پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانکداری در هند امروز علاقه‌ی وافری به ایفای نقش‌های اجتماعی نشان میدهد اما فعالیت‌های اجراشده در عمل با آنچه مطلوب است فاصله دارد.
در سالهای اخیر، مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) در سطح جهان شاهد رشد چشمگیری بوده است. موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی در سال 1960 به وجود آمد تا پیوندی میان کسب‌وکارها با جامعه ایجاد کند.
CSR، به استراتژی‌هایی اشاره دارد که شرکت‌ها برای منفعت جامعه به کار می‌گیرند.
واژه پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری به این واقعیت اشاره دارد که کسب‌وکار، الزامات و تعهداتی اخلاقی نسبت به جامعه دارد. CSR همچنین به‌عنوان کسب‌وکار پاسخگو و پایدار نیز تعبیر می‌شود.
صنعتی شدن و تجاری شدن بخش خدمات، راههای جدید و پیشرفتهای آشکاری برای بشر به ارمغان آورده است اما در روی دیگر سکه، این پیشرفتها ریشه در مصرف انرژیهای تجدید ناپذیر دارند و منجر به پدیده‌هایی همچون گرم شدن زمین، انتشار گازهای گلخانه‌ای و تولید زباله‌های دارای آثار مخرب برای نسل‌های آتی شده است.
نگرانی فزاینده در رابطه با توسعه پایدار، مسائل زیست‌محیطی، کنترل جمعیت و مدیریت منابع طبیعی موجب رسمیت یافتن CSR شده است.
در جوامع درحال‌توسعه تا حدودی ضعف در تمرکز و فعالیت‌های اثربخش به این موضوع وجود دارد.
همچنین تحقیقات و پژوهشهای کمی برای مستندسازی و بررسی نمونه‌های عملی اجرای CSR در این کشورها صورت پذیرفته است.
در این مقاله قصد داریم مرور و تحلیلی بر پیشگامان اجرای مسئولیت‌های اجتماعی در میان بانک‌های هندی و تلاشهای آن‌ها داشته باشیم. (متن اصلی این مقاله را می‌توانید از اینجا مطالعه کنید)
.
تجربه CSR در هند
بانکداری در هند از دهه‌های پایانی قرن 18 میلادی با تأسیس جنرال بانک هند در سال 1786 پایه‌گذاری شد. پس‌ازآن بانک هندوستان در سال 1870 تأسیس شد. البته باید گفت که امروزه هر دو بانک دیگر وجود خارجی ندارند.
قدیمی‌ترین بانک موجود در هند هم‌اکنون بانک ایالتی هند (THE STATE BANK) است و نهاد ناظر مرکزی بر بانک‌ها، رزرو بانک هند (RESERVE BANK OF INDIA) است.
از زمان استقلال هندوستان، بانکداری در هند در 4 مرحله رشد کرده است:
- مرحله پایه‌گذاری (1950 تا ملی شدن بانک‌ها در 1969)
- فاز توسعه و گسترش (اواسط دهه 1960 تا 1984)
- فاز تثبیت (1991-1985)
- فاز تحول و اصلاحات (از 1992)
در سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای اطمینان از رفتارهای مسئولانه بخش بانکی نسبت به اجتماع انجام شده است. CSR در بخش بانکی هند به دنبال این است که فعالیت‌های مالی در سراسر هند فراگیر شود و خدمات مالی در مناطق بدون بانک کشور ارائه شود، توسعه اقتصادی اجتماعی از طریق تمرکز بر فعالیت‌های فقرزدایی و آموزش سواد مالی در مناطق روستایی، خوداشتغالی، حفظ محیط‌زیست و … محقق شود.
بانک مرکزی هند (RBI) هم بر استفاده از شاخصهای اندازه‌گیری توسعه پایدار اقتصاد با درک اهمیت بالای CSR اصرار دارد.
فعالیت‌های اجتماعی عمده بانک‌ها در هند در دو بخش بانک‌هاى خصوصی و بانک‌های عمومی قابل‌بررسی است. حوزه‌های عملی آن‌ها عبارت‌اند از رفاه کودکان، رفاه جامعه، آموزش، محیط‌زیست، حوزه سلامت، فقرزدایی، توسعه روستایی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، توانمندسازی بانوان، حمایت از کودکان دختر و اشتغال.
تحلیل سه حوزه‌ی اصلی از فعالیت‌های اجتماعی این بانک‌ها، زمینه‌های برجسته‌ای در موضوع مسئولیت‌های اجتماعی ترسیم می‌کند. بانک‌های بخش عمومی هند عمدتاً در حوزه‌ی نابرابری‌های منطقه‌ای از طریق فعالیت‌های مختلف توسعه‌ای به امور اجتماعی پرداخته‌اند.
علاوه بر این، آن‌ها به‌طور اصولی بر برابری جنسیتی از طریق توانمندسازی خانم‌ها تمرکز داشته‌اند.
تمرکز عمده بانک‌های خصوصی هند در ایفای نقش‌های اجتماعی معطوف به ارتقاء سطح آموزش و اشتغال بوده است. سایر حوزه‌های موردتوجه آن‌ها عبارت‌اند از: رفاه، برنامه‌های رفاه کودکان و حفاظت از محیط‌زیست.
تجربه عملی بانک‌های خصوصی در اجرای CSR طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها را شامل می‌شود ازجمله توسعه روستایی، توسعه اجتماعی و رفاه اجتماعی، مشوق‌های خانوادگی توانمندسازی خانم‌ها و حفاظت محیط‌زیست.
بخش عمدهای از عواید سالانه بانک‌ها برای پشتیبانی ساختارها، رویدادها و افرادی که در حوزه سلامت کودکان، آموزش، تفریح و توسعه سرمایه‌های انسانی و هنر فعال هستند مصرف می‌شود.
با نگاهی به حوزه‌های فعالیت‌های اجتماعی بانک‌های موردمطالعه متوجه می‌شویم اولویت اول هر دو نوع بانک (عمومی و خصوصی) در هند، رفاه اجتماعی است هرچند که هر گروه از بانک‌ها رویکرد متفاوتی برای ارتقای یک مقوله مشابه دارند.
روند کلی بانک‌های بخش عمومی فعالیت‌های متمرکز بر توسعه مناطق روستایی و رفع نابرابری‌های جنسیتی است.
از سوی دیگر فعالیت عملیاتی اصلی در بانک‌های خصوصی بر آموزش و اشتغال عمومی و کاهش مخاطرات زیست‌محیطی از طریق راهبردهای بانکداری سبز متمرکز بوده است.
.
نمونه‌هایی از فعالیت بانک‌های هندی در ایفای مسئولیت‌های اجتماعی
به‌منظور رسیدگی به نگرانی‌های حوزه محیط‌زیست، بانک مرکزی هند تصمیم گرفته است ساختمان‌های خود را در مصرف انرژی بهینه‌سازی کند. جایزۀ رتبه یک کارایی انرژی به دفاتر این بانک در بهابانزوار و دهلی‌نو اعطا شده است.
چهار ساختمان این بانک واقع شده در چِنای، کوچی و کلکته به‌عنوان ساختمان‌های 5 ستاره در مصرف انرژی شناخته میشوند.
بانک توسعه صنایع کوچک هند اولین تأمین‌کننده مالی شرکت‌های کوچک و متوسط تولیدی در هند، در امور زیست‌محیطی و اجتماعی مشارکت داشته است و آن را با کسب‌وکار اصلی‌اش ادغام کرده است.
این بانک اعتبارات حمایتی و وسیعی برای صنایع کوچک و متوسطی که در پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی پیشگام هستند، در نظر گرفته است.
بانک ایالتی هند (SBI) قدیمی‌ترین بانک هند در عملیات وام‌دهی خود ابتکاراتی منطبق با بانکداری سبز انجام داده است. در راستای موضوع مهم گرم شدن کره زمین، این بانک تصمیم گرفته است تدابیری برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی به کار گیرد.
اول کاهش تأثیر بانک در تولید کربن و دوم حساس ساختن مشتریان بانک نسبت به اهمیت موضوع انتشار کربن. بانک ICICI هند تعهد خود در مشارکت در امور زیست‌محیطی و حمایت همه‌جانبه خود از پروژه‌های با فناوری پاک را نشان داده است. این بانک اعتبارات گسترده‌ای در حمایت از خودروهای با تولید کربن صفر تخصیص داده است.
بانک IDBI یک گروه تخصصی در خصوص گازهای گلخانه‌ای تشکیل داده است. IDBI یک برنامه همکاری با بنیاد توسعه اجتماعی به نام «بنیاد لبخند» اجرا کرده است.
این بانک چهار دستگاه رایانه شخصی به بنیاد لبخند هدیه داده است تا در چهار پروژه اجتماعی در دهلی استفاده شود.
يس بانك (YES BANK)، چهارمین بانک بزرگ خصوصی هند در همکاری با سازمان غیردولتی و مردم‌نهاد CARE INDIA که بیش از 60 سال سابقه فعالیت در هند دارد، اولین خدمت حساب سپرده‌گذاری اجتماعی در هند را اجرا کرده است. حساب سپرده‌گذاری اجتماعی (SDA) یک انقلاب در حسابهای سرمایه‌گذاری است که به مشتریان این امکان را میدهد که از طریق سازمان CARE INDIA در امور اجتماعی سرمایه‌گذاری نمایند.
این خدمت، جایزه بهترین تجربه عملی مسئولیت اجتماعی را در ماه مارس 2011 به خود اختصاص داده است. اکسیس بانک (ABF) در اندیشهی مشارکت در حوزۀ آموزش و خدمات درمانی است. این بانک برنامه‌های مختلفی در حمایت از برنامه‌های آموزش تدوین کرده است.
مؤسسه اعتباری بالوادیس (Balwadis) به موضوع برنامه‌های کودکان در سنین 2 تا 6 سال تمرکز کرده است. این مؤسسه در ساخت و توسعه اماکن آموزشی برای کودکان کم سن و سال که در مناطق شهری بزرگ و گروه‌های ضعیف جامعه هستند مشارکت داشته است.
بانک HDFC در همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد برنامه‌های آموزش غیررسمی فنی و حرفه‌ای برای ارتقای مهارت‌های افراد و کمک به توسعه متوازن و پایدار اجرا نموده است.
بانکداری در هند امروز، علاقه‌ی وافری به ایفای نقش‌های اجتماعی نشان میدهد اما فعالیت‌های اجراشده در عمل با آنچه مطلوب است فاصله دارد. یکی از ضعف‌ها در این زمینه عدم وجود استانداردهای گزارش دهی فعالیت‌های CSR در بانکداری است.
برخلاف شاخص‌ها و گزارش‌های مالی، نتایج بررسی‌ها نشان میدهد تعداد کمی از بانک‌ها نگرش و فلسفه درستی نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی دارند.
برخی از آن‌ها این فعالیت‌ها را چیزی جدای از کسب‌وکار اصلی‌شان میدانند. در برخی از پروژه‌ها که اثرات اجتماعی مثبتی دارند نیز تأثیرات اجتماعی ارزیابی نمی‌شود بلکه فقط مسائل مالی در نظر گرفته می‌شود.
منبع: کانال تلگرامی بانک ملت و RI Publication
