پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گزارش راه پرداخت از اعداد و ارقام تعیینی در طرح اصلاح کارمزد / بانک پذیرنده تا چهاربرابر پذیرنده کارمزد پرداخت می‌کند
بعد از مدت‌ها تأخیر قرار است طرح اصلاح نظام کارمزد توسط بانک مرکزی اجرایی شود. اگرچه قرار بوده این اصلاحیه در نیمه دوم فروردین‌ماه ابلاغ و منتشر شود، اما فرایند ابلاغ و اجرای آن هنوز عملیاتی نشده است. طبق شنیده‌ها این روزها جلساتی در بانک مرکزی در خصوص این طرح برگزار شده که «راه پرداخت» با پیگیری مداوم، برخی از جزئیات مطرح‌شده در این جلسات را تاکنون منتشر کرده است. دیروز نیز جلسه‌ای غیررسمی با برخی فعالان اکوسیستم فناوری مالی ایران در بانک مرکزی در همین خصوص برگزار شده و رئیس کمیسیون فین‌تک سازمان نصر تهران نیز یکی از میهمانان این نشست بوده است. رضا قربانی از برخی جزئیات طرح اصلاحیه کارمزد که در این جلسه عنوان شده، به راه پرداخت خبر داد؛ از جمله میزان و درصد سقف و کف تعیینی برای پرداخت کارمزد.
نحوه تسهیم هزینه‌های میان پرداخت‌کنندگان کارمزد
در نظام کارمزد برای انجام هر تراکنش در شبکه پرداخت سه طرف سهیم هستند؛ بانک صادرکننده کارت، بانک پذیرنده و خود پذیرنده.
در مدل فعلی کارمزد، بار اصلی هزینه‌ها بر عهده بانک‌هاست و کارمزدی از فروشگاه‌ها و پذیرندگان گرفته نمی‌شود؛ با توجه به اینکه در چنین مدلی بانک‌ها به دنبال جذب منابع بیشتر و از آن طرف پی‌اس‌پی‌ها به دنبال تعداد تراکنش‌های بالاتر هستند و این موضوع باعث ایجاد تقابل بین این دو سمت می‌شود، در مدل جدید نظام کارمزد، طبق طرح اخیر بانک مرکزی، سمت سوم یعنی پذیرندگان نیز وارد سیستم پرداخت کارمزد شده‌اند.
رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک سازمان نصر تهران با ذکر اعداد و ارقام موجود در طرح اصلاح کارمزد می‌گوید: «در طرحی که بانک مرکزی در خصوص نظام کارمزد تدوین و تنظیم کرده، هر سه طرف یک تراکنش پرداخت؛ یعنی پذیرنده، بانک صادرکننده کارت و بانک پذیرنده، در پرداخت کارمزد سهیم خواهند بود، هرچند در مبالغ سنگین همچنان بار اصلی پرداخت کارمزد برعهده خود بانک‌هاست.»
- هزینه کارمزد پرداختی از سوی پذیرنده
در مدل فعلی نظام کارمزد، پرداخت کارمزد از سوی پذیرنده صفر است. حالا بر اساس طرح اصلاح کارمزد و در صورت اجرای آن، پذیرنده به‌ازای تراکنش‌های کمتر از 600 هزار تومان مبلغ ثابت 120 تومان کارمزد پرداخت خواهد کرد و به ازای تراکنش‌های بیش از 600 هزار تومان 0.0002 (دو ده‌هزارم) مبلغ تراکنش تا سقف چهار هزار تومان کارمزد باید پرداخت کند.
بر این اساس با توجه به اینکه در حال حاضر سقف تراکنش‌های پرداخت مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان است، با طرح جدید پذیرنده برای تراکنش ۱۰۰ میلیون تومانی باید چهار هزار تومان کارمزد خدمات بپردازد.
- هزینه کارمزد پرداختی از سوی بانک صادرکننده کارت
همچنین بانک صادرکننده کارت با اجرای طرح جدید کارمزد به ازای هر تراکنش باید مبلغ ثابت 24 تومان کارمزد پرداخت کند. در مدل فعلی کارمزد، مبلغ کارمزد پرداختی از سوی بانک صادرکننده کارت 25 تومان است؛ یعنی در طرح اصلاح کارمزد مبلغ کارمزد این سمت یک تومان کاهش یافته و نرخ آن به صورت همان عدد ثابت نگه داشته شده است.
- هزینه کارمزد پرداختی از سوی بانک پذیرنده
سمت سوم در پرداخت‌کنندگان کارمزد بانک پذیرنده است. در حال حاضر بانک پذیرنده، از ۵۰ تومان تا 250 تومان کارمزد به ازای هر تراکنش پرداخت می‌کند، اما در مدل جدید، نرخ کارمزد پرداختی آن به صورت سهمی به ازای هر تراکنش متغیر خواهد بود. به این صورت که در مدل جدید بانک پذیرنده به ازای هر تراکنش 0.0005 (پنج ده‌هزارم) مبلغ تراکنش کارمزد پرداخت خواهد کرد.
نکته مهم در طرح جدید کارمزد این است که مجموع مبالغ پرداختی پذیرنده و بانک پذیرنده معادل دو ده‌هزارم سقف مبلغ تراکنش‌های خرید کارتی خواهد بود. به عبارتی سقف مبلغ پرداخت کارمزد توسط بانک پذیرنده ۱۶ هزار تومان است؛ یعنی در سقف تراکنش پرداخت که ۱۰۰ میلیون تومان است بانک پذیرنده چهاربرابر پذیرنده کارمزد پرداخت می‌کند. به بیان دقیق‌تر در یک تراکنش ۱۰۰ میلیون تومان پذیرنده چهار هزار تومان و بانک پذیرنده ۱۶ هزار تومان کارمزد پرداخت می‌کنند.
با اجرای طرح اصلاحیه، کارمزد روزانه ترمینال‌ها چقدر خواهد بود؟
بنابراین در طرح اصلاحیه نظام کارمزد، نرخ‌های کارمزد در اکثر موارد به‌صورت شناور و سهمی با تعیین سقف در نظر گرفته شده و فقط کارمزد پرداختی از سوی بانک صادرکننده کارت و همچنین کارمزد پرداختی از سوی پذیرنده در مورد تراکنش‌های خرد کمتر از 600 هزار تومان، مبلغ تعیینی به صورت عدد ثابت است.
طبق برخی مدل‌سازی‌ها و پیش‌بینی‌ها با نرخ جدید کارمزد که در مجموع پنج‌ده‌هزارم مبلغ تراکنش می‌شود، سهم پرداخت کارمزد از سوی بانک پذیرنده کوچک شده و مجموع هزینه کارمزد پرداختی بانک پذیرنده تا حدود 48 درصد کاهش پیدا خواهد کرد. در عوض مابه‌ازای آن از سوی کارمزد پرداختی پذیرنده تأمین خواهد شد.
بانک مرکزی یک تحلیل حساسیت در مورد کل پایانه‌های فروش فعال (هشت میلیون و 100 هزار پایانه) در کشور انجام داده و در مورد هزینه کارمزد پرداختی مورد انتظار بعد از اجرای اصلاحیه کارمزد پیش‌بینی‌هایی انجام داده است.
رضا قربانی در این باره توضیح می‌دهد: «بانک مرکزی پیش‌بینی می‌کند بعد از اجرای اصلاحیه نظام کارمزد، 41 درصد از کل پایانه‌های فروش فعال در کشور، کارمزد پرداختی روزانه آنها زیر هزار تومان خواهد بود.»
به گفته او بر اساس این تحلیل، بانک مرکزی پیش‌بینی می‌کند 62 درصد از کل ترمینال‌ها (پایانه‌های فروش)، کارمزد پرداختی روزانه زیر دو هزار تومان خواهند داشت؛ این 62 درصد در واقع پایانه‌های فروشگاهی خرده‌فروشانی هستند که تعداد تراکنش بالا و حجم مبلغ تراکنش پایین دارند.
38 درصد از مجموع پایانه‌های فروش نیز کارمزد روزانه بالای دو هزار تومان خواهند داشت. این دسته از پایانه‌های فروش که کارمزد روزانه آنها به بالای دو هزار تومان خواهد رسید، پایانه‌های فروشگاهی اصنافی مانند طلا و سکه‌فروشان هستند که حجم مبلغ تراکنش آنها بالاست، اما تعداد تراکنش‌های آنها کم است.
بانک مرکزی در پروسه عملیاتی کردن طرح جدید کارمزد وعده داده که حجم بیشتر کارمزد دریافتی مورد انتظار به سمت تراکنش‌های حجیم در اصناف مانند مبالغ تراکنش بیش از 10 میلیون تومان هدایت شود و اصنافی مانند خدمات مالی و صرافی، مؤسسات غیرمالی ارز، حواله غیرالکترونیکی، پس‌انداز و صندوق‌های سپرده‌گذاری، دلالی و فروشگاه‌های سکه و تمبر سهم بیشتری در این فرایند داشته باشند.
آن‌گونه که مدیران بانک مرکزی اعلام کرده‌اند بعد از نهایی شدن این طرح، اجرای آن به صورت مرحله‌به‌مرحله خواهد بود و در ابتدای پیاده‌سازی برخی اصناف مانند سوپرمارکت، خواربارفروشی و نانوایی‌ها استثنا خواهند بود.