پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رئیس قوه قضائیه تأکید کرد: متخصصان هوش مصنوعی فهرست الزامات و موانع رشد را تدوین کنند
از اطاله دادرسی تا عفو هوشمند؛ کاربردهای مورد انتظار قوه قضائیه از هوش مصنوعی
در ادامه نشست‌های نخبگانی قوه قضائیه، غلام‌حسین محسنی اژه‌ای در دیدار با جمعی از فعالان و متخصصان هوش مصنوعی، برای نخستین‌بار به‌طور صریح از آنان خواست نقشه راه الزامات و موانع توسعه هوش مصنوعی در کشور را تدوین کنند و با ارائه راه‌حل‌های عملی، قوه قضائیه را در کاهش اطاله دادرسی، رفع نواقص کارشناسی و طراحی مدل‌های هوشمند عفوهای مناسبتی یاری دهند. او خطاب به نخبگان گفت: «شما تکلیف دارید ما را به فهم درست و روشن از اهمیت کاربرد هوش مصنوعی برسانید.»
استفاده از فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی انتخابی نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، در ادامه سلسله نشست‌های مستمر خود با جوامع نخبگانی کشور، چهارم آذرماه ۱۴۰۴ نشستی هم‌اندیشانه را با جمعی از فعالان و کنشگران حوزه هوش مصنوعی برگزار کرد.
رئیس قوه قضائیه طی سخنانی در این نشست، ضمن تاکید بر نقش فرافناوری‌ها و فناوری‌های نوین در بهبود و ارتقاء کیفیت زیست بشری در زمینه‌های مختلف، اظهار کرد: «باید کارگزاران نظام و جامعه نخبگانی کشور و به طور کلی عموم مردم، به درک درست و روشنی نسبت به کاربردهای بهینه هوش مصنوعی نائل شوند؛ باید همگان بدانند که دیگر استفاده صحیح از هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین، یک انتخاب نیست بلکه یک الزام است؛ باید بدانیم که اگر از این فرافناوری بهره نگیریم، زیستن و حکمرانی ما، پیشرفت و استقلال و زیر سلطه نبودن ما، با مشکل و مانع مواجه می‌شود.»
رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه باید در توسعه استفاده صحیح از هوش مصنوعی، تعجیل داشته باشیم، تصریح کرد: «در حوزه کاربرد هوش مصنوعی، نسبت به کشور‌های پیشرو، خیلی عقب هستیم؛ باید بر این عقب‌ماندگی فائق آییم؛ در اینجا زمان به ضرر ما در حال سپری شدن است، فلذا باید تعجیل کنیم و کوچکترین درنگ و تعللی نداشته باشیم؛ باید دقیقه به دقیقه را قدر بدانیم و گسترش استفاده از هوش مصنوعی را معطل برخی امور زاید نکنیم.»
رئیس قوه قضائیه ادامه داد: «چنانچه می‌خواهیم در مقوله هوش مصنوعی به سطح کشور‌های پیشرو برسیم، باید با سرعتی بالاتر از حد متعارف در این عرصه حرکت کنیم و سرمایه‌گذاری بیشتری را در این حوزه انجام دهیم.»
حکومت باید تکلیف خود را با بخش خصوصی روشن کند
رئیس عدلیه با اشاره به تکلیف نخبگان حوزه هوش مصنوعی برای آگاهی‌سازی عموم درخصوص اهمیت کاربرد این فرافناوری، بیان کرد: «شما نخبگان و متخصصان حوزه هوش مصنوعی، تکلیف دارید که کارگزاران حکومتی، فعالان بخش خصوصی و به طور کلی عموم مردم را به این درک و بینش برسانید که توسعه استفاده از هوش مصنوعی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و باید به میزان اهمیت آن، برایش وقت و سرمایه صرف کرد.»
اژه‌ای افزود: «در خودِ قوه قضائیه، درصد کمی از اعتبارات، به حوزه توسعه بهکارگیری هوش مصنوعی تخصیص می‌یابد؛ دلیل این امر، می‌تواند آن باشد که ما مسئولان قوه قضائیه هنوز آنچنان که باید و شاید به آن درک درست و روشن نسبت به اهمیت کاربرد هوش مصنوعی در حوزه حکمرانی قضائیه نائل نیامده‌ایم؛ شما متخصصان و نخبگان این حوزه، ما را یاری کنید و ما را به آن درک درست و روشن رهنمون سازید.»
اژه‌ای در ادامه به اهمیت تبیین‌گری در حوزه کاربردهای هوش مصنوعی در دنیای جدید اشاره کرد و اظهار کرد: «رسانه‌ها و به‌ویژه رسانه ملی باید در حوزه تبیین اهمیت کاربرد هوش مصنوعی در زندگی بشری، آگاهی‌بخشی مضاعف داشته باشند و ضروری است شیوه‌ها و اُسلوب آموزشی در این عرصه، تقویت شود و حتی مدیران و مسئولان نیز قبل از احراز سمت‌ها و پست‌ها، در حوزه کاربرد هوش مصنوعی، آموزش‌های لازم را دریافت کنند.»
رئیس قوه قضائیه در ادامه ضمن تبیین و تشریح آسیب‌هایی که ممکن است به‌واسطه بهکارگیری هوش مصنوعی ایجاد شود، بیان کرد: «در حوزه هوش مصنوعی، یکی از آسیب‌هایی که ممکن است در حال یا آینده عارض شود، مسئله درز داده‌هاست؛ شاید دغدغه بسیاری از مدیران در مواجهه با هوش مصنوعی و مُتفرعات آن، همین بحث احتمال درز داده‌ها باشد؛ در قبال این چالش، ضروری است که به یک راه‌حل منسجم دست پیدا کنیم تا هم امنیت داده‌های خود را تضمین کنیم و هم از مواهب و مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند گردیم؛ البته باید توجه داشت که در این حوزه می‌توان ریسک‌پذیر بود و چنانچه با ۵ درصد احتمال بروز خطر و آسیبِ قابل جبران و ۹۵ درصد منفعت مواجه‌ایم، در کاربرد آن، تشکیک نکنیم.»
رئیس دستگاه قضا در ادامه با اشاره به الزامات توسعه هوش مصنوعی در کشور گفت: «همانطور که تاکید کردم در حوزه هوش مصنوعی با عقب‌ماندگی مواجه‌ایم؛ برای غلبه بر این عقب‌ماندگی، در وهله نخست شما متخصصان و نخبگان این حوزه، فهرستی جامع و کامل از الزامات توسعه هوش مصنوعی و موانع رشد آن در کشور و آسیب‌های احتمالی که بواسطه آن عارض می‌شود، تهیه و تدوین کنید و آن فهرست را در اختیار مسئولان و عموم مردم قرار دهید.»
رئیس عدلیه در ادامه با تاکید بر ضرورت تحکیم ارتباط متقابل میان قوه قضائیه و نخبگان و فعالان حوزه هوش مصنوعی، تصریح کرد: «ما در حمایت از شما نخبگان و فعالان حوزه هوش مصنوعی تردید به خود راه نمی‌دهیم؛ در مقابل از شما کمک و مساعدت می‌خواهیم؛ شما به ما کمک کنید تا کاری کنیم پرونده‌های قضائیه و حقوقی مردم با سرعت و دقت بیشتری مورد رسیدگی قرار گیرند؛ یکی از مسائل ما که برای مردم و مراجعان به دستگاه قضائی نیز بعضاً مشکل‌ساز می‌شود، مسئله اطاله دادرسی‌هاست؛ شما به ما کمک کنید تا بتوانیم با بهره‌گیری از ابزار‌های هوش مصنوعی، زمان رسیدگی به پرونده‌های قضائی را تقلیل دهیم و بر دقت رسیدگی‌ها بیفزاییم.»
او افزود: «در حوزه کارشناسی پرونده‌های قضائی نیز ما با مسائلی مواجه‌ایم و یکی از دلایلِ عمده اطاله دادرسی‌ها، وجود ایرادات و نواقص در برخی کارشناسی‌هاست؛ مبنای برخی کارشناسی‌ها مشخص نیست؛ فی‌المثال، زمینِ گودبرداری شده‌ای که می‌خواست وثیقه شود، توسط اعضای مشهور یک هیئت کارشناسی در ابتدا، ۲۹۵ میلیارد تومان قیمت خورد و همان زمین در فاصله زمانی ۱۱ ماهه با وجود آنکه نوسانات قیمتی در بازار زمین، چندان محسوس نبود، توسط هیئت کارشناسی آخر، ۸ هزار میلیارد تومان قیمت خورد! یعنی هم ۱۱ ماه طول کشید تا فرآیند کارشناسی آن زمین تمام شود و هم آنکه یک اختلاف کارشناسی فاحش در قیمت آن زمین به‌وجود آمد. اینها از مشکلات و مسائل ماست؛ در سال تعداد معتنابه و کثیری، زمین و ملک برای وثیقه‌گذرای کارشناسی می‌شود؛ برای هر تصادف حداقل ۳ کارشناسی صورت می‌گیرد؛ برای مزایده‌ها و مناقصه‌ها، کارشناسی صورت می‌گیرد و قس‌علیهذا؛ مخلص کلام آنکه ما از یک طرف، با این همه کارشناسی مواجه‌ایم و از سویی دیگر، نواقصی در فرآیند‌های کارشناسی وجود دارد؛ برای مرتفع کردن این نواقص، ما از شما متخصصان و نخبگان حوزه هوش مصنوعی یاری می‌طلبیم.»
پیشنهاد رئیس عدلیه برای تهیه فهرست‌های عفو در مقاطع زمانی مختلف
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای اظهار کرد: «سالانه مناسبت‌هایی برای عفو محکومانِ واجد شرایط، مقرر است؛ ما برای تدوین فهرست نهایی این محکومان، در سراسر کشور نیروی انسانی و زمان قابل‌توجهی را صرف می‌کنیم؛ از سویی دیگر، وقتی این فهرست برای من ارسال می‌شود، من خود را مقیّد می‌دانم که در باب آن فهرست، دقت و اِمعان‌نظر داشته باشم؛ فلذا از شما می‌خواهیم تا به ما کمک کنید با بهکارگیری ابزا‌های هوش مصنوعی بتوانیم شاخص‌هایِ معینِ مرتبط با مقوله‌ی عفوهای مناسبتی را بهینه‌تر و کارآمدتر تجویز کنیم و فرآیند مربوطه را سریع‌تر پیش ببریم.»
مطالبه رئیس قوه قضائیه از دستگاه‌ها برای اجرای قوانین فناوری‌های نوین
رئیس دستگاه قضا در ادامه با اشاره به کمک‌هایی که قوه قضائیه می‌تواند داشته باشد تا حوزه هوش مصنوعی در کشور توسعه یابد، تصریح کرد: «ما به سازمان بازرسی کل کشور تکلیف کرده‌ایم که اجرای قوانین مرتبط با توسعه استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در دستگاه‌ها را پیگیری کند؛ از سویی دیگر، تلاش خواهیم کرد تا با همکاری قوای مجریه و مقننه، و با بهره‌گیری از نقطه‌نظرات نخبگان حوزه هوش مصنوعی، قوانینی را در راستای توسعه استفاده از این فرافناوری، وضع کنیم و سایر قوانین مربوطه را نیز درصورت لزوم اصلاح کنیم.»
رئیس عدلیه با اشاره به افزایش بهره‌مندی از ظرفیت هوش مصنوعی در قوه قضائیه افزود: «استفاده از ابزار‌های هوش مصنوعی در قوه قضائیه توسعه پیدا کرده است، اما این میزان توسعه کافی نیست و در این عرصه نیاز به شتاب بیشتر داریم.»
رئیس قوه قضائیه در ادامه با اشاره به شباهت‌های مقوله هوش مصنوعی با مقوله فضای مجازی از حیث فراگیری و اهمیت نوع بینش و نگاه مسئولان به این فناوری‌ها و فرافناوری‌ها، بیان کرد: «مقوله هوش مصنوعی از جهاتی مشابه مقوله فضای مجازی است؛ در اوایل سال ۱۳۹۰، یعنی بیش از ۱۴ سال پیش، رهبر معظم انقلاب، مسئولان کشور را به مقوله فراگیری و توسعه کاربرد فضای مجازی توجه و التفات دادند؛ اکنون پس از ۱۴ سال، باید یک آسیب‌شناسی مدوّن و جامع انجام دهیم تا بررسی کنیم چقدر توانسته‌ایم از فضای مجازی و مزایا و مواهبِ قابل‌توجه آن در جهت منافع و مصالح کشور و مردم بهره بگیریم. چنانچه در این عرصه، اشکالاتی وجود داشته، آیا همه این اشکالات متوجه تحریم و دشمن و کمبود بودجه است یا اینکه در مقولات دیگر مرتبط با فضای مجازی نیز اشکال و ایراد داشته‌ایم؟»
تکلیف قانونی قوه قضائیه برای بهکارگیری هوش مصنوعی
رئیس دستگاه قضا با اشاره به اهمیت تقویت بخش خصوصی در کشور خاطرنشان کرد: «در حوزه توسعه هوش مصنوعی باید به بخش خصوصی فضا و امکان عرض اندام بیشتری دهیم؛ بار‌ها تاکید کرده‌ام که در کشور باید تکلیف خود را با بخش خصوصی روشن کنیم؛ چنانچه به ترتیب فعلی، عمل شود، نفع و پیشرفت و توسعه کشور، اجرای عدالت، کاهش فاصله طبقاتی و غیره حاصل نمی‌شود.»
در این نشست، محمد کاظمی‌فرد، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه نیز گفت: «رهبر انقلاب یکی از مأموریت‌های مهمی را که بر عهده قوه قضائیه گذاشته‌اند، استفاده از فناوری‌های نوین در خدمات قضائی است و نیمی از سند تحول به این موضوع می‌پردازد که چگونه می‌توان با بهره‌گیری از این فناوری‌ها، تحول را در قوه قضائیه اجرایی کرد. سیاست‌های تحولی در سند تحول نیز؛ از جمله بحث نظارت هوشمند و استفاده از فناوری نوین در اتخاذ تصمیمات قضائی و اداری بر بهکارگیری این فناوری‌ها تأکید دارد.»
در برنامه هفتم پیشرفت هم، ماده ۱۱۳ بند «الف» شاید تنها ماده‌ای باشد که به کاربرد هوش مصنوعی؛ آن هم در دستگاه قضائی و با حفظ مسئولیت قاضی می‌پردازد و استفاده از هوش مصنوعی را تکلیف کرده است. افزون بر این، آیین‌نامه اجرایی نحوه استفاده از فناوری‌های نوین در فرایند قضائی از معدود اسناد موجود است که به‌طور مشخص به شیوه بهکارگیری هوش مصنوعی در یک نهاد حاکمیتی می‌پردازد.»