پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فین‌تک است.
مینا والی، مدیرمسئول راه پرداخت؛ شنبه / موج فین‌تک که راه افتاده است خیلی‌ها را دنبال خودش راه انداخته. بانک‌ها در سال‌های گذشته برای این که زمین بخورند خیلی بزرگ بودند. منتها الان برای این که بتوانند با تغییرات همراهی کنند خیلی بزرگ هستند. به همین خاطر بانک‌ها به این فکر افتاده‌اند که از کسب‌وکارهای نوآور کوچک کنار خودشان استفاده کنند. نکته مهم درباره این کسب‌وکارها هم تکنولوژی محور بودن آنها است. به عبارتی بانکداری بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر تغییرات دنیای تکنولوژی قرار گرفته است و به راحتی نمی‌توان از کنار آن گذشت. در ادامه نگاهی به تجربه‌های جهانی در زمینه سرمایه‌گذاری بانک‌ها در فین‌تک‌ها می‌اندازیم.
تجربه اروپا
بانک‌های اروپایی روی استارتآپهای فین‌تک قمار کرده‌اند. این قمار آنها در بخش‌هایی مثل مدیریت سرمایه، پول قرض دادن، پرداخت، فناوری‌های مرتبط با قانون‌گذاری، نرم‌افزار و زنجیره بلوک است. در فصل اول سال ۲۰۱۷ بانک‌های اروپایی به کمک کسب‌وکارهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر خود ۷۳ مورد سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند که مبلغ این سرمایه‌گذاری به ۶۶۷ میلیون دلار می‌رسد. تا الان اروپایی‌های نزدیک به ۲.۶ میلیارد دلار روی فین‌تک سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
اروپایی‌ها سرمایه‌گذاران خوبی روی استارتآپهای فین‌تک جهان هستند. در رأس همه آنها هم بانک سانتاندر اسپانیا است. این بانک هم مثل بیشتر بانک‌های دیگر از طریق VC خود (InnoVentures) وارد سرمایه‌گذاری می‌شود. در یک سال گذشته این بانک همیشه در صدر سرمایه‌گذاران بر روی فین‌تک قرار داشته است. از مهم‌ترین استارتآپهای فین‌تک که اروپایی‌ها به سراغ آنها رفتند می‌شود به پراسپر، کبیج و سمفونی اشاره کرد.
بعد از سانتاندر، بانک‌های دیگر اروپایی مانند یوبی‌اس، دویچ بنک، سوسایتی جنرال، بی‌ان‌پی پاریباس، کردیت سوسه، اچ‌اس‌بی‌سی، بی‌بی‌وی‌ای، بارکلیز، آی‌ان‌جی، یونی‌کردیت، آربی‌اس و کردیت آگریکول در فین‌تک سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
سانتاندر، یوبی‌اس و دویچ بنک در صدر این فهرست قرار دارند. سانتاندر ۱۳ سرمایه‌گذاری بر روی ۱۲ استارت‌آپ فین‌تک انجام داده است که بزرگ‌ترین آنها ۱۳۵ میلیون دلار بر روی «کبیج» است. نکته مهم استارت‌آپ‌هایی هستند که بسیاری از آنها توانسته‌اند سرمایه‌گذاری چند بانک را به دست آورند. موفق‌ترین این استارت‌آپ‌ها R3 است که در زمینه زنجیره بلوک کار می‌کند. R3 سرمایه ۱۰۷ میلیون دلاری از ۱۲ بانک اروپایی گرفته است. به آن بخش‌هایی که بانک‌های اروپایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند هم اگر نگاه کنیم می‌بینیم که زنجیره بلوک داغ‌ترین آنهاست. یک نکته جالب هم این است که بیش از ۷۰ درصد سرمایه‌گذاری بانک‌های اروپایی بر روی استارتآپهای فین‌تک آمریکایی بوده است.
بانک‌های آمریکایی
آمریکایی‌ها از سال ۲۰۱۲ تاکنون بیش از ۷۲ راند سرمایه‌گذاری در استارتآپهای فین‌تک داشته‌اند و کل مبلغی که آنها سرمایه‌گذرای کرده‌اند ۳.۶ میلیارد دلار و بر روی ۵۶ کسب‌وکار فین‌تک بوده است. بانک‌های آمریکایی هم به صورت مستقیم وارد سرمایه‌گذاری در فین‌تک نشده‌اند و در چند فصل گذشته بیش از ۱ میلیارد دلار در فین‌تک‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
سه بانک بزرگ فعال آمریکایی در زمینه سرمایه‌گذاری بر روی کسب‌وکارهای فین‌تک سیتی‌بانک، گلدمن ساکز و جی‌پی مورگان چیس است. همان‌طور که پیش از این هم گفتیم این بانک‌ها به صورت مستقیم در استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و از طریق VC هایشان سرمایه‌گذاری می‌کنند.
تمرکز گلدمن ساکز بر روی پرداخت بوده است و بر روی ۶ استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کرده است. بین ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷ این شرکت مالی نزدیک به ۵۷۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بر روی استارتآپهای فین‌تک انجام داده است.
مانند بانک‌های اروپایی همه ۱۰ بانک مهم آمریکا بر روی زنجیره بلوک سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ۸ بانک از ۱۰ بانک فهرست آمریکایی‌ها بر روی R3 سرمایه‌گذاری کرده‌اند. دومین بانک بزرگ آمریکا از نظر دارایی، جایگاه ششم را در فهرست بانک‌های آمریکایی که بر روی استارتآپهای فین‌تک سرمایه‌گذاری کرده‌اند دارد. در آمریکا هم مانند اروپا برخی از استارت‌آپ‌ها توانسته‌اند حمایت هم‌زمان چند بانک را داشته باشند. در این زمینه کنشو توانسته از ۶ بانک سرمایه بگیرد و اکنون نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار ارزش‌گذاری شده است. پیش از این درباره کنشو نوشته بودیم. این استارت‌آپ تجزیه و تحلیل داده و یادگیری ماشین را در تحقیقات مالی به کار می‌گیرد.
بانک‌ها چرا در استارتآپهای فین‌تک سرمایه‌گذاری می‌کنند؟
جواب این سؤال را احتمالاً می‌توان در ۳ بخش داد. نوآوری سریع‌تر، تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر، حل کردن مسائل مشخص. برخی معتقدند کار بانک نوآوری نیست. کار بانک‌ها ایجاد حس اعتماد و اطمینان در مردم است. آنها باید کاری کنند که مردم به آنها اعتماد کنند. نمی‌توان هم مورد اعتماد بود و هم‌زمان خلاق. روی کاغذ شدنی است؛ منتها در عمل این دو جمع اضداد هستند. اعتماد از ثبات می‌آید و خلاقیت از عدم ثبات. بانک‌ها متوجه شده‌اند که ثبات افیون آنهاست و اگر نخواهند تغییر کنند از بین می‌روند. منتها این به این معنا نیست که بانک‌دارها هم باید مثل استارت‌آپ‌ها شروع کنند به تیشرت پوشیدن و «کول بودن». بانک‌ها می‌توانند سروشکل‌شان را حفظ کنند و با دید باز به دوروبرشان نگاه کنند و اگر می‌توانند از قدرت نوآوری کسب‌وکارها استفاده کنند. دومین دلیل مربوط می‌شود به یادگیری ماشین. بانک‌ها به دلیل میراث سنگینی که دارند برایشان آسان نیست که شروع کنند به استفاده از یادگیری ماشین. در عوض استارت‌آپ‌ها به راحتی می‌توانند با آزمون و خطا بهترین راه‌ها را پیدا کنند و بانک‌های باهوش به سراغ این استارت‌آپ‌ها می‌روند که قدرت آنها را درون بانک خود به کار بگیرند. آخرین علت تمایل بانک‌ها به استارتآپهای فین‌تک هم این است که آنها مسئله‌محور هستند. مثلاً اسکوایر توانست بخش زیادی از کسب‌وکارهای خرد که در سال‌های گذشته از خدمات پرداخت استفاده نمی‌کردند را وارد اکوسیستم پرداخت کند. یا مثلاً جایی مانند زوم انتقال پول بین‌المللی را به تجربه متفاوتی تبدیل کرد. این کسب‌وکارها مسئله‌هایی را حل کرده‌اند که برای بانک‌ها حل آنها آسان نبود و یا حداقل برای آنها صرفه نداشت که انرژی‌شان را صرف حل این مسائل کنند. منتها وقتی استارت‌آپی مسئله‌ای را حل می‌کند بانک‌ها راحت‌تر می‌توانند به سراغ این کسب‌وکارها بروند و برای بخشی از مشتریان‌شان که دچار مشکل هستند از خدمات این استارت‌آپ‌ها استفاده کنند.
بنابراین در چند سال اخیر بسیاری از کارشناسان صحبت از Collaboration کرده‌اند. بانک‌ها بزرگ هستند و اعتماد میلیون‌ها نفر را پشت خود دارند. استارتآپهای فین‌تک هم چابک هستند و می‌توانند مسائل مشخص را با هزینه کم حل کنند. بنابراین جمله‌ای که چند سال پیش زیاد تکرار می‌شد حالا بی‌مزه شده است: فین‌تک‌ها بانک‌ها را از بین می‌برند! به نظر می‌رسد فین‌تک‌ها نمی‌توانند بانک‌ها را از بین ببرند و در سال‌های آتی فین‌تک‌ها در بانک‌ها حل خواهند شد.
