پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برنده‌ها و بازنده‌های 2022 / سالی فاجعه‌بار با چند برنده در مقابل دریایی از بازنده‌ها
قرار بود 2022 سالی باشد که کریپتو به جریانی اصلی در صنعت تبدیل می‌شود. سالی که قرار بود پر باشد از قراردادهای کلان و موفقیت‌آمیز، سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر هنگفت و معاملات ادغام و تملیکی پی‌درپی. با این حال، سالی که گذشت را می‌توان یکی از بدترین سال‌ها برای صنعت کریپتو، بانکداری، سهام و غیره قلمداد کرد. سالی که وقوع فاجعه‌های گوناگون پشت سر هم، آن را به سالی فاجعه‌بار بدل کرد؛ به‌ویژه برای اکوسیستم کریپتو که نوپا بود.
برخی از نام‌های برتر صنعت کریپتو، که تا قبل از 2022 گمان می‌رفت ناجیان این صنعت هستند، به بدترین شکل ممکن یا رسوا شدند یا دست‌کم گرفتار ورشکستگی‌های دومنیویی شدند که دامان اکثر شرکت‌های مطرح را گرفت.
با این حال، هر داستانی، هر چقدر هم بد، همیشه چند قهرمان دارد! برندگان سال 2022 نشان دادند که صنعت کریپتو، تنها محدود به چند نام تجاری و برند و مالک گردن‌کلفت نیست؛ بلکه یک اکوسیستم زنده و پرجنب‌وجوش است که می‌تواند از طوفان‌های سهمگین جان سالم به در ببرد.
بیایید با تعدادی از برندگان این اکوسیستم در سال 2022 شروع کنیم. این لیست شامل افراد، شرکت‌ها و سازمان‌هایی است که ناشناس هستند، اما توانسته‌اند ردپای پررنگی در صنعت بر جای بگذارند.
برنده‌ها
در سالی که بستر سقوط و فروپاشی اکوسیستم چند میلیارد دلاری افتیایکس (FTX)، ترا (Terra) و تری اروز کپیتال (Three Arrows Capital) بوده، معرفی برنده اندکی دشوار است. با این حال، فرازونشیب‌ها همیشه در مسیر حرکت کریپتو بوده‌اند و سال 2022 نیز از این قضیه مستثنی نیست. با وجود فروپاشی هولناک چندین نهاد بزرگ و حیاتی، چند مورد مثبت هم می‌توان از دل 2022 میلادی بیرون کشید.
- لجر و ترزور (Ledger and Trezor)
زمانی که ساتوشی ناکاموتو بیت‌کوین را ایجاد کرد، یکی از ایده‌های اصلی این بود که به مردم حق حاکمیت مالی بدهیم تا وابستگی آنها به واسطه‌های متمرکز کاهش پیدا کند.
با وجود پیشنهاد نرخ‌های سود بالا برای سپرده‌ها و ارائه خدمات معاملاتی مشتقه، اکثر کاربران کریپتو ترجیح می‌دهند دارایی‌های رمزنگاری خود را در صرافی‌های متمرکز نگهداری کنند. با این حال، این پیشنهادات سودآور، زمانی که میلیون‌ها مشتری سرمایه خود را در پی فروپاشی یک صرافی متمرکز (فعلاً بحث برنده‌هاست، اما نمی‌توان کاری با افتیایکس نداشت!) از دست می‌دهند، تبدیل به یک کابوس می‌شوند.
در ویرانه‌های به‌بارآمده از سقوط افتیایکس، سرمایه‌گذاران کریپتو اعتماد خود را به صرافی‌های متمرکز از دست دادند. اینجا بود که ارائه‌دهندگان کیف پول سخت‌افزاری، نظیر لجر و ترزور، شروع به بهره‌برداری از تغییر رفتار سرمایه‌گذاران به سمت حضانت شخصی اموال کردند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در پی افشای ماجرای افتیایکس و سپس سقوط یکباره آن در ماه دسامبر 2022، خدمات غیرامانی یا خودحضانتی و کیف پول‌های سخت‌افزاری به انتخاب ترجیحی بسیاری از کاربران تبدیل شده است. پس از فروپاشی افتیایکس، ترزور شاهد افزایش 300درصدی فروش بوده و لجر نیز رکورد بیشترین فروش در سال را زده است.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی خود شرکت، ترزور شاهد افزایش 300درصدی درآمد فروش در هفته به هفته بوده و همچنان در حال رشد است. ضمن اینکه، افزایش قابل‌توجهی در ترافیک وب‌سایت این شرکت به ثبت رسیده که در مدت مشابه، افزایش عجیب 350درصدی را نشان می‌دهد.
به گفته مقامات اجرایی، ترزور قادر است سطوح فعلی تقاضا را در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت برآورده کند و این برای عموم کاربرانی که در حال حاضر هیچ تمایلی به همکاری با سیستم‌های واسطه‌ای اکوسیستم ندارند، یک امتیاز بزرگ برای ترزور است.
لجر نیز به‌عنوان یکی از رقبای اصلی تأمین‌کننده کیف‌پول‌های سخت‌افزاری، اخیراً افزایش شدید تقاضا برای دستگاه‌های خود را مطرح کرده است. مدیرعامل و رئیس لجر، پاسکال گوتیه (Pascal Gauthier) در مصاحبه‌ای با کوین‌تلگراف، ادعا کرده ایجاد حساب کاربری جدید در لجر لایو شش‌برابر افزایش یافته و کاربران به طور فعال وجوه خود را به دستگاه‌هایشان منتقل می‌کنند.
- هکرهای کلاه‌سفید (White Hat Hacker)
اکوسیستم کریپتو نسبتاً جدید است و برخی استفاده‌های موردی آن، نظیر امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi)، هنوز آن‌طور که باید تکامل نیافته و در مراحل نخست توسعه قرار دارد. همین موضوع، اکوسیستم را مستعد باگ‌ها و سوءاستفاده‌های مختلف می‌کند.
طبق گفته دیفای‌لاما (DefiLlama)، پروتکل‌های دیفای در سال 2022 نزدیک به 5.93 میلیارد دلار سوءاستفاده را متحمل شده است.
با این حال، اگر هکرهای کلاه‌سفید نبودند، این رقم بسیار بالاتر هم می‌شد. هکرهای کلاه‌سفید به گروهی از هکرها گفته می‌شود که در سیستم‌های مختلف نفوذ می‌کنند، اما بدون اینکه قصد هک، اخاذی یا سرقت داشته باشند، باگ‌ها و آسیب‌پذیری‌های یک شبکه و سیستم محافظت‌شده را شناسایی می‌کنند و با پوشش این آسیب‌پذیری‌ها، اجازه دسترسی هکرهای مجرم را به آن شبکه‌ها و سیستم‌ها نمی‌دهند.
همین کلاه‌سفیدها توانستند در سال 2022 میلیون‌ها دلار وجوه دزدیده‌شده را برگردانند و اشکالات امنیتی را نشان دهند که می‌توانست به سوءاستفاده‌های بیشتری منجر شود. ارائه‌دهنده خدمات امنیتی ایمنی‌فای (Immunefi)، که یک برنامه پاداش باگ است و با استفاده از جامعه هکرها وضعیت امنیتی سیستم‌ها را بهبود می‌بخشد، مدعی است که از سرقت 20 میلیارد دلار دارایی‌های رمزنگاری‌شده، به‌تنهایی از طریق برنامه پاداش باگ برای هکرهای کلاه‌سفید جلوگیری کرده است.
در حالی که بسیاری از پروژه‌ها تمایل دارند کلاه‌سفیدها را نادیده بگیرند، اما سال 2022 نشان داد که بهتر است میلیون‌ها دلار بابت جایزه باگ به هکرهای کلاه‌سفید بپردازیم تا اینکه میلیاردها دلار را دودستی تسلیم سوءاستفاده هکرهای مجرم کنیم.
- تتر (Tether)
در میان هرج‌ومرج سال 2022، استیبل‌کوین تتر توانست راه خود را از میان خرابه‌های هر دو شرکت افتیایکس و ترا باز کرده و به مسیر رشدش ادامه دهد.
استیبل‌کوین متمرکز تا بوده در خط مقدم نظرات منتقدان بوده! وقتی استیبل‌کوین بومی ترا، با کله به زمین خورد، همه بر این باور بودند که تتر نیز محکوم به فناست.
با این حال، تتر توانسته بر این شایعات غلبه کند و سال فاجعه‌آمیز 2022 را به خوبی پشت سر بگذارد. این در حالی است که شرکت متعهد شده وام‌دهی را از ذخایر خود حذف کرده و ترس، عدم قطعیت و شک یا به‌اصطلاح فاد (FUD) را کنترل کند.
گفتنی است تتر در طول زمان شفاف‌تر شده و 82 درصد از ذخایر آن مبتنی بر دارایی‌های نقدی، معادل‌های نقدی و سایر سپرده‌های کوتاه‌مدت است. مجموع دارایی‌های شرکت در پایان سه‌ماهه سوم سال 2022، بالغ بر 68.06 میلیارد دلار گزارش شده که بیش از کل بدهی‌های 67.8 میلیارد دلاری آن است.
اگرچه این استیبل‌کوین در 10 نوامبر 2022 برای مدت کوتاهی به زیر قیمت یک‌دلاری خود سقوط کرد، چراکه فروپاشی هولناک صرافی افتیایکس بخش کریپتو را تحت تأثیر قرار داده بود، با این حال، آردوینو (Ardoino) پس از افشای اینکه شرکت حدود 700 میلیون دلار بازخرید تتر را طی 24 ساعت پردازش کرده، خواستار آرامش کاربرانش شد. او در توییتی نوشت «مسئله‌ای نیست… ما به راه خود ادامه می‌دهیم». تتر از آن زمان به بعد ثبات خود را به دست آورده و باز با همان قیمت یک دلار معامله می‌شود.
بازنده‌ها
صنعت کریپتو در سال 2022 میلادی بازنده‌های زیادی به خود دید. اما به احتمال زیاد، اولین تصویری که با شنیدن نام بازنده به ذهن همه ما خطور می‌کند، تصویر سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried) سی‌ساله است. بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق صرافی رمزارز افتیایکس، سال 2022 را با دارایی خالص 20 میلیارد دلار آغاز کرد. در عرض کمتر از یک سال، این دارایی خالص هنگفت ناپدید شد و بنکمن فراید جوان، که زمانی یکی از محبوب‌ترین و الهام‌بخش‌ترین چهره‌های اکوسیستم بود، اکنون به اتهام سرقت وجوه مشتریان و ارتکاب کلاهبرداری در اوراق بهادار با قید وثیقه آزاد شده است. یکی از هم‌بنیان‌گذاران ترا، دو کوان (Do Kwon) نیز نفر دوم این لیست است که متواری است و آخرین بار در صربستان ردیابی شده است.
- ترا یواس‌دی (TerraUSD)
استیبل‌کوین‌های الگوریتمی یک مفهوم جدید و امیدوارکننده در بازار گاوی بودند. اکوسیستم ترا نیز با تکیه بر همین هیاهو به اوج رسید. با این حال، طراحی معیوب ترا یواس‌دی (UST) که اکنون با نام ترا کلاسیک یواس‌دی (USTC) شناخته می‌شود، توأم با تصمیم‌گیری‌های بی‌ملاحظه کوان، منجر به سقوط نهایی آن شد. شکست استیبل‌کوین بومی ترا مفهوم استیبل‌کوین‌های الگوریتمی را خدشه‌دار کرد و باعث افزایش حساسیت و بدبینی رگولاتورها نسبت به آن شد.
فروپاشی ترا، بالغ بر 40 میلیارد دلار از سرمایه‌های بی‌زبان مشتریان را به باد فنا داد و سرایتی عظیم را در اکوسیستم به وجود آورد که تقریباً نیم جین از دیگر شرکت‌های فعال در اکوسیستم را به ورطه نابودی کشاند. اگرچه به لحاظ مقیاس یا شدت، بسیاری از دیگر بازنده‌های سال 2022 بر ترا اولویت دارند، اما با توجه به اینکه این شرکت و سقوطش، آغازکننده ورشکستگی‌های دومینویی سال بود، یکی از تأثیرگذارترین عوامل در تحولات سال 2022 شناخته می‌شود.
- آلامدا ریسرچ (Alameda Research)، افتیایکس و صرافی‌های متمرکز
در آغاز سال 2022، ارزش افتیایکس بالغ بر 32 میلیارد دلار گزارش شده بود. این در حالی بود که شرکت خواهر این صرافی، آلامدا ریسرچ نیز ارزش چند میلیارد دلاری خودش را داشت و به نظر می‌رسید به‌صورت مستقل از افتیایکس به فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود ادامه می‌دهد.
با این حال، شرکتی که در ماه نوامبر، سُر و مُر و گنده روی کار بود، به یکباره اعلام درخواست حمایت از ورشکستگی کرد. اگرچه این اعلام حمایت، قرار بود از طریق یک معامله تملیک و ادغام، به پیشنهاد صرافی رقیب، بایننس، پاسخ داده شود، اما با کناره‌گیری رقیب از معامله، امپراتوری 32میلیاردی سم بنکن فراید، ناگهان از هم فروپاشید. یک فروپاشی عظیم که طعمه آن میلیاردها دلار از سرمایه مشتریان افتیایکس بود و آبروی بنکمن فرایدی که تا آن لحظه همه او را یک فرد بشردوست و سالم می‌شناختند.
بعد از فروپاشی افتیایکس، کاشف به عمل آمد که این صرافی و آلامدا ریسرچ، چندان هم مستقل از هم نبوده‌اند. حتی بازوی آمریکایی افتیایکس، افتیایکس یواس (FTX US) نیز که قرار بود یک نهاد جداگانه تحت قوانین ایالات متحده آمریکا باشد، درگیر این جریان پیچیده شد.
به گفته مقامات، افتیایکس یواس و آلامدا ریسرچ، با صرافی اف‌تی‌اکس تراکنش‌های منابع مالی داشته و از همین رو، این دو شرکت نیز در اتهام کلاهبرداری از وجوه مشتریان دخیل هستند. آلامدا ریسرچ، از سپرده‌هایی که مشتریان به افتیایکس سپرده بودند به‌منظور انجام سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر چند میلیارد دلاری خود استفاده کرده است. ضمن اینکه خود افتیایکس نیز با سوءاستفاده از وجوه مردم به‌عنوان وثیقه، وام‌های کلان دریافت کرده است.
یک طرح پانزی بسیار تمیز و شگفت‌انگیز که در ماه نوامبر 2022 شاهد سقوطش بودیم.
سقوط افتیایکس و آلامدا، باعث سرایت بیشتر در اکوسیستم کریپتو شد و در عین حال، اعتماد به صرافی‌های متمرکز را نیز از بین برد. شاید غلو نباشد اگر بگوییم فروپاشی افتیایکس، رویای دستیابی به یک اکوسیستم رمزنگاری بزرگ‌تر را یک‌شبه نابود کرد.
- سرمایه‌گذاران کریپتو
اما در بحبوحه سقوط بسیاری از شرکت‌های فعال در اکوسیستم کریپتو، باید اقرار کنیم که بزرگ‌ترین بازنده سال 2022، سرمایه‌گذاران کریپتو هستند. مردمی که اعتماد کردند و دارایی‌هایشان را به شرکت‌هایی همچون افتیایکس سپردند تا یک‌شبه تمام سرمایه زندگی‌شان نیست و نابود شود.
زمانی که ترا هنوز سر پا بود و 40 میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شد، توکن بومی‌اش لونا (LUNA)، یکی از پنج رمزارز برتر بازار به لحاظ ارزش بود. میلیون‌ها نفر از مشتریان، سرمایه‌های بی‌زبان‌شان را روی همین لونا سرمایه‌گذاری کردند و با سقوط ترا، همه‌چیز یک‌شبه دود شد و به هوا رفت. بخشی دیگر از سرمایه‌گذاران نیز بعد از سقوط ترا، سرمایه‌های نازنین‌شان را در دیگر پلتفرم‌ها نظیر سلسیوس (Celsius)، بلاک‌فای (BlockFi) و هولدنات (Hodlnaut) از دست دادند. توکن‌های تعویض‌ناپذیر (Non-Fungible Token) یا ان‌اف‌تی‌ها نیز یکی دیگر از حوزه‌هایی بود که بخش عمده‌ای از سرمایه‌های سرمایه‌گذاران را بلعید تا جایی که ارزش برخی از مجموعه‌های محبوب آن، حتی تا 70 درصد نیز کاهش یافت. با این حساب، خیلی دور از واقعیت نیست اگر بگوییم بزرگ‌ترین بازندگان سال 2022، سرمایه‌گذاران کریپتو بوده‌اند.
سال 2022، به‌عنوان سال وحشت در تاریخ رمزارزها به ثبت خواهد رسید؛ هرچند رهبران کریپتو در تلاش‌اند این سال را فراموش کرده و 2023 را از نو آغاز کنند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و صدالبته سرمایه‌گذاران کریپتو، در حال بازبینی و بازسازی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود هستند تا بتوانند سال جدید را به دور اتفاقات هولناک 2022 سپری کنند.
به نظر می‌رسد پس از سال‌ها کشمکش، سال جدید یکی از سال‌های اساسی در حوزه رگولاتوری رمزارزها خواهد بود. به‌ویژه که با جریان‌های پیش‌آمده، حساسیت روی تنظیم و نظارت بر صنعت کریپتو نیز بیش از پیش تشدید شده است. روندی که به احتمال زیاد این قدرت را دارد که دست‌کم، بخشی از اعتماد از دست رفته را به صنعت بازگرداند.
