مشکلی که در ایران داریم باند بازی است. همیشه عده‌ای خاص در همه رویدادها حضور دارند و فرصتی برای دیگرانی که تازه‌وارد این عرصه شده‌اند وجود ندارد. به همین دلیل خروجی‌ها قابل نیست و استارت‌آپ‌های کوچکتر هیچ‌گاه دیده نمی‌شوند.»
آموزش‌های مدارس برای جهان ۲۰ سال آینده نیست
رضا قربانی در پاسخ به این دیدگاه گفت: «آنچه به عنوان باند بازی می گویید، بیشتر قحط الرجالی است.»
«واقعیت این است که در مدارس آموزش‌هایی که داده می‌شود برای بچه‌هایی که در جهان ۲۰ سال آینده زندگی خواهند کرد اصلا مناسب نیست و کودکان زندگی در جهان آینده را نه در مدرسه که باید در بیرون بیاموزند و این اتفاق در دوران قبل هم وجود داشته و نتیجه این است که امروز تعداد معدودی در حوزه ما وجود دارند و همیشه هم همین افراد در رویدادها و نمایشگاه‌ها سخنرانی می‌کنند.»
رضا قربانی، رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش
اکوسیستم فناوری در ایران زایش ندارد
اکبر هاشمی در مورد این دیدگاه افزود: «تفاوتی که نمایشگاه‌های جهان با ما دارند در این است که آنها با دنیا در ارتباط هستند و به دلیل همین تفاوت است که اکوسیستم فناوری در ایران زایش ندارد.»
او افزود: «به طور مثال هیچ فروشگاه اینترنتی در سطح دیجی‌کالا در کشور نداریم که بتواند حرف جدیدی برای ارائه داشته باشد. از سوی دیگر به قبل هم نمی‌توان بازگشت تا چنین فروشگاهی را ایجاد کرد.»
سردبیر هفته‌نامه شنبه در پاسخ به سوالی در مورد چالش‌های طرح نوآفرین وزارت ارتباطات گفت: «اول اینکه مسئله‌ای که من در مورد آن نگران هستم این است که استارت‌آپ‌ها نیاید از ابتدا تبدیل به شرکت شوند تا از دولت کمک مالی بگیرند.»
هاشمی افزود: «دوم اینکه من به شدت مخالف حضور دولت در توزیع پول هستم، زیرا هر جا دولت پول توزیع کرده رانت و فساد ایجاد شده است.»
او با بیان اینکه استارت‌آپ یک بیزینس مدل است، افزود: «اگر پول به استارت‌آپ‌ها تزریق شود، بیزینس مدل را تغییر می‌دهد زیرا فکر و ایده برای خلق منابع درآمدی را از این کسب‌وکارها می‌گیرد.»
هاشمی ادامه داد: «وظیفه دولت در این حیطه فقط ایجاد زیرساخت است. امکانات، هاست و سرور در اختیار این شرکت‌ها قرار دهد و اجازه بدهد که این نهال‌ها خودشان رشد کنند زیرا پخش پول رانت به وجود می‌آورد.»
مائده گیوه چین با اشاره نقش دولت در اکوسیستم استارت‌آپی کشور، گفت: «دولت در این حوزه فقط، باید تسهیل گر باشد و زیرساخت را فراهم کند و به ایجاد رفاه برای مردم متمرکز شود و اجازه بدهد تا استارت‌آپ ها برای بقا بجنگند و نتیجه بگیرند.»
پس از رفع تحریم‌ها برای افزایش سهم اینترنت دیر شده است
اکبر هاشمی با اشاره به اینکه سهم ما در اینترنت کم است، گفت: «من امروز نگران تولید و صنعت کشور هستم که بر روی اینترنت حضور ندارند و این تهدیدی است که کشور را محدود می‌کند.»
این فعال رسانه ای با تاکید بر اینکه باید توجه دولت را به افزایش سهم کشور از اینترنت جلب کرد، ادامه داد: «وقتی تحریم‌ها تمام شود و ارتباط کشور با جهان برقرار شود، دیگر برای افزایش سهم از اینترنت جهانی دیر شده و باید از الان به فکر باشیم.»
او با اشاره به اینکه برای رشد به سرمایه‌گذار خارجی نیاز داریم ولی در شرایط فعلی سرمایه‌گذار خارجی نمی‌تواند وارد کشور شود، افزود: «سرمایه‌گذار سنتی به دلیل اینکه قانون تجارت نمی‌داند وارد سرمایه‌گذاری در حوزه کسب‌وکارهای نو نمی‌شود.»
سردبیر هفته‌نامه شنبه ادامه داد: «باید یکی از استارت‌آپ‌های موفق مانند دیجی کالا وارد بورس شود تا سرمایه‌گذار موفقیت این شرکت را ببیند و در کسب‌وکارهای نو سرمایه‌گذاری کند.»