پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد و رئیس شورای ملی تأمین مالی، اخیراً مصوبات جلسه ۶ مرداد ۱۴۰۴ شورای ملی تأمین مالی را به اعضا و دستگاه‌های مرتبط ابلاغ کرد. یکی از مهم‌ترین این مصوبات، اجرایی شدن مدل جدید اعتبارسنجی برای اشخاص حقیقی و حقوقی بود که توسط شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران توسعه یافته و با هدف افزایش دقت و شفافیت در ارزیابی ریسک مالی افراد و شرکت‌ها طراحی شده است.
از شهریور ۱۴۰۳، مدل جدید اعتبارسنجی ایران عملیاتی شد و امکان محاسبه امتیاز اعتباری برای تمامی افراد بالای ۱۸ سال و بخش محدودی از شرکت‌ها را فراهم کرد. این مدل با استفاده از داده‌های بانکی، مالیاتی، بیمه‌ای و قضایی طراحی شده و دقت پیش‌بینی آن برای اشخاص حقیقی بیش از ۷۶ درصد و برای اشخاص حقوقی حدود ۷۰ درصد است. مدل اشخاص حقوقی شامل ۱۳ ویژگی بانکی است و حدود ۱۰ درصد شرکت‌ها را پوشش می‌دهد، در حالی که مدل اشخاص حقیقی با ۱۷۵ شاخص و حدود ۱۰,۰۰۰ ویژگی مالی، پوشش کامل جامعه بالای ۱۸ سال را فراهم کرده است.
بخوانید: مدل جدید اعتبارسنجی عملیاتی شد؛ هر ایرانی بالای ۱۸ سال زیر ذره‌بین ریسک مالی
شرکت اعتبارسنجی ایران؛ مرجع رسمی اعتبارسنجی
شرکت اعتبارسنجی ایران مرجع رسمی اعتبارسنجی کشور است که تحت نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌کند.
این شرکت با هدف توسعه خدمات و تسهیل دسترسی ذی‌نفعان، معماری چندلایه‌ای برای ارائه سرویس‌های خود طراحی کرده که هم‌زمان نیازهای شبکه بانکی و غیربانکی را پوشش می‌دهد.
در شبکه بانکی، زیرساخت تبادل اطلاعات بر پایه وب‌سرویس‌های استاندارد و پروتکل‌های امنیتی پیشرفته ایجاد شده است. این بستر امکان دریافت برخط و خودکار گزارش‌های اعتباری در سیستم‌های متمرکز بانک‌ها را فراهم می‌کند و به افزایش دقت و سرعت فرایندهای اعطای تسهیلات کمک می‌کند.
در شبکه غیربانکی نیز دو لایه سرویس وجود دارد:
- وب‌سرویس اعتبارسنجی: برای یکپارچه‌سازی مستقیم با سامانه‌های داخلی مؤسسات مالی و اعتباری.
- سامانه اعتباریتو: پلتفرم تعاملی شامل پنل کاربری ویژه کسب‌وکارها برای مدیریت درخواست‌ها و تحلیل ریسک اعتباری مشتریان و دسترسی مستقیم اشخاص حقیقی و حقوقی به گزارش اعتباری خود به‌صورت فوری.
نکته مهم این است که ماهیت گزارش‌های اعتباری در تمامی کانال‌ها یکسان است؛ یعنی فرقی نمی‌کند گزارش از طریق بانک، سامانه‌های غیربانکی یا پلتفرم اعتباریتو دریافت شود؛ در نهایت یک گزارش استاندارد و معتبر با رتبه اعتباری واحد ارائه می‌شود.
رتبه اعتباری چیست؟
رتبه اعتباری نتیجه فرایند اعتبارسنجی است. اعتبارسنجی به معنای بررسی سوابق و رفتار مالی افراد یا سازمان‌هاست، و رتبه اعتباری عدد یا امتیازی است که در پایان این بررسی محاسبه می‌شود.
این رتبه نشان می‌دهد که فرد یا شرکت تا چه اندازه در بازپرداخت بدهی‌ها و تعهدات مالی خوش‌حساب یا بدحساب بوده است.
محتوای گزارش‌های اعتباری شامل سوابق دریافت وام، اقساط پرداخت‌شده، چک‌های برگشتی و میزان خوش‌حسابی برای اشخاص حقیقی و بدهی‌ها، تعهدات بانکی و سوابق اعتباری شرکت‌ها برای اشخاص حقوقی است. هدف از ارائه این گزارش‌ها، کاهش ریسک مالی و افزایش شفافیت در تعاملات بانکی و مالی است.
نحوه مشاهده گزارش اعتباری
در حال حاضر، تنها مرجع رسمی برای دریافت گزارش اعتباری، شرکت اعتبارسنجی ایران است. کاربران می‌توانند به صورت مستقیم از طریق سامانه اعتباریتو که متعلق به این شرکت است گزارش خود را مشاهده کنند.
این سامانه‌ها در حال حاضر با شرکت اعتبارسنجی ایران قرارداد دارند و خدمات استعلام گزارش اعتباری را ارائه می‌دهند:
- اعتباریتو: این سامانه متعلق به شرکت اعتبارسنجی ایران است و به عنوان بستر رسمی، به افراد امکان می‌دهد تا به پنل شخصی خود وارد شده و از ابزارهای اعتبارسنجی برای مدیریت ریسک مالی خود و کسب‌وکارشان استفاده کنند.
- ساد ۲۴: پلتفرمی برای استعلام و دریافت گزارش اعتباری.
- رده: این سامانه علاوه بر معرفی محصولات مالی، امکان استعلام رتبه اعتباری را نیز فراهم کرده است.
- ۷۲۴ و ۷۸۰: دو اپلیکیشن پرداخت که امکان مشاهده گزارش اعتباری را برای کاربران خود فراهم می‌کنند.
در گذشته، برخی سامانه‌ها و پلتفرم‌ها به‌صورت قراردادی (ریسلری) با شرکت اعتبارسنجی ایران همکاری می‌کردند که قرارداد همکاری آن‌ها قطع شده و شرکت اعتبارسنجی ایران دیگر به‌طور مستقیم به آن‌ها خدمات ارائه نمی‌دهد.
- MyCredit (اعتبار من): یکی از سامانه‌های اعتبارسنجی برای دریافت گزارش اعتباری است و به افراد امکان می‌دهد به‌صورت آنلاین رتبه و سوابق اعتباری خود را مشاهده کنند.
- آیس (ICE): ارائه‌دهنده خدمات گزارش و امتیاز اعتباری.
- میزانتو: سامانه اعتبارسنجی که توسط بانک سامان ارائه شده بود و در حال حاضر به نظر می‌رسد سرویس خود را به اپلیکیشن ۷۲۴ منتقل کرده است.
- سیگما: که اکنون خدمات خود را از طریق MyCredit ارائه می‌دهد.
- مرآت: سامانه مرآت که توسط بانک رسالت ارائه می‌شود، با تمام بانک‌های کشور همکاری نمی‌کند و مختص مشتریان این بانک است. این سامانه با ترکیب دیتای بانکی (شامل اطلاعات تسهیلات و چک) و استفاده از گزارش‌های شرکت اعتبارسنجی ایران، تنها برای برآورد سقف تسهیلات مشتریان خود کاربرد دارد. لازم به ذکر است که تمام بانک‌ها ملزم به استفاده از گزارش شرکت اعتبارسنجی ایران هستند، اما مرآت تنها برای بانک رسالت کاربرد دارد.
- پیشخوانک: پلتفرمی برای استعلام رتبه اعتباری افراد و شرکت‌ها
چه چیزی نسبت به گذشته تغییر کرده است؟
اگر می‌خواستیم چند سال پیش فهرستی از ارائه دهندگان سرویس اعتباری ارائه دهیم فضا شفاف‌تر از امروز بود. هرچند به شرایط گذشته نقد بسیار زیادی بود اما یک شرکت مشاوره رتبه‌سنجی ایرانیان وجود داشت و تعدادی فروشنده یا به قولی ریسلر که این سرویس را به کاربران ارائه می‌کرد. اما حالا شرکت مشاوره رتبه سنجی ایرانیان که اکنون تبدیل به شرکت اعتبارسنجی ایران شده است خود با سامانه اعتباریتو این سرویس را ارائه می‌دهد. این شرکت تنها شرکت دارای مجوز از بانک مرکزی برای ارائه رتبه اعتباری است که هزینه این خدمات نیز امروز ۸هزار تومان است. این در حالی بود که در ابتدا موضوع تنها انحصار در دیتا بود اما اکنون شرایط به نحوی پیش رفته است که سامانه نیز انحصاری شده و شرکت‌های ارائه سرویس نیز چندان قدرت مانوری به مانند سابق برای ارائه سرویس ندارند. این درحالی است که در طول سالیان با ظهور شرکت‌های لندتکی انحصار اطلاعات رفته رفته از شرکت رتبه سنجی ایران خارج شده و می‌توانند رفتار مشتریان را بر مبنای عملکرد مالی ارزیابی کنند و لزوما برای ارائه اعتبار خرد دیگر نیازی به رتبه اعتباری شرکت اعتبارسنجی ایران ندارند. حتی در ابعاد حقوقی نیز شرکت‌های تعیین و ارزیابی شرکت‌ها ایجاد شدند که می‌توانند آمار دقیق و ارزیابی مشخصی از توان یک شرکت در بازپرداخت تسهیلات ارائه دهند.
فهرست ارائه شده قطعا دارای نقص‌هایی است که در ادامه می‌تواند با نظر علاقه‌مندان و کاربران تکمیل‌تر شود.
در خصوص زیست‌بوم جدید اعتبارسنجی که طبق قانون تامین مالی تولید و زیرساخت‌ها و آیین‌نامه‌های مربوطش در حال شکل‌گیری هست، مطلب کار کنید