پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کارت‌خوان موبایلی یا mPOS ابزار جدیدی است که در دو سال گذشته وارد بازار پرداخت ایران شده و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است؛ در چند ماه گذشته بالاخره این ابزار به ایران نیز راه پیدا کرد و شرکت‌های فناوری پرداخت تلاش می‌کنند به این حوزه ورود پیدا کنند. نمایشگاه الکامپ فرصت بسیار خوبی برای این شرکت‌ها بود که بتوانند با مشتریان و مخاطبان هدف خود دیدار داشته باشند و خدمات خود را درزمینه فناوری‌های پرداخت و خصوصاً کارتخوانهای موبایلی به آن‌ها ارائه کنند. در این گزارش، سری به چند شرکت پرداخت ایران زدیم که با وضعیت و برنامه‌های آن‌ها در حوزه کارتخوانهای موبایلی آشنا شویم.
کارت‌خوان موبایلی چیست؟
کارت‌خوان موبایلی ترکیب ابزاری مانند تلفن همراه هوشمند یا تبلت، دستگاه کارت‌خوان موبایلی و برنامه نرم‌افزاری نصب‌شده بر روی تلفن همراه است. این دستگاه از سال 2014 باهدف پوشش‌دهی سیستم پرداخت در بازارهای خرد، به بازار وارد شد و پس از مدت‌زمان کوتاهی تحت عنوان کارت‌خوان شخصی به همه معرفی شد. با توجه به امکان اتصال mPOS به تلفن همراه و قابلیت‌های یک اپلیکیشن جامع و قدرتمند می‌تواند به سیستمی کامل و یکپارچه از مدیریت حساب‌ها گرفته تا پرداخت در سطح خرد در هر زمان و هر مکان تبدیل شود.
نیاز کسب‌وکارهای مختلف خصوصاً کسب‌وکارهای خرد به سیستم‌های پرداخت و قابلیت حمل‌ونقل آسان، بازار را برای ورود این دستگاه‌ها آماده کرده است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود و اندک زمانی بعد از ورود این دستگاه به بازار جهانی، در ایران هم از آن استقبال زیادی شد.
به گزارش مجله «فوربز» آمریکا، فناوری پایانه‌های فروش سیار با روند چشمگیری روبه‌رو هستند که پس از فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند و اینترنت همراه، سریع‌ترین رشد را در خرده‌فروشی‌ها خواهند داشت؛ به‌طوری‌که نه‌تنها در سه سال آینده، 300 درصد رشد خواهند داشت بلکه این دستگاه‌ها، توانایی جایگزینی با ۲۰ درصد از کارتخوانهای ثابت را هم دارند.
با کارتخوانهای موبایلی و دسترسی ساده و سریع به گزارش‌های مالی هر شخص می‌تواند به حساب‌های خود را بهتر مدیریت کند. این دستگاه همچنین ازنظر زیست‌محیطی نیز با ارسال رسید ایمیلی و پیامکی، مصرف کاغذ را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
مدیریت مالی با کارتخوانهای موبایلی سداد
محمدمهدی صادق، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد در گفت‌وگو با خبرنگار راه پرداخت گفت: «دو ماهی می‌شود که سداد وارد حوزه کارتخوانهای موبایلی شده و در نظر دارد در این بخش فعالیت زیادی داشته باشد. مخاطبان ما در این زمینه، کسانی هستند که می‌خواهند سرویس حضوری به مشتریان خود ارائه کنند؛ به‌عنوان‌مثال، سرویس‌هایی که پخش یا ارسال کالا یا خدمات دارند و به سرویس‌های متحرکی لازم دارند که به مکان پذیرنده ارائه شود.»
به گفته صادق، مشتریان کارتخوانهای موبایلی می‌توانند کسب‌وکاری باشند که با مشتریان متعددی در ارتباط هستند و نیاز دارند دستگاه کارت‌خوان موبایلی را با خود حمل کنند. مدیرعامل پرداخت الکترونیک سداد در این زمینه توضیح می‌دهد: «ما هم می‌توانیم با شرکت‌ها و هولدینگ‌های مختلف طرف قرارداد باشیم و هم دستگاه‌های خود را در اختیار کسب‌وکارهای خرد و افراد حقیقی قرار دهیم. درنتیجه با محدودیت‌هایی که در ارائه دستگاه‌های کارتخوانهای سیار وجود دارد، کارت‌خوان موبایلی می‌تواند جایگزین مناسبی برای آن باشد.»
صادق در ادامه کارکرد کارتخوانهای موبایلی را بیشتر از این دانست و گفت: «استفاده دیگر کارتخوانهای موبایلی این است که آن‌ها می‌توانند به‌عنوان تحلیلگر دستگاه کارت‌خوان باشد. این خدمت برای مشتریانی در نظر گرفته‌شده است که با نصب یک برنامه یا اپلیکیشن، می‌توانند تراکنش‌های خود را در تمام کارت‌های بانکی‌شان ذخیره و مدیریت کنند.»
این سرویس هنوز در پرداخت الکترونیک سداد راه‌اندازی نشده، اما پس از رونمایی این دستگاه در کمتر از 72 ساعت برای مشتریان عملیاتی می‌شود.
چرخ غلتان کارت‌خوان موبایلی سپ
پدرام سالمی، مدیر واحد کسب‌وکار نوین پرداخت الکترونیک سامان درباره برنامه‌های این شرکت در زمینه‌های کارتخوانهای موبایلی به عصرتراکنش گفت: «از دو سال پیش، بحث کارتخوانهای موبایلی در کشور رواج پیدا کرد و دستگاه‌های سخت‌افزار آن وارد کشور شدند. ولی ازآنجاکه در بخش رسید تحویل به مشتری راهکاری نداشت، در رگولاتوری محجور ماند و توجه زیادی به آن نشد. بعد از مدتی هم با رواج اپلیکیشن‌های پرداخت، کارتخوانهای موبایلی بیش‌ازپیش نادیده گرفته شدند. اما نیاز بازار به این دستگاه‌ها محسوس است. به همین علت شرکت‌های بسیاری هستند که این دستگاه را به کشور واردکردند و مجوز سخت‌افزاری هم به آن‌ها داده شده است؛ اما بانک مرکزی در مرحله نرم‌افزاری به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد که بتواند مجوزی اعطا کند.»
شرکت پرداخت الکترونیک سامان نیز مجوز سخت‌افزاری این دستگاه‌ها را در اختیار دارد و به‌صورت آزمایشی و دمو می‌تواند از آن استفاده کند، اما هیچ‌کدام به‌صورت عملیاتی وارد بازار نشده‌اند و برخی شرکت‌ها هم که برای دریافت مجوز اقدام کرده‌اند، با شکست مواجه شدند، چراکه شاپرک در بررسی‌های خود به نکاتی برخورد کرده که نیاز به بررسی و مطالعه داشته است.
سالمی علت اعطای مجوز سخت‌افزار و مطالعه بیشتر درزمینه مجوزهای نرم‌افزاری دستگاه‌های کارت‌خوان موبایلی را این‌گونه توضیح داد: «یک مسئله بخش سخت‌افزار ماجراست که باید ویژگی‌های خاصی به لحاظ فنی داشته باشد که شاپرک به آن مجوز بدهد؛در این مشکلی نیست و اغلب همه دستگاه‌ها واجد این شرایط هستند، اما شاپرک می‌خواهد بداند شرکت ارائه‌دهنده این کارت‌خوان‌ها چه استفاده و کاربردی می‌خواهند از این دستگاه ببرند و رابط بین موبایل و کارت‌خوان، و موبایل و سوئیچ به چه شکلی کدگذاری می‌شود؛ و آیا این کدگذاری‌ها تنها یک کد دارند یا به ازای هر تراکنش متغیر است؟ این‌ها عواملی است که کار را برای دریافت مجوز و ارائه خدمت به مشتریان سخت می‌کند.»
سپ راهکارها و کارکردهای خود را به بانک مرکزی ارائه داده است و در انتظار پاسخ این نهاد است. به عقیده سالمی تا پایان مرداد نتیجه مشخص می‌شود و سپ در صورت اخذ مجوز به مشتریان خود این سرویس را ارائه می‌کند. این شرکت همچنین توانسته است مشتریان بالقوه خود را در این حوزه بیابد و نظر آن‌ها را نسبت به این خدمت جلب کند. سالمی درباره آینده این حوزه می‌گوید: «آینده روشنی در این زمینه وجود دارد. ساخت چرخ همیشه دشوار است، اما زمانی که ساخته شد، استفاده از آن ساده است و همه‌گیر می‌شود.»
فروشگاه‌های اینترنتی، مشتریان بالقوه به‌پرداخت
مهرداد تبریزی، مدیر واحد پیگیری امور دارندگان و پذیرندگان به‌پرداخت ملت درباره وضعیت این شرکت در حوزه کارتخوانهای موبایلی گفت: «دستگاه‌های کارت‌خوان موبایلی ما مجوز خود را در مرحله سخت‌افزاری دریافت کرده‌اند و اکنون منتظر نتیجه بررسی مرحله نرم‌افزاری آن توسط شاپرک و بانک مرکزی هستیم تا این خدمت را به مرحله عملیاتی برسانیم و عمومی کنیم.»
تبریزی درباره امنیت این دستگاه گفت: «کارتخوانهای بانکی دستگاه‌هایی هستند که اطلاعات کارت را دریافت می‌کنند. اما کارتخوانهای موبایلی دستگاه‌هایی هستند که از طریق یک اپلیکیشن به تلفن همراه متصل می‌شوند. این ارتباط بین دستگاه و تلفن همراه از طریق فناوری بلوتوث انجام می‌شود. پذیرنده کسی است که این محصول را در اختیار دارد؛ درنتیجه صاحب دستگاه است که برنامه کارت‌خوان موبایلی را در تلفن همراه خود دارد، نه مشتریانی که کارت خود را در دستگاه می‌کشند که تراکنش انجام شود. کارت کشیده می‌شود، رمز وارد می‌شود و اطلاعات این تراکنش در تلفن همراه پذیرنده نمایش داده می‌شود. پذیرنده شماره تلفن همراه مشتری خود را دریافت می‌کند و اطلاعات این تراکنش را از طریق پیامک به او ارسال می‌کند.»
به عقیده تبریزی، این دستگاه‌ها مختص کسب‌وکارهایی است که سرویس در محل دارند و غیرازاین توزیع کالا و خدمات، دارای یک اپلیکیشن موبایلی نیز هستند که کسب‌وکار خود را از طریق آن اداره می‌کنند. تبریزی توضیح داد: «به‌عنوان‌مثال، سازمان پست یکی از شرکت‌هایی است که از این فناوری می‌تواند استفاده کند. مردم می‌توانند هزینه بسته‌های پستی را دریافت کنند، همان‌جا پرداخت و بعد اطلاعات تراکنش را به‌صورت پیامک دریافت کنند. همچنین فروشگاه‌های اینترنتی و کسب‌وکارهایی که کالاهای خود را به مشتریان خود ارسال می‌کنند، می‌توانند با استفاده از کارتخوانهای موبایلی حساب‌های خود را مدیریت کنند و پرداخت در محل هم داشته باشند.»
دستگاه‌های کارت‌خوان موبایلی به‌پرداخت، آزمایش‌های خود را انجام داده و آماده تأیید بانک مرکزی است که بتواند تبلیغات عمومی خود را در این زمینه شروع و آن را در اختیار مشتریان خود قرار دهد. تبریزی امیدوار است این مسئله تا یکی دو ماه آینده قطعی شود.
10 هزار دستگاه نصب‌شده در ایران کیش
فرهاد وکیلیان، معاون توسعه بازار شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش در گفت‌وگوی خود با عصر تراکنش گفت: «ایران‌کیش اولین شرکتی است که توانست مجوز و تأیید نهایی شاپرک را برای استفاده و فروش را روی دو برند دریافت کند. در حال حاضر ما به مشتریانی که واجد شرایط دریافت کارتخوانهای موبایلی هستند این دستگاه را ارائه می‌کنیم و خود بانک‌ها هم مشتریانی دارند که با آن‌ها هم از پیش قرارداد داشتیم که آن‌ها هم متقاضیان این دستگاه‌ها محسوب می‌شوند.»
وکیلیان درباره استقبال از این فناوری جدید در کشور گفت: «تاکنون استقبال بسیار خوبی از این دستگاه‌ها شده است. اپلیکشین این دستگاه روی اندروید کار می‌کند و نسخه IOS آن در روزهای آینده در نمایشگاه، رونمایی خواهد شد.» او در توضیح اینکه متقاضیان این دستگاه اغلب چه کسانی هستند، گفت: «همه‌چیز قشر پیر و جوان ما اکنون در موبایل است و این مسئله وارد همه ابعاد زندگی آن‌ها خصوصاً کسب‌وکار شده است. به‌صورت کلی، افرادی که به تراکنش‌های بالا نیاز دارند و می‌خواهند همه چیز را درتلفن همراه خود داشته باشند از این دستگاه کارت‌خوان موبایلی استقبال می‌کنند. اصنافی مانند تاکسیرانی، انجام شارژهای ساختمانی، کسب‌وکارهایی با ارسال بسته‌های سبک در سطح شهر، همگی جزو مخاطبان و مشتریان ما محسوب می‌شوند.»
او درباره چگونگی دریافت مجوز از بانک مرکزی گفت: «بانک مرکزی دو مجوز سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارد و ایران‌کیش توانست هردو مجوز را حدود دو ماه قبل دریافت کند. ما در حال حاضر 10 هزار دستگاه کارت‌خوان موبایلی به‌صورت نصب‌شده داریم و تعداد آن‌ها به شکل تصاعدی رو به افزایش است. چیزی حدود 30 هزار درخواست برای دریافت دستگاه داشته‌ایم که در حال بررسی آن‌ها هستیم.»
به گفته وکیلیان، بانک مرکزی در بخش نرم‌افزاری بیشتر به مسائل امنیتی و در مسائل سخت‌افزاری بیشتر به ویژگی‌های خود دستگاه توجه دارد و بیشتر از همه به چگونگی ارتباط بین تلفن همراه و دستگاه توجه دارد.
مبناکارت آماده دریافت مجوز mPOS
مهدی عظیمی، از کارکنان بخش فنی مبناکارت آریا درباره دستگاه‌های کارت‌خوان بانکی این شرکت به خبرنگار ما توضیح داد: «دستگاه‌های ما در حال حاضر به اپلیکیشن اندروید خود متصل می‌شوند و می‌توانند عملیاتی مانند خرید، پرداخت قبوض، خرید شارژ و مانده‌گیری را انجام دهند. بهترین مخاطبان این فناوری افرادی هستند که به‌صورت سیار در سطح شهر رفت‌وآمد دارند و نیاز دارند تا بدون دریافت وجه نقد از مشتریان خود، پول دریافت کنند. پیک‌های پستی، رانندگان تاکسی و ارسال بسته‌های شرکت‌های مختلف، همگی می‌توانند از این دستگاه استفاده کنند. این دستگاه نسبت به کارتخوانهای معمول حجم کمتری می‌گیرد و هزینه پایین‌ترین نیز در مقایسه با دستگاه‌های کارت‌خوان بانکی دارند.»
عظیمی در مورد اینکه، دستگاه‌های کارت‌خوان موبایلی چه مزیتی برای مشتریانی دارد که کارت خود را در این دستگاه‌ها می‌کشند، گفت: «بسیاری از مشتریان مجبورند برای دریافت خدمات و خرید کالا، از طریق درگاه‌های اینترنتی مبلغ را پرداخت کنند و تمام اطلاعات کارت را به درگاه بدهند، درصورتی‌که در این سرویس، مشتری دیگر نیازی ندارد هزینه را از پیش پرداخت کند و تنها با کشیدن کارت و واردکردن رمز می‌تواند اطلاعات تراکنش را از طریق پیامک دریافت کند.»
این شرکت توانسته است مجوز خود را در بخش سخت‌افزاری از بانک مرکزی بگیرد و در انتظار مجوز بخش نرم‌افزاری آن است.
