پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
انتشار «گزارش سال ۱۴۰۳ جاباما» نشان می‌دهد صنعت گردشگری دیجیتال ایران وارد مرحله‌ای تازه از بلوغ مالی و عملیاتی شده است. جاباما به عنوان یکی از پلتفرم‌های بزرگ رزرو آنلاین اقامتگاه در کشور، در این سال با رشد شاخص‌های فروش، تراکنش و حضور کاربران، چهره‌ای اقتصادی از آینده گردشگری دیجیتال ارائه کرده است؛ اما ورای روایت رشد و توسعه، در دل این داده‌ها نکات مهمی درباره جریان‌های مالی، پرداخت و نظام تسویه نهفته است که برای تحلیلگران حوزه فین‌تک، بانکداری و پرداخت آنلاین اهمیت ویژه دارد.
نرخ رشد مرکب سالانه ۲۰۶ درصدی از سال ۱۴۰۰ تا پایان ۱۴۰۳؛ تسریع گردش مالی در سفر
جاباما در بازه سه‌ساله ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ به‌طور میانگین سالانه ۲۰۶ درصد رشد فروش را تجربه کرده است. همزمان، تعداد رزروها ۲.۳ برابر افزایش یافته و این روند از افزایش اعتماد کاربران به پرداخت آنلاین و بلوغ عملیات مالی پلتفرم حکایت دارد.
این رشد نه‌تنها از توسعه تقاضای سفر، بلکه از بهبود فرایندهای مالی و تسویه در بستر دیجیتال نیز ناشی شده است. افزایش میانگین ارزش هر رزرو که در گزارش امسال ۳.۴ میلیون تومان اعلام شده، به‌معنای رشد حجم تراکنش‌های مالی در سیستم پرداخت جاباما است. در همین حوزه، در راستای دسترس‌پذیرتر کردن سفر و کمک به پرداخت سریع و دریافت سرویس جاباما قابلیت پرداخت اقساطی برای مهمانان را از اواخر سال ۱۴۰۳ شروع کرد.
سهم ۲۰ درصدی بازار آنلاین؛ هنوز ظرفیت رشد مالی بالاست
بر اساس تخمین جاباما، اندازه بازار اقامتگاه‌های غیرهتلی ایران ۲۸ هزار میلیارد تومان است که بنا بر همین تخمین ۴۲۰۰ میلیارد تومان آن سود ناخالص این بازار است. در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ درصد از کل بازار اقامت کوتاه‌مدت کشور به‌صورت آنلاین انجام شده است، در حالی که سهم آفلاین هنوز ۸۰ درصد باقی مانده است.
این نسبت از یک سو نشانگر رشد اعتماد عمومی به پرداخت آنلاین است و از سوی دیگر، ظرفیت بسیار بالایی را برای توسعه ابزارهای مالی نوین در گردشگری نمایان می‌کند.
در عمل، هر یک درصد افزایش در سهم بازار آنلاین، به معنی ورود هزاران تراکنش جدید به چرخه پرداخت الکترونیک و به‌تبع آن افزایش نیاز به تسویه، اعتبارسنجی و کنترل ریسک است.
فشار بر زیرساخت پرداخت و تسویه با میزبانان
جاباما در سال ۱۴۰۳ بیش از ۶۰ هزار میزبان فعال و ۳۰ هزار اقامتگاه ثبت‌شده داشته است. رشد همزمان این دو شاخص به معنای افزایش تعهدات مالی شرکت در قبال میزبانان است.
در شرایطی که میانگین مبلغ هر رزرو ۳.۴ میلیون تومان و تعداد اقامتگاه‌ها رو به افزایش است، حجم پرداخت‌های تجمیعی به میزبانان در پایان هر ماه، رقم بسیار بالایی را تشکیل می‌دهد. از این‌رو، نظام تسویه مالی در چنین پلتفرمی اهمیت حیاتی دارد.
در گزارش آمده است که درآمد میزبانان نسبت به سال گذشته دو برابر شده است. این آمار نشان می‌دهد نه تنها گردش مالی کلی پلتفرم افزایش یافته، بلکه سرعت جریان نقدی بین کاربران، جاباما و میزبانان نیز بیشتر شده است.
شاید دانستن چند نمونه از این آمارها در این مرحله خالی از لطف نباشد. بیشترین درآمد یک میزبان از مبلغ رزرو در سال ۱۴۰۳ طبق گزارش جاباما ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بوده است و یا اقامتگاهی با ۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، پردرآمدترین اقامتگاه با بیشترین مبلغ رزرو بوده است. یا اقامتگاه دیگری با مبلغ هر شب ۵۲ میلیون تومان لقب گران‌قیمت‌ترین اقامتگاه را به خود اخصاص داده است.
فرصت‌های بانکی در اقتصاد پلتفرمی گردشگری
یکی از پیام‌های اصلی گزارش جاباما برای صنعت مالی کشور، ظهور یک فرصت بزرگ برای بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت در «اکوسیستم سفر» است. رشد کاربران، افزایش نرخ رزرو و گسترش جامعه میزبانان به معنی ایجاد نیازهای جدید در حوزه‌های زیر است:
تسویه کوتاه‌مدت و حساب‌های ویژه میزبانان: بانک‌ها می‌توانند حساب‌های تجاری با تسویه روزانه یا ساعتی برای میزبانان اقامتگاه‌ها طراحی کنند تا گردش نقدی آن‌ها روان‌تر شود.
کیف پول داخلی و اعتباری: پلتفرم‌هایی مانند جاباما با حجم بالای تراکنش، ظرفیت ایجاد کیف پول میزبان یا کارت اعتباری گردشگری را دارند که هم برای مشتریان وفادار و هم برای شرکای اقامتی کاربردی است.
در آخرین بهبودها و تغییراتی که جاباما در تابستان ۱۴۰۴ همزمان با اوج مسافرت‌های تابستانی اعلام کرد، خبر از راه‌اندازی کیف پول مهمان داده بود و حالا دور از انتظار نیست که در به‌روزرسانی بعدی به مناسبت نوروز کیف پول میزبان را نیز به این قابلیت تجهیز کند.
اعتبارسنجی میزبانان و وام خرد مبتنی بر داده: داده‌های عملکرد مالی و امتیازدهی میزبانان، می‌تواند پایه‌ای برای اعطای تسهیلات کم‌ریسک به فعالان این بخش باشد.
مدیریت ریسک پرداخت: با رشد سهم آنلاین، احتمال بروز تقلب و بازگشت وجه افزایش می‌یابد؛ در نتیجه نیاز به زیرساخت‌های هوش مصنوعی برای پایش تراکنش‌ها بیشتر احساس می‌شود.
پیوند فین‌تک و گردشگری؛ مدل مالی جدید در حال شکل‌گیری
جاباما در گزارش خود به رویکرد «کسب‌وکار محصول‌محور و داده‌محور» اشاره کرده است؛ مدلی که بر تحلیل دقیق داده‌های تراکنش، رفتار مشتری و الگوی رزرو استوار است.
در واقع، داده‌های پرداخت و رزرو امروز به مهم‌ترین دارایی فین‌تکی این پلتفرم تبدیل شده‌اند. بر اساس این داده‌ها، می‌توان رفتار تقاضا را پیش‌بینی کرد، قیمت‌گذاری پویا داشت و مدل‌های مالی انعطاف‌پذیرتر طراحی کرد.
جاباما در دومین رونمایی نیم‌ساله خود، دو نوآوری مالی را معرفی کرد که تحولی در مدل کسب‌وکار پلتفرم‌های اقامتی محسوب می‌شود. «کیف پول مهمان» و «سیستم قیمت‌گذاری هوشمند» دو قابلیت کلیدی هستند که جاباما برای بهبود تجربه مالی کاربران و بهینه‌سازی درآمد میزبانان طراحی و رونمایی کرده تابستان ۱۴۰۴ رونمایی کرد.
با توجه به رشد ۲۰۶ درصدی فروش و دوبرابر شدن درآمد میزبانان، می‌توان گفت گردش مالی جاباما در سال ۱۴۰۳ به یک جریان مالی بزرگ در بخش خصوصی گردشگری ایران تبدیل شده است. در چنین سطحی، رابطه میان پلتفرم و شبکه بانکی دیگر صرفاً «کاربر و درگاه پرداخت» نیست؛ بلکه به یک شراکت زیرساختی مالی تبدیل می‌شود. این روند در صورت توسعه ابزارهای بانکی اختصاصی (مانند حساب‌های تسویه اشتراکی، کیف پول میزبان و تسهیلات خرد) می‌تواند نمونه‌ای موفق از بانکداری باز در ایران باشد.
علاقه‌مندان برای دانلود فایل گزارش سالانه ۱۴۰۳ جاباما می‌توانند از این لینک استفاده کنند.
