پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فناوری چگونه می‌خواهد مساله واسطه‌های پرهزینه و نهادهای ثالث اعتمادساز را حل کند؟
حسین اسلامی معتقد است شبکه ققنوس صرفا به‌دنبال ایجاد کسب‌وکارهای جدید و مبتنی بر بلاکچین نیست؛ بلکه به‌دنبال این است که تحولی مثبت در نظام اقتصادی کشور با کمک فناوری ایجاد کند و برای اینکه این موضوع اتفاق بیفتد در بسیاری اوقات به جای تقابل با رگولاتور و نهاد نظارتی در خصوص این فناوری نوظهور، تلاش کرده از منافع کسب‌وکاری خود عقب‌نشینی کند.
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۱ و ۳۲ / این روزها حجم علم و ظهور فناوری‌های جدید با سرعت بالایی در حال افزایش است و هر مجموعه در حوزه‌ای مشخص متخصص شده است. دیگر ابوعلی سیناهایی را نمی‌بینیم که در تمام امور متخصص باشند؛ بلکه افراد به‌طور عمده، فقط در یک حوزه اقیانوسی عمیق از اطلاعات و تخصص هستند. همه ما به‌خوبی می‌دانیم که در تمام این حوزه‌ها فناوری اطلاعات یک فعال‌کننده و به عبارتی تسهیلگر است.
با ظهور فناوری اطلاعات و سایر فناوری‌های نوظهور، علوم و فناوری‌های بین‌رشته‌ای اهمیت فوق‌العاده‌ای در کسب‌و‌کارها یافته‌اند. در علوم مختلف هر چقدر جرات کردیم از اسارت‌های ذهنی‌مان رهایی یابیم، در علم اقتصاد هنوز جرات اینکه از بسیاری اسارت‌های ذهنی رها شویم را نداشته‌ایم و تا توانسته‌ایم محافظه‌کار عمل کرده‌ایم. حتی اگر تحول دیجیتال را در سایر بخش‌ها تجربه کردیم، در اقتصاد و به‌ویژه دارایی دیجیتال خیلی پیشرو نبوده‌ایم.
تا امروز یاد گرفته‌ایم به همدیگر اعتماد نکنیم و اگر هم می‌خواهیم اعتماد کنیم، نهاد سومی در میان باشد یا برای انجام بسیاری از کارها به‌دنبال واسطه‌ها بوده‌ایم که خود این نیز باعث ایجاد چالش‌هایی می‌شود. نمونه این تفکر را در بسیاری از امور روزمره می‌بینیم. حال باید این سوال را بپرسیم که فناوری برای ما چه کرده است تا نیاز کمتری به نهاد سوم اعتمادساز داشته باشیم، یا به این واسطه‌گری‌های پرهزینه خاتمه دهیم یا به‌طور بنیادی در ماهیت واسطه‌ها تغییر ایجاد کنیم تا چالش‌های قبلی حل شود.
حل مساله اعتماد و نیز واسطه‌گری غیرضرور توسط یک فناوری نوظهور تا حدود زیادی امکان‌پذیر است؛ دفتر کل توزیع‌شده یا همان DLT که در بخش بانکی و پرداخت ظهور آن را در فناوری بلاکچین دیده‌ایم. حسین اسلامی، قائم‌مقام ققنوس در گفت‌وگویی با ماهنامه عصر تراکنش به این سوال پاسخ داد که فناوری چگونه می‌خواهد مساله واسطه‌های غیرضرور و پرهزینه و نهادهای ثالث اعتمادساز را حل کند.
او معتقد است فناوری ما را به جایگاهی رسانده که می‌توانیم نوع دیگری از اعتماد را داشته باشیم و بدون دادن وکالت و بدون واسطه بسیاری از کارها را انجام دهیم. همان‌طور که متمرکزها در جاهایی عالی بودند، توقع داریم غیرمتمرکزها هم در برخی بخش‌ها عالی باشند و نقاط ضعف متمرکزها را نداشته باشند. در عصر جدید، جوانان امروزی علاقه‌مندند که بدون واسطه فعالیت‌های خود را انجام دهند.
در کنار اینها، پذیرفتن اعتماد از طریق یک فرد یا نهاد ثالث موضوعی موروثی است که در ما نهادینه شده، ولی نسل‌های جدیدتر از جمله نسل‌های Y و Z دیگر به‌راحتی این نگاه سنتی را نمی‌پذیرند. به این نسل نه می‌توانید بگویید چه کاری را انجام دهند و نه می‌توانید بگویید در چه چارچوبی آن را انجام دهند و یکی از این موارد همین موضوع چگونگی اعتماد است که شما نمی‌توانید به آنها بگویید به چه کسی اعتماد کنید یا نکنید و نیز چگونه اعتماد کنید.
ققنوس چه می‌کند؟
اسلامی با بیان این مقدمه به کاری که ققنوس انجام می‌دهد، اشاره می‌کند و می‌گوید: «در ققنوس به‌دنبال این هستیم که دارایی‌ها را توکنایز کنیم، به توکن دیجیتال رسمیت ببخشیم و آن را نماینده یک دارایی کنیم. معتقدیم این یکی از زیرساخت‌های اصلی در اقتصاد برای تحول دیجیتال است.»
او همچنین می‌افزاید: «ما به پول، به کارت بانکی، به موبایل و به خیلی چیزهای دیگر عادت کرده‌ایم، ولی به اینکه یک‌صدم یا حتی یک‌هزارم یک دارایی مثلا یک ملک را به‌طور دیجیتال روی گوشی خود داشته باشیم و آن را از همین طریق منتقل کنیم، عادت نکرده‌ایم. ما می‌خواهیم این فرصت جدید را به مردم بدهیم.»
اسلامی می‌گوید: «اگر بخواهیم خیلی ساده ققنوس را تعریف کنیم، باید بگویم پلتفرم ققنوس ابزاری برای سرمایه‌گذاری خرد در اختیار مردم قرار می‌دهد. مردم خسته شده‌اند از اینکه مدام قدرت خریدشان با کاهش ارزش ریال کاهش یافته و تمایلی به نگهداری ریال ندارند. پس مردم به فکر حفظ ارزش پول‌شان از طریق راه‌های جایگزین و با سرمایه‌گذاری می‌افتند.»
او در ادامه اضافه کرد: «خروجی این رفتار می‌شود هجوم یا خروج هیجانی مردم به بازارهایی مثل دلار، سکه و طلا، خودرو و دیگر بازارها که هم به مردم ضربه می‌زند و هم به آن بازارها و در نهایت نیز به کل کشور. باید به مردم حق داد که به فکر حفظ ارزش دارایی‌شان باشند و نمی‌توان آنها را نقد کرد که چرا وارد این بازارها می‌شوید؛ به خاطر اینکه جایگزین‌ها یا ابزارهای مناسبی برای سرمایه‌گذاری، به‌خصوص سرمایه‌گذاری خرد ـ به‌جز به‌صورت ناقص در بورس ـ در دسترس مردم نیست.»
او می‌گوید ما در ققنوس سعی می‌کنیم حجم زیادی توکن با پشتوانه‌های متفاوت و کارکردهای متفاوت برای سلیقه‌های گوناگون عرضه کنیم تا برای هر کسی با هر ذائقه‌ای گزینه‌های مطلوب برای سرمایه‌گذاری خرد را داشته باشیم.
قائم‌مقام ققنوس ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر سعی می‌کنیم با نگاه اقتصاد مشارکتی امکان مشارکت را برای همه فراهم کنیم و مردم را کنار هم جمع می‌کنیم. مفهوم تعاونی در قانون اساسی هم با این نگاه شکل گرفت؛ کنار هم قرار دادن مردم و خلق ارزش ویژه. حالا ما می‌توانیم ابزارهایی به مردم بدهیم تا با استفاده از آنها ارزش‌های بزرگی خلق کنند و همه از آن منتفع شوند.»
اسلامی استفاده از این فناوری و توکنایز کردن دارایی‌ها را راه‌حلی می‌داند برای اینکه با سرعت زیاد در اقتصاد دیجیتال به جلو پرتاب شویم. او عنوان می‌کند: «در این بخش متخصصان ما فاصله زیادی با سایر کشورها ندارند و حتی در برخی موضوعات هم جلوتر هستند. از سوی دیگر، شرایط خاص کشور ما ایجاب می‌کند که با اسارت‌های ذهنی خود مقابله کنیم، با راه‌حل‌های جدید جلو برویم تا بتوانیم به مردم آرامش دهیم.»
البته اسلامی واسطه‌بودن را خیلی هم بد نمی‌داند. او می‌گوید: «فراموش نکنیم بحث ما حذف هر واسطه‌ای نیست؛ بلکه بهره‌وری واسطه‌هاست. در این فرایند مدل مطلوب، استفاده از کمترین میزان واسطه‌های زائد است. واسطه وقتی بهره‌ور است که دارایی و برند او متعلق به عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان باشد، نه صرفا خود واسطه.»
او در ادامه بیان می‌کند: «برای مثال در ایربی‌ان‌بی یا نمونه‌های مشابه که در مفهوم اقتصاد اشتراکی فعالیت می‌کنند، این سوال مطرح می‌شود که سهم افرادی که در این اکوسیستم به‌عنوان کاربر نهایی یا عرضه‌کننده اقامتگاه ارزش‌آفرینی می‌کنند، کجاست؟ داریم درباره یک مدل جدید صحبت می‌کنیم. می‌توان در برخی موارد منفعت را به خود مردم و کاربران بازگرداند. نگاه فناورانه می‌تواند به اقتصاد مشارکتی، اقتصاد مقاومتی و اقتصاد تعاونی کمک کند. ما اعتقاد داریم هر کس در جایگاه خود و به میزان زحمت و تاثیرگذاری خود، باید منتفع باشد.»
با رگولاتورها مقابله نکردیم
او در پاسخ به این سوال که ققنوس در این مسیر چه کرده است، می‌گوید: «سال 1397 سال تاسیس ما بود. اوایل آن کنسرسیوم پنج‌گانه شرکت‌های فناوری بزرگ حوزه بانکی و پرداخت و بعد شرکت ققنوس را ثبت کردیم. 1398 سال تثبیت ما بود. با اینکه برخی نهادهای نظارتی و رگولاتورها با ما زاویه داشتند، ولی تمام تلاش‌مان را کردیم که به جای مقابله با آنها به‌دنبال راهکار برای رفع دغدغه‌هایشان باشیم و حتی برخی جاها از کسب‌وکار و منفعت‌مان کوتاه آمدیم. خوشبختانه به‌آرامی با برخی از آنها به تعامل و تعادل رسیدیم.»
او ادامه می‌دهد: «ما به‌عنوان یک شرکت خصوصی به سهم خودمان سعی کردیم دانش و اطلاعات مرتبط با این فناوری را به بخش حاکمیتی و دولتی منتقل کنیم. خوشحالم در پی این فعالیت‌ها حجم زیادی از تصمیم‌گیران با فرایند توکنایز کردن آشنا هستند. ما حاضر شدیم از سرعت رشد کسب‌وکارمان کم کنیم، هزینه‌های به‌شدت بیشتری متحمل شویم؛ ولی با رگولاتوری مقابله نکنیم؛ بلکه با آنها به تعامل برسیم.»
او به سایر دستاوردهای ققنوس در این مسیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «میزبانان ما از شش مجموعه به هشت مجموعه ارتقا پیدا کرد و همچنان این فرایند افزایشی را داریم و به‌زودی چند میزبان دیگر نیز اضافه می‌شوند. در سالی که گذشت میزبان تکوست ما، توکن آب‌پارس را ارائه داد. سعی می‌کنیم تا پایان سال یک یا دو توکن دیگر هم عرضه کنیم. اما سال 1399 سال توسعه کسب‌وکار ققنوس است و آغاز آشنایی عامه مردم با محصولات آن.»
اسلامی می‌افزاید: «خود شرکت ققنوس وظایفی دارد و توکن‌هایی را ارائه خواهد داد، اما توکن‌های میزبان‌های دیگر نیز در این پلتفرم به‌زودی عرضه خواهند شد. برای مثال مجموعه فناپ به‌دنبال توکن وثیقه‌گذاری است. مجموعه هلدینگ بهسازان، داده‌پردازی بانک پارسیان و تکنوتجارت به توکن ساختمان علاقه‌مندند و روی آن تمرکز کرده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «ما خودمان به‌عنوان ققنوس روی توکن به‌اشتراک‌گذاری اسناد تمرکز کرده‌ایم و همان‌طور که گفتم این بازار، بازار دوطرفه است. باید سعی کنیم مخاطبان و عامه مردم را به‌آرامی دعوت و از آن طرف توکن‌ها را بهمرور عرضه کنیم تا رشد و بلوغ بهمرور و به شکل غیرهیجانی و ارگانیک صورت گیرد و به مخاطبان خود به‌خوبی پاسخ دهیم. همچنین ما بحث‌های آموزشی را تقویت کردیم. در این راستا آکادمی ققنوس راه‌اندازی شد و در سال آینده درباره آن بیشتر خواهید شنید.»
توسعه نگاه نوآورانه و مشارکت‌جویانه در حوزه دفتر کل توزیع‌شده، به‌ویژه توکنایز کردن دارایی‌ها به‌عنوان عنصر اصلی تحول دیجیتال دیگر فعالیتی بوده که ققنوس در سال 1398 آن را انجام داده است. اسلامی درباره تاسیس مرکز نوآوری ققنوس می‌گوید: «این مرکز در دانشگاه امیرکبیر استقرار پیدا کرد و سال آینده هم با قدرت به جلو می‌رود. در خصوص دیگر اتفاق‌های سال 1398 باید بگویم در حوزه فنی، زیرساخت ما بسیار تکمیل شد؛ کیف توکن ققنوس را ارائه کردیم که افراد می‌توانند آن را از بازارهای مختلف دانلود و توکن‌ها را خریداری کنند.»
او می‌افزاید: «از نظر حقوقی سعی کردیم با قوانین موجود حداکثر تطابق را داشته باشیم. با حجم زیادی از بخش‌های مختلف رگولاتور وارد گفت‌وگو شدیم و سعی کردیم به ابهامات آنها پاسخ بدهیم. در مقام اجرا بسیار بادقت عمل می‌کنیم. به بسیاری از توکن‌ها فکر کرده‌ایم، اما هنوز آنها را عرضه نکرده‌ایم. سعی کرده‌ایم توکن‌هایی که برای مردم جذابیت داشته باشند و برای مخاطبان، عرضه‌کنندگان و نیز برای اقتصاد کشور ملموس و مفید باشد را عرضه کنیم.»
اسلامی می‌گوید: «حقیقت این است که برای ما تنها توسعه کسب‌وکارمان مهم نبود؛ اگر این‌طور بود با مجموعه‌های رگولاتوری مختلف وارد مذاکره نمی‌شدیم. بسیاری از مجموعه‌های دیگر در حال حاضر وجود دارند که بیشتر از ما و بی‌محابا توکنایز کردند و منفعت بردند، اما ما سعی کردیم موضوعات را حرفه‌ای و اصولی پیگیری کنیم. ما به معنای واقعی غیرمتمرکز هستیم. موفقیت ققنوس در موفقیت هشت میزبانش است. هر کدام از اینها اگر در بستر مشترک ققنوس عرضه توکن را انجام دهند؛ یعنی ققنوس موفق شده است.»
چالش 1399؛ اقناع عامه مردم
او مهم‌ترین چالش در سال 1399 را استقبال مردم از توکن‌های ققنوس به‌دلیل نو بودن این فضا می‌داند و می‌گوید: «در حال عبور از سدهای رگولاتوری هستیم، اما اگر خیلی زود وارد این فضا شده باشیم و فرهنگ‌سازی لازم صورت نگرفته باشد، مردم به صرف اینکه ما یک فناوری جدید داریم، از ما استقبال نخواهند کرد. مهم‌ترین چالش ما در سال 1399 اقناع عامه مردم است. مردم باید به‌درستی و به دور از سیاه‌نمایی و بزرگ‌نمایی با آگاهی کامل متقاعد شوند که توکن‌ها و دارایی‌های دیجیتال برای آنها مزیت و ارزش‌افزوده واقعی ایجاد می‌کند.»
او درباره چرایی و چگونگی اعتماد مردم به ققنوس می‌گوید: «در شبکه ققنوس میزبان‌ها نقش ویژه‌ای برای اعتمادسازی بازی می‌کنند. مردم می‌توانند به میزبان‌های معتبر اعتماد کنند. میزبان‌های ما متعلق به مطرح‌ترین بانک‌های کشور هستند که مردم حجم بسیاری از تراکنش‌های فعلی در نظام بانکی را به آنها سپرده‌اند.»
اسلامی ادامه می‌دهد: «بخش دوم ناشرین هستند که میزبانان روی انتخاب ناشرین هم حساسیت بالایی دارند و در عین حال سعی می‌کنند اطلاعات راجع به ناشر هر توکن را به‌صورت کامل ارائه دهند. موضوع سوم این است که افراد در سرمایه‌گذاری چگونه رفتار می‌کنند. اطلاعات در مورد سرمایه‌گذاری برای آنها زیرساخت حیاتی است. ما بستری هستیم که در آن اطلاعات لازم را منتشر و امنیت آن را تضمین می‌کنیم. میزبانان ما هم درباره هر توکن متعهد هستند.»
