پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی‌اکبر رحیم‌بروجردی، معاون سرمایه‌گذاری شرکت مدیریت ثروت ستارگان/ بسیاری از شرکت‌های بزرگ امروزی، مانند گوگل، نتفلیکس، اوبر، اسنپ و دیجی‌کالا در ابتدا ایده‌هایی نوآورانه و پرریسک بودند که بسیاری از سرمایه‌گذاران از حمایت از آنها هراس داشتند. اما سرمایه‌گذارانی که جسارت به خرج دادند و روی این ایده‌ها سرمایه‌گذاری کردند، امروز به بازدهی‌های فوق‌العاده‌ای دست یافته‌اند.
استارتاپ‌ها، به عنوان موتور محرک نوآوری و رشد اقتصادی، نقش بسزایی در ایجاد ارزش افزوده و حل چالش‌های جامعه ایفا می‌کنند. اما بسیاری از وی‌سی‌ها به دلیل شرایط اقتصادی ناپایدار که تحت تأثیر عواملی مانند افزایش نرخ بهره، نوسانات نرخ ارز، تحریم‌ها، تورم، جنگ‌ها، همه‌گیری کرونا و ترس از روبرو شدن با چالش‌ها و ریسک‌های مالی بوده است، محافظه‌کارتر شده‌اند و ریسک‌پذیریشان کاهش یافته و ترجیح می‌دهند روی استارتاپ‌های بالغ‌تر و کم‌ریسک‌تر سرمایه‌گذاری کنند. این رویکرد اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت امن‌تر به نظر برسد، اما در بلندمدت می‌تواند به کاهش نوآوری و از دست رفتن فرصت‌های بزرگ منجر می‌شود. البته این روند در سال‌های گذشته نیز وجود داشته و متاسفانه امروز پررنگ‌تر شده است. این امر، نگرانی‌هایی را در خصوص آینده نوآوری و رشد اقتصادی به وجود آورده است.
اهمیت ریسک‌پذیری در سرمایه‌گذاری جسورانه
افزایش ریسک‌پذیری وی‌سی‌ها و سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها، نه تنها برای رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی ضروری است، بلکه نقش حیاتی در حل چالش‌های جامعه و ایجاد ارزش افزوده ایفا می‌کند. استارتاپ‌ها نقش مهمی در ایجاد نوآوری، اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها می‌تواند منجر به ایجاد فناوری‌های جدید، محصولات و خدمات نوآورانه و بازارهای جدید شود. علاوه بر این، در بسیاری از موارد کسب و کارهای نوآور نوپا می‌توانند به حل چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی که چالش‌های کلان یک جامعه است کمک کنند. به عنوان مثال، استارتاپ‌های فعال در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و مقابله با تغییرات آب و هوایی کمک کنند. ایرانی‌ها، به ویژه در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، پتانسیل بالایی برای ایجاد نوآوری و اشتغال‌زایی دارند. همچنین، کسبوکارهای فعال در حوزه سلامت دیجیتال می‌توانند دسترسی به خدمات پزشکی را در مناطق محروم تسهیل کنند. حمایت از این ارزش‌آفرینان می‌تواند به رشد اقتصادی کشور و حل مشکلات اجتماعی کمک شایانی کند.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ امروزی، در ابتدا ایده‌هایی پرریسک و نامتعارف بوده‌اند. باید بدانیم نوآوری نیازمند ریسک‌پذیری است، بسیاری از ایده‌های نوآورانه در ابتدا غیرمتعارف و حتی عجیب به نظر می‌رسند. بدون سرمایه‌گذاری پرریسک، این ایده‌ها به مرحله اجرا نمی‌رسند. اگر وی‌سی‌ها به دنبال بازدهی بالا هستند، بازدهی بالا از طریق ریسک بالا محقق می‌شود؛ سرمایه‌گذاری‌های پرریسک ممکن است با شکست‌هایی همراه باشند، اما در صورت موفقیت، بازدهی‌های بسیار بالایی ایجاد می‌کنند. مثلاً سرمایه‌گذاری اولیه روی آمازون یا تسلا، با وجود ریسک بالا، بازدهی‌های خارق‌العاده‌ای برای سرمایه‌گذاران داشت. یا دیجی‌کالا، در ابتدا، یک ایده پرریسک بود، زیرا بسیاری از مردم به خرید اینترنتی اعتماد نداشتند؛ اما سرمایه‌گذارانی که روی این ایده سرمایه‌گذاری کردند، امروز شاهد یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجارت الکترونیک در ایران هستند. همچنین آپارات که یک پلتفرم ویدیویی است در ابتدا یک استارتاپ کوچک بود که با سرمایه‌گذاری‌های اولیه توانست به یکی از پلتفرم‌های محبوب در ایران تبدیل شود.
چالش‌های فعلی وی‌سی‌ها و کاهش ریسک‌پذیری
در دوران رکود اقتصادی یا نااطمینانی‌های جهانی، وی‌سی‌ها ترجیح می‌دهند روی کسبوکارهای بالغ‌تر و کم‌ریسک‌تر سرمایه‌گذاری کنند که سریع‌تر به بازدهی برسند. این رویکرد باعث شده است که استارتاپ‌های نوپا با مشکل تأمین مالی مواجه شوند. برای مثال، بسیاری از استارتاپ‌های حوزه فین‌تک در ایران به دلیل ریسک‌های قانونی و نظارتی، با دشواری در جذب سرمایه مواجه هستند. این در حالی است که این استارتاپ‌ها می‌توانند نقش مهمی در بهبود خدمات مالی ایفا کنند. بسیاری از وی‌سی‌ها تحت فشار سرمایه‌گذاران خود هستند تا در کوتاه‌مدت بازدهی ایجاد کنند. این فشار باعث می‌شود که آنها از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پرریسک دوری کنند. متاسفانه این نگاه وجود دارد که شکست استارتاپ‌ها به عنوان یک نقطه ضعف تلقی می‌شود؛ این ترس باعث می‌شود که وی‌سی‌ها از سرمایه‌گذاری بر روی ایده‌های نوآورانه و اصطلاحاً پرریسک خودداری کنند.
ضرورت افزایش ریسک‌پذیری
ظهور فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، بلاکچین و فین‌تک فرصت‌های سرمایه‌گذاری پربازده‌ای را برای وی‌سی‌ها فراهم کرده است. استارتاپ‌هایی که در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند، پتانسیل رشد بسیار بالایی دارند و می‌توانند بازارهای جدیدی را ایجاد کنند. به عنوان مثال، استارتاپ‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی می‌توانند راهکارهای نوآورانه‌ای را برای حل مشکلات موجود در صنایع مختلف مانند پزشکی، آموزش، حملونقل و کشاورزی ارائه دهند. سرمایه‌گذاری در کسبوکارهای نوآور نوپا می‌تواند به ایجاد شغل، افزایش تولید ناخالص داخلی، افزایش صادرات و تقویت اقتصاد دانش‌بنیان کمک کند. کسبوکارهای دانش‌بنیان و نوآور با ایجاد نوآوری و افزایش رقابت‌پذیری، می‌توانند به رشد پایدار اقتصادی کمک کنند. بسیاری از استارتاپ‌ها در حال حل کردن مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی هستند؛ به عنوان مثال، استارتاپ‌های فعال در حوزه فناوری‌های پاک می‌توانند به کاهش آلودگی هوا و آب کمک کنند. سرمایه‌گذاری در آنها می‌تواند تأثیر مثبتی بر جامعه داشته باشد و به ایجاد آینده‌ای پایدارتر کمک کند. با توجه به نیروی انسانی متخصص و جوان در ایران، سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌هایی که ایده‌های نوآورانه دارند می‌تواند مزیت رقابتی را برای یک کشور و یا منطقه به وجود بیاورد.
مزایای افزایش ریسک‌پذیری و سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌ها
سرمایه‌گذاری پرریسک می‌تواند به کشف فناوری‌ها و مدل‌های کسب‌وکار جدید منجر شود. همچنین، افزایش سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌های نوپا، اکوسیستم را پویاتر و رقابتی‌تر می‌کند. اگرچه سرمایه‌گذاری پرریسک ممکن است با شکست‌هایی همراه باشد، اما موفقیت‌های بزرگ می‌توانند بازدهی قابل توجهی ایجاد کنند. در کنار این موارد، استارتاپ‌ها می‌توانند به حل مشکلات کلیدی جامعه مانند تغییرات اقلیمی، سلامت، یا آموزش کمک کنند و اشتغال‌زایی بالایی داشته باشند. سرمایه‌گذاری روی این استارتاپ‌ها نه‌تنها سود مالی، بلکه تأثیر اجتماعی مثبتی نیز دارد. همانطور که بیان شد، بسیاری از شرکت‌های بزرگ امروزی، در ابتدا استارتاپ‌های کوچک و پرریسک بودند. سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌های نوپا می‌تواند به کشف شرکت‌های آینده منجر شود. تأثیرات سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌های نوپا بیش از تصور همگانی بزرگ است، به گونه‌ای که باعث رشد اکوسیستم شده و این رشد به نفع همه بازیگران، از جمله دولت‌ها، شرکت‌های بزرگ و جامعه است. برای مثال تپسی در ابتدا یک ایده پرریسک بود، اما با سرمایه‌گذاری‌های اولیه توانست به یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های درخواست تاکسی آنلاین در ایران تبدیل شود. موفقیت تپسی نه‌تنها برای سرمایه‌گذارانش سودآور بود، بلکه به بهبود خدمات حملونقل در ایران نیز کمک کرد. همچنین اسنپ‌فود پلتفرم سفارش غذای آنلاین که در ابتدا یک استارتاپ کوچک بود، اما با سرمایه‌گذاری‌های اولیه توانست به یکی از پلتفرم‌های محبوب در ایران تبدیل شود.
راهکارهایی برای افزایش ریسک‌پذیری وی‌سی‌ها
- افزایش آستانه تحمل ابهام و عدم قطعیت: دنیای استارتاپ‌ها پر از ابهام و عدم قطعیت است. وی‌سی‌ها باید یاد بگیرند که با این شرایط کنار بیایند و تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات ناقص و متغیر بگیرند. این امر مستلزم پرورش ذهنیتی است که به جای ترس از ناشناخته‌ها، به دنبال فرصت‌های موجود در آنها باشد.
- تقویت مهارت‌های تحلیلی و ارزیابی ریسک: وی‌سی‌ها باید بتوانند به طور دقیق ریسک‌های مرتبط با هر سرمایه‌گذاری را ارزیابی کنند. این امر مستلزم داشتن مهارت‌های تحلیلی قوی و دسترسی به داده‌های معتبر است. آنها باید بتوانند بین ریسک‌های قابل قبول و غیرقابل قبول تمایز قائل شوند و استراتژی‌های مناسبی برای مدیریت ریسک‌ها تدوین کنند.
- پرورش دیدگاه بلندمدت: سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها یک بازی بلندمدت است. وی‌سی‌ها باید از نوسانات کوتاه‌مدت بازار چشم‌پوشی کنند و بر پتانسیل رشد بلندمدت استارتاپ‌ها تمرکز کنند. این امر مستلزم داشتن صبر و حوصله و توانایی تحمل ضررهای احتمالی در کوتاه‌مدت است.
- ایجاد شبکه ارتباطی قوی: وی‌سی‌ها باید با کارآفرینان، سایر سرمایه‌گذاران و متخصصان صنعت ارتباط برقرار کنند. این شبکه ارتباطی می‌تواند به آنها کمک کند تا به اطلاعات ارزشمند دسترسی پیدا کنند، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید را شناسایی کنند و ریسک‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
- تقویت روحیه کارآفرینی: وی‌سی‌ها باید روحیه کارآفرینی را در خود تقویت کنند. این امر به آنها کمک می‌کند تا چالش‌های پیش روی استارتاپ‌ها را بهتر درک کنند و تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری بگیرند.
- پذیرش شکست به عنوان بخشی از فرآیند یادگیری: در دنیای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، شکست اجتناب‌ناپذیر است. وی‌سی‌ها باید شکست‌ها را به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد تلقی کنند.
- تقسیم ریسک: مشارکت چند سرمایه‌گذار در سرمایه‌گذاری بر روی کسب و کارهای پرریسک
- حمایت دولتی: ایجاد مشوق‌های مالیاتی یا برنامه‌های حمایتی برای وی‌سی‌هایی که بر روی استارتاپ‌های نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند.
- تشکیل صندوق‌های مختلط: دولت‌ها و مؤسسات مالی می‌توانند صندوق‌هایی مانند صندوق نوآوری و شکوفایی ایجاد کنند که بخشی از ریسک سرمایه‌گذاری را پوشش دهند.
- تنوع سرمایه‌گذاری: وی‌سی‌ها باید سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کنند و در استارتاپ‌های مختلف با ریسک‌های متفاوت سرمایه‌گذاری کنند. این امر، ریسک کلی سرمایه‌گذاری را کاهش و احتمال موفقیت را افزایش می‌دهد.
افزایش ریسک‌پذیری وی‌سی‌ها نه‌تنها برای استارتاپ‌ها، بلکه برای کل اکوسیستم نوآوری، ایجاد فرصت‌های شغلی، اقتصاد و جامعه ضروری است. بسیار روشن است که آینده اقتصاد دیجیتال و فناوری به سرمایه‌گذاری‌های پرریسک وابسته است. نوآوری بدون ریسک‌پذیری ممکن نیست. اگر می‌خواهیم آینده‌ای بهتر بسازیم، باید جسارت به خرج دهیم و روی ایده‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری کنیم. سرمایه‌گذاری پرریسک امروز، می‌تواند به موفقیت‌های بزرگ فردا منجر شود. موفقیت‌های بزرگی مانند اسنپ، دیجی‌کالا، و تپسی نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاری پرریسک می‌تواند به نتایج فوق‌العاده‌ای منجر شود. اگر وی‌سی‌ها در ایران جسارت بیشتری به خرج دهند و بر روی استارتاپ‌های نوپا سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند در مسیر کشف شرکت‌های آینده و رشد اکوسیستم استارتاپی قدم‌های مؤثری بردارند.
روشن است که وی‌سی‌ها، با اتخاذ رویکردی جسورانه‌تر و حمایت از استارتاپ‌های نوآور، می‌توانند نقشی حیاتی در ایجاد آینده‌ای روشن‌تر و پویاتر ایفا کنند.