پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در بسیاری از محصولات مانند کتاب، فیلم و نرم‌افزار گرافیک بسیار مهم است. یک طرح گرافیکی خوب، ممکن است موجب جذب مردم‌شود ولی یک طرح گرافیک ضعیف مطمئنا مردم را نسبت به محصول بی‌انگیزه می‌کند، ولو این‌که محصول کیفیت بالایی داشته باشد.
مجید حفیظی اولین گرافیستی است که در ایران برای دستگاه‌های خودپرداز، انیمیشن و طرح‌های مختلف گرافیکی کشیده است. در ادامه گفت و گوی راه پرداخت با مجید حفیظی به عنوان آوانگارد گرافیک دستگاه‌های خودپرداز در ایران را مشاهده می‌کنید.
• آقای حفیظی! از آنجایی که برای بیشتر مردم ایران به اسم شناخته شده نیستید، اول خودتان را معرفی کنید.
خب، مجید حفیظی اردکانی، متولد خرداد 1360 هستم. کاردانی گرافیک از یزد گرفتم و در حال حاضر دانشجوی کارشناسی گرافیک هستم. بهمن 1381 هم وارد شرکت توسن شدم.
• چه شد که وارد کار گرافیک بانکی شدید و در ابتدا از کجا شروع کردید؟
آن زمان که این کار را شروع کردم، همه عابر بانکها تحت سیستم عامل داس بودند و این برای مشتری‌ها جذاب نبود. آن موقع بانک سامان خیلی راغب بود که اولین بانکی باشد که واسط‌های گرافیکی متفاوتی داشته باشد. مخصوصارنگ‌ها خیلی در طراحی واسط کاربری نقش اساسی ایفا می‌کنند. به طوری که مشتری با دیدن رنگ یا تم‌های خاص متوجه شود که رنگ یا تِم مربوط به کدام بانک است. بانک سامان هم خیلی به این طراحی‌ها توجه داشت. مثلا چند روز پیش یک خانم مسنی از من پرسید: “آقا آن بانکی که رنگش زرشکی است می‌دانید کجاست؟” بعد من متوجه شدم که منظورش بانک پارسیان است و راهنمایی‌اش کردم.
بانک سامان خیلی سعی داشت که از این دست کارها را انجام دهد. به همین دلیل از دستگاه‌های خودپرداز شروع کرد. در آن زمان “ولی ضرابیه” مدیر آی‌تی بود و در جلسه‌ای گفتند که مایلیم منوی خودپرداز را به گونه‌ای طراحی کنیم که انیمیشن داشته باشد و از حالت موجود خارج شود. از من پرسیدند باید چه کار کنیم؟در آن دوره ابزارهایی مانند فلش خیلی باب نشده بود. من با آشنایی کمی که با نرم‌افزار گرافیکی 3DMAX داشتم شروع به ساختن یک انیمیشن در همین محیط کردم. اما اولین مشکلی که داشتیم این بود که خروجیها چطور باشند که دستگاه‌های خودپرداز بتوانند آن را بخوانند. چون قدرت سیستم‌های خودپرداز پایین بود، اولین بار به این فکر افتادیم که چند فایل JPEG را پشت سرهم بگذاریم تا در دستگاه خود پرداز نمایش داده شود. در پیاده‌سازی این ایده به مشکل برخوردیم. در قدم بعدی فایل‌ها را از نوع GIF انتخاب کردیم. این فایل‌ها هم فضای زیادی از حافظه دستگاه را اشغال می‌کردند به طوری که پس از مدتی خودپردازها از کار می‌افتادند. در ضمن اگر متن نیاز به تغییر یا ویرایش پیدا می‌کرد، باید کل فایل‌ها را دوباره طراحی می‌کردیم. با هم‌فکری مجید طوسی، مسئول برنامه‌نویسی دستگاه‌های خودپرداز، صفحات را به صورت HTML طراحی کردیم. المان‌های تصویری را طراحی کردیم و با کنترل پنلی که در اختیار بانکها قرار دادیم، هر قسمتی را که نیاز داشتند می‌توانستند عوض کنند.
• یعنی شما خروجی‌های خود را قبل از اجرا تست نمی‌کردید؟
تست هم می‌کردیم، ولی در آن شرایط چاره‌ای نداشتیم. البته این مشکلات خیلی جامع نبودند، مثلا یک بار در هفته ممکن بود دستگاه‌ها نیاز به تعمیر داشته باشند. مشکلات را هم خیلی زود برطرف می‌کردیم.
• چگونه وارد صنعت بانکداری شدید؟
سال 1373 در یزد با خانواده فاطمی آشنا شدم و سال 81 آقای فاطمی به من پیشنهاد کردند که در شرکت، ما به گرافیست نیاز داریم و در صورت تمایل می‌توانید با ما همکاری کنید. من هم قبول کردم اما کار گرافیکی در زمینه بانکی یک سلیقه خاص می‌طلبد و نیازمند آشنایی با بانکداری است. افرادی را می‌شناسم که با بانکداری آشنایی ندارند و وارد این زمینه می‌شوند اما خیلی نمی‌توانند کار کنند و مدتی طول می‌کشد که آشنا شوند
• چگونه طرح‌های شما فراگیر شد؟
در ابتدا برای بانک سامان دو طراحی داشتیم که یکی از آنها تایید شد. با استفاده بانک سامان از این ایده، بانک‌های دیگر هم از آن استقبال کردند. در آن زمان شرکت توسن تقریبا هفت مشتری داشت و ما روی تمام دستگاه‌های خودپرداز آنها هم طراحی‌هایی انجام دادیم.
• واسط کاربری با طراحی خوب چه تاثیری در کاربردپذیری یا جذب مشتری می‌تواند داشته باشد؟
پروسه ورود تکنولوژی به یک کشور تا ساخت آن یک پروسه زمان‌بر است و مردم آرام آرام با تکنولوژی وفق پیدا می‌کنند. در آن زمان تعداد خودپردازها خیلی کم بود. آن دستگاه‌ها فونت ناخوانایی داشتند به همین منظور از پس‌زمینه‌های سیاه استفاده می‌کردند. به همین دلیل در طراحی واسط کاربری ما یک سری تصاویر متحرک (Screen Saver) در نظر گرفتیم که وضوح خیلی بالاتری داشت و در جذب کاربران بسیار موثر بود. مثلا منوی راهنمایی تعریف شد که به نحوه استفاده از امکانات دستگاه کمک می‌کرد. همچنین برای اثربخشی بیشتر یک سری از عناصرخاص تعریف کردیم. برای مثال در زمان انتظار و انجام درخواست مشتری یک ساعت شنی متحرک تعریف کردیم که به کاربر نشان می‌دهد الان باید صبر کند. یا برای دریافت کارت یا قبض از دستگاه انیمیشنی که بازگو کننده این حرکت باشد استفاده شد و طراحی‌هایی از این قبیل.
• در آن زمان حتی کشورهای سازنده این دستگاه‌ها نیز از انیمیشن استفاده نمی‌کردند، درست است؟
بله، سیستم عامل‌ها DOS بودند. آنها هم از طرح‌های ساده تحت این سیستم عامل استفاده می‌کردند. در ایران اولین بار شرکت توسن نرم‌افزار “یاس” را برای خودپردازها طراحی کرد. البته بنده از پیشرفت تکنولوژی انیمیشن در استفاده از این دستگاه‌هادر سایر کشورها اطلاعات زیادی ندارم.
• از بین طراحی‌های انجام شده، انیمیشن کدام بانک را بیشتر می‌پسندید؟
از طراحی‌های خودم، بانک ملت را دوست داشتم که البته الان عوض شده است. در حال حاضر خودپردازهای سامان، انصار، شهر، مهر از طراحی‌های من استفاده می‌کنند.
• برای چه بانک‌هایی طراحی را انجام داده‌اید؟
سامان، انصار، اقتصاد نوین، بسیجیان (مهر)، توسعه، ملت، پارسیان، پاسارگاد، حکمت ایرانیان و چند تای دیگر که الان در خاطرم نیست.
• از طراحی‌های خودتان رضایت دارید؟ تا حالا به فکر بازطراحی افتاده‌اید؟
خیلی از کارها در دقیقه 90 انجام می‌شد. مثلا بعضی از درخواست‌ها در بازه‌ی زمانی کمتر از 24 ساعت باید تحویل داده می‌شد. ولی اکثرا فرصت پیش می‌آمد که طراحی‌ها را عوض کنم. به غیر از بانک سامان که در طراحی باید توافقاتی با آنها انجام می‌شد برای بقیه بانکها خروجی نهایی را می‌فرستادیم و این انیمیشن‌ها برای آنهاجذاب بود و به همین دلیل خیلی روی عناصرو تغییر یا اصلاح آنها تاکید نداشتند.
در رابطه با سلیقه‌های شخصی هم پیش‌می‌آمد که از طراحی‌های قبلی ناراضی باشم ولی در نسخه‌های بعدی رفع می‌کردیم و به بانکها هم پیشنهاد می‌شد. الان که طراحی‌های سابق را می‌بینم از بعضی قسمت ها ناراضی هستم. اگر انیمیشن‌های فعلی شرکت پیکسار را با خروجی‌های چند سال پیش مقایسه کنید متوجه خواهید شد که چقدر دنیای انیمیشن جا برای پیشرفت دارد. چند سال بعد یک تیتر تبلیغاتی برای شبکه “العالم” کار کردم که از نظر من خیلی نسبت به طرح‌های قبلی قوی‌تر بود. البته چند سالی است که در فاز انیمیشن نیستم و در زمینه طراحی وب کار می‌کنم.
• در پایان فضای گرافیک بانکی در ایران را چگونه می‌بینید.
تا چند سال پیش خیلی به گرافیک و واسط کاربری در سیستم بانکی و نرم افزار های مرتبط به بانکداری اهمیتی داده نمی شد. اما چند وقتی که سیستم بانکی متوجه شده که رابط گرفیکی اولین چیزی است که مشتری در سیستم بانکی با آن مواجه می‌شود. به عنوان مثال اینترنت بانک توسن گرافیک خوبی داره و مورد توجه مشتریان بانکها شده و این در مورد جذب مشتری هم موثراست. امیدوارم روزی بتوانم برای بهترین محصولات بانکی ایران رابط گرافیکی طراحی کنم.
گفت و گو از اشکان حسین‌پور