علیرضا غفاری از دوستان و همراهان ما در سایت راه پرداخت، در سفری که با تازگی به روسیه داشته است سعی کرده است از دید راه پرداخت به محیط این کشور نگاه کند و از تجربه‌هایش از برخی سیستم‌های پرداخت مسکو برای ما نوشته است؛ در ادامه به نقل از علیرضا غفاری نگاهی به سیستم‌های پرداخت الکترونیک در روسیه خواهیم داشت.

.

سیستم پرداخت صورت‌حساب اپراتورهای موبایل در روسیه

سیستم پرداخت شارژ و صورت‌حساب اپراتورهای موبایل تقریباً مشابه ایران بود، با این تفاوت که شما نمی‌توانستید برای پرداخت هیچ مبلغی که شامل پرداخت قبوض نیز است از یواِس‌اِس‌دی (USSD) استفاده کنید؛ و وقتی من نیز با چند متخصص پرداخت در روسیه صحبت کردم و شیوهٔ پرداخت‌های این‌چنینی را در ایران و رویکرد بانک مرکزی در پایان دادن به این سرویس را برای او شرح دادم، بلافاصله تعجب کرد و گفت: «معلوم است! این شیوه‌ای ناامن است.»

از آن‌ها پرسیدم پس شما چگونه در زمان‌هایی که به اینترنت دسترسی ندارید و نیاز به تسویه‌حساب نیز دارید، این کار را انجام می‌دهید؟ شیوه‌هایی را که نام برد دقیقاً مانند آن‌هایی بود که ما در ایران استفاده می‌کردیم، اما آن‌ها این قابلیت را داشتند تا با ثبت کارت‌بانکی و اعتباری خود در هنگام سفارش سخت‌گیرانه، سیم‌کارت و تعیین و تنظیم مبلغ و زمان تسویه‌حساب‌های منظم روزانه، هفتگی و ماهانه، این امکان را به اپراتورهای موبایل بدهند تا این میزان را به‌صورت کاملاً خودکار از حساب بانکی آن‌ها برداشت کند.

در روسیه از سیم‌کارت Megafon استفاده می‌کردم، یکی از امکانات و خدماتی که این شرکت به‌تازگی ارائه می‌داد و البته من از آن استفاده نکردم، امکان اتصال حساب سیم‌کارت به کارت‌های فیزیکی شرکت مستر کارت بود، چیزی که بارها و طی جلسات متعدد با یکی از اپراتورهای بزرگ کشور شخصاً پیگیری کردم، اما به دلایل فنی، سیاست‌گذاری و متأسفانه باز هم قانونی، فرایند بسیار کند پیش رفت تا اینکه از پیگیری این کار منصرف شدم.

با استفاده از کارت صادر شدهٔ متصل به حساب اپراتور موبایلتان شما می‌توانستید کلیهٔ خریدهای معمول خود را با مستر کارت انجام دهید و مبالغ در ازای دریافت کارمزدی از حساب سیم‌کارت کسر می‌شد.

.

پرداخت در متروهای روسیه

مترو در روسیه سابقهٔ بسیار طولانی دارد و بافت ایستگاه‌های آن قدیمی و برخی موزه‌هایی است بسیار زیبا؛ اما درعین‌حال جایی برای تکنولوژی در آن باز است.

در روسیه کارت‌هایی به نام Troika وجود دارد که این کارت‌های چند بار مصرف انحصاراً به‌منظور استفاده در سیستم حمل‌ونقل مسکو عرضه می‌شوند. کاربران می‌توانند به شیوه‌های ترمینال‌های پرداخت، آنلاین و از طریق پیامک، اقدام به شارژ این کارت‌ها نموده و در تمامی سیستم‌های حمل‌ونقل روسیه استفاده نمایند.

ازجمله ویژگی‌های استفاده از این کارت‌ها، پرداخت هزینه‌های مترو و پارکینگ، دریافت گزارش‌های سفر و بازگشت کل مبلغ کارت در صورت مفقودی است.

.

سفر با Yandex Metro

متروی مسکو بسیار گسترده است و تمامی نقاط شهری که تقریباً سه برابر تهران خودمان است را پوشش می‌دهد؛ ازلحاظ قطارها و مدرن بودنشان چنگی به دل نمی‌زند، اگرچه در نمایشگاه دائمی خودشان سری جدیدی از قطارها را رونمایی کردند، اما سرعت حرکت و تعداد قطارهای یک مسیر بسیار زیادی است و شاید بتوان گفت هر 3 دقیقه یک‌بار یک قطار جلوی پایتان می‌ایستد!

استفاده از چنین سیستم مترویی باوجود تابلوهای راهنمایی بسیار زیاد زبان روسی، بدون استفاده از حتی یک حرف انگلیسی و همچنین مردمی که اکثراً نمی‌توانند کوچک‌ترین مکالمه انگلیسی داشته باشند، قطعاً ناگزیر به استفاده از سیستمی مدرن‌تر مانند Yandex Metro است.

با یاندکس مترو شما هر مسیری را که می‌خواهد بروید ابتدا و انتهایش را مشخص می‌کند و سپس این اپ به شما می‌گوید که شما دقیقاً در هر زمان کجا هستید و دقیقاً چه زمانی به مقصد خواهید رسید. چیزی که برنامه‌ریزی را برای استفاده از سیستم‌های حمل‌ونقل شهری ممکن می‌سازد!

همین اپلیکیشن امکانی را برای شما فراهم می‌کند تا با وارد نمودن شماره کارت Troika کارت خود و وارد نمودن مبلغ موردنظرتان اقدام به شارژ کارت خود کنید و سپس باید به کیوسک‌های زردرنگ یاندس که در ورودی‌های مترو موجود است مراجعه کنید و کارت خود را برای نهایی کردن پروسه نزدیک و شارژ کنید. با این کار دیگر نیازی نیست در صف بمانید.

اگرچه اگر هم تمایل داشته باشید یا ناگزیر باشید در صف شارژ و خرید بلیت بمانید می‌توانید مبالغ خود را به‌صورت پول نقد و یا دستگاه کارت‌خوانی که در روبه‌روی باجه هست، پرداخت کنید.

.

پرداخت در Yandex Taxi

دقیقاً مشابه Uber آمریکایی و اسنپ و تپ 30 ایرانی، شرکت محبوب و روسی Yandex به حوزهٔ راهکار پلتفرمی خدمات تاکسی‌رانی نیز وارد شده بود؛ با اینکه این اولین تجربهٔ استفاده من از چنین سرویس‌هایی بود اما بسیار برایم لذت‌بخش بود.

در بانک Sberbank روسیه به همراه پدرم مشغول افتتاح حساب بودم! که حس کنجکاوی همیشگی پدر او را واداشت تا از این سرویس استفاده کند؛ ازآنجاکه ما زیاد در ایران نمی‌توانیم روی زمان‌بندی سفرهایمان حساب باز کنیم، پدر به خیال آنکه آمدن خودروی درخواستی با زمان زیادی همراه است، در همان اثنای کارهای ناتمام بانکی درخواست یک تاکسی نمودند! تاکسی حدود دو دقیقه بعد جلوی بانک منتظر ما مانده بود به‌طوری‌که من از شیشهٔ بانک آن را داشتم می‌دیدم و بعد از مدتی به شماره تلفن پدر شروع به تماس گرفتن کرد.

ازآنجایی‌که کارمندان بانک مذکور بسیار با مشتریان خودمانی می‌شدند متأسفانه و از میز خود بیرون می‌آمدند و تمامی مراحل کار را از ابتدا تا انتها روی یک مبل راحتی برای همه مشتریان توضیح می‌دادند، من دلم می‌خواست که زودتر این مشتری مداری‌شان به پایان برسد!

از کارمند بانک سریعاً تشکر کردیم و راهی یاندکس تاکسی شدیم، یک اتومبیل تمیز فورد که راننده‌ای خوش‌برخورد و مسلط به زبان انگلیسی داشت، چیزی که من دلم لک زده بود تا در روسیه با یک انگلیسی زبان صحبت کنم!

نقشه‌ای روی تبلت در جلوی رویش بود که علاوه بر شمارنده زمان سفر، ابتدا و انتها و مسیر سفر را نمایش می‌داد. طولی نکشید که به خاطر فرهنگ بالای رانندگی در آنجا و حرکت بین خطوط و عدم ایجاد قیف‌های ترافیکی سریعاً به مقصد خود رسیدیم. در زمان پرداخت مبلغ کرایه، شما دو انتخاب پیش رو داشتید:

• اول اینکه می‌توانید مبلغ را به‌صورت نقد به راننده پرداخت کنید.
• دوم اینکه می‌توانید از کارت‌بانکی خود عکس بگیرید تا در هر زمان که از این سرویس استفاده می‌کنید یاندکس هزینه را از حساب بانکی‌تان کسر کند.

.

پرداخت در مک‌دونالد

در رستوران مک‌دونالد مسکو شما می‌توانستید به طرق مختلف سفارش خود را انجام دهید که از طریق گفتاری گرفته تا استفاده از تکنولوژی‌های روز. یکی از این شیوه‌ها استفاده از کیوسک‌ها بود.

شما می‌توانستید سفارش‌های خود را از درون کیوسک‌های متعددی که در بدو ورود شما نصب شده بود انجام دهید و سپس با استفاده از کارت‌خوان نصب شده در کنار آن و یا کیف پول‌های متعددی که در روسیه موجود است اقدام به پرداخت صورت‌حساب خود کنید. پس‌ازآن سفارش‌های کلیهٔ مشتریان مک‌دونالد روی صفحه‌نمایش‌های بخش مربوطه نمایش داده می‌شد.

ماجرای افتتاح حساب بانکی

درزمانی که در مسکو بودم دلم می‌خواست هرروز را صرف یادگیری چیزهای جدید و تجربه‌های گوناگون کنم. یک روز به ذهنم رسید که بروم ببینم آیا می‌شود یک حساب بانکی برای من که ایرانی هستم باز کنم یا نه؛ به بانک Alfa Bank روسیه که یک بانک خصوصی هم بود، مراجعه کردم.

بسیار کارمندان خوش‌برخوردی داشت اما گفت که ما برای ایرانی‌ها حساب بانکی باز نمی‌کنیم؛ بعد از تحقیقاتم کاشف به عمل آمد که این بانک از زیرمجموعه‌های شرکت هلدینگ Alfa Group است که سهام‌دار اپراتور Beeline و Turkcell ترکیه نیز هست و سهام شرکت نیز در بورس آمریکا خریدوفروش می‌شود! بعد از ناامیدی مجدداً تصمیم گرفتم این بار به سراغ یک بانک دولتی بروم و Sberbank را انتخاب کردم. به دنبال لیست شعب این بانک روی نقشه بودم و متوجه یک چیز خیلی جالبی شدم، چیزی که برخلاف تجربه‌های ایران بود.

• اول اینکه شعب کلیهٔ بانک‌های روسی بسیار کم بود و اگر هم درون شهر مشغول قدم زدن می‌شدید خیلی کم پیش می‌آمد بانکی ببینید.
• دوم اینکه اگر بانکی می‌دیدید، بسیار جمع‌وجور و حداکثر در یکی دو طبقه در مساحت کم بود، چیزی که وقتی ما شعب بانکی را در ایران می‌نگریم با شعب بسیار و با مساحت زیاد و مجلل مواجه می‌شویم.
• سوم اینکه ساعت کاری این شعب کم اگر که دولتی بودند اکثراً از 8 صبح تا 7 شب بود و اگر خصوصی بود از 8 و 9 صبح تا 10 شب!

بالاخره شعبه نزدیک به هتل را پیدا کردیم و با پدر راهی شعبه شدیم. وقتی وارد شدیم یک فرد دقیقاً با یک تبلت در بدو ورود کنار در ایستاده بود و شما را راهنمایی می‌کرد. وقتی دید ما خارجی هستیم سریعاً به مدیر شعبه اطلاع داد و مدیر شعبه سریع پیش ما آمد و کلیهٔ کارهای ما را خودش پیگیری کرد. چیزی که به ما گفت این بود که شما می‌توانید حساب بانکی باز کنید و مشکلی ندارد. این کار را برای ما کرد، اگرچه من هنوز شک داشتم ویزا کارت برای ما کارت صادر کند و گفت که چهار روز دیگر کارت شما آماده است.

چهار روز گذشت، به ما زنگ زدند و گفتند بیایید و کارت را تحویل بگیرید. وقتی مراجعه کردیم، باورش سخت بود اما ویزا کارت برایمان صادر شده بود. از ما پرسیدند که آیا می‌خواهید کارتتان را بیمه کنید تا در صورت سرقت موجودی تا سقف 120 هزار دلار به حسابتان برگردد؟ که گفتیم نه لازم نیست. بعد تنها پاسپورت‌هایمان را گرفتند و خودشان سریعاً اسکن کردند و رمز کارت‌ها را بر روی یک پد کیبورد وارد کردیم و کارت‌ها را تحویل گرفتیم.

بعدازآن مدیر شعبه یک فرد را فراخواند تا کارهای ما را پیگیری کند؛ جالب این بود که تنها یک باجه در آن بانک بود که کارمندان پشت آن بودند و مابقی که تعداد بیشتری نیز بودند کنار مشتریانشان ایستاده بودند و در تمامی مراحل آن‌ها را راهنمایی می‌کردند.

یکی از کارمندان آمد و کنار ما بر روی یک مبل راحتی نشست و تمامی درخواست‌های ما اعم از فعال کردن موبایل بانک و اینترنت بانک را برایمان توضیح داد. تلفن هوشمند من شارژ باطری کم داشت، خودش گرفت و برد و به شارژ زد، گوشی پدر را گرفت و نرم‌افزارها را همراه با توضیح نصب کرد و کوچک‌ترین مسائل بدیهی را نیز توضیح داد و سپس رفت سراغ گوشی من.

این تجربه بسیار کوتاهی بود از سفری خارجی که دوست داشتم با شما در میان بگذارم، امیدوارم که سیستم بانکی ما در بسیاری از فرایندهای حتی بدیهی نیز مجدداً بنگرد و بازنگری‌های نوآورانه را در آن‌ها بگنجاند، البته اگر بانک مرکزی و نهادهای قانون‌گذاری به وظیفهٔ وضع قانون به‌موقع و راهگشا و سپس نظارت خود عمل کنند و کمکی باشند به ظهور تکنولوژی و نوآوری.