پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صادق ذبیحی / شیروانی سیرویا، کارآفرین در حوزه تامین مالی موبایلی است و ابزاری ساخته که به هرکسی اجازه می‌دهد از طریق تلفن همراه برای خودش سابقه اعتباری ایجاد کند. او مدیرعامل و بنیانگذار اینونچر (InVenture) است که کارش تسهیل دسترسی کسب‌وکارهای کوچک به تامین مالی از طریق ایجاد سابقه اعتباری به کمک ابزارهای موبایلی است. شیروانی تجربه‌های خوبی در زمینه سلامت، تامین مالی خرد و بانکداری سرمایه‌گذاری دارد و دانش‌آموخته دانشگاه کلمبیا است. آن چه که در ادامه می‌خوانید متن پیاده شده سخنرانی او در سایت تد است.
تصور کنید می‌خواستید هزار دلار به کسی که دو ردیف عقب‌تر از شما نشسته قرض بدهید. چه چیزی لازم است دربارۀ او بدانید تا خیالتان راحت شود؟
مادر من در اواخر سی‌سالگی‌اش به آمریکا آمد. او پزشکی است در بروکلین و به دوستان و همسایگان اجازه می‌دهد تا برای خدمات درمانی به او مراجعه کنند، چه بتوانند همان موقع هزینه را بپردازند یا نه. به یاد دارم که در فروشگاه به بیماران او برخورد می‌کردیم یا در پیاده‌رو، و بعضی وقت‌ها آن‌ها می‌آمدند و همان‌جا هزینۀ جلسات قبلشان را پرداخت می‌کردند. او هم از آن‌ها تشکر می‌کرد، و احوال خودشان و خانواده‌شان را می‌پرسید. او به آن‌ها اعتبار می‌داد چون به آن‌ها اعتماد داشت.
بیشتر ما شبیه مامان من هستیم. ممکن است به کسی که می‌شناسیم یا کسی که کنار ما زندگی می‌کند اعتبار بدهیم ؛ اما بیشتر ما احتمالاً حاضر نیستیم به یک غریبه قرض بدهیم مگر اینکه چیز هرچند مختصر درباره او بدانیم.
بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و سایر سازمان‌های سرمایه‌گذاری ما را به‌صورت شخصی نمی‌شناسند، اما برای اعتماد به ما روشی دارند، و آن بر اساس امتیازات اعتباری ما است. امتیازات اعتباری ما بر اساس جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات عمومی مصرف ما ساخته می‌شوند؛ و به خاطر آن‌ها، ما دسترسی نسبتاً آسانی به همۀ خدمات و کالاهای موردنیاز داریم، از برق منزل گرفته تا خریدن خانه، یا پذیرفتن ریسک و آغاز کسب‌وکار.
اما 2.5 میلیارد نفر در سراسر دنیا هستند که امتیاز اعتباری ندارند که یک سوم جمعیت جهان هستند. آن‌ها امتیازی ندارند چون اطلاعات عمومی ثبت‌شده دربارۀ آن‌ها وجود ندارد – نه حساب بانکی، نه پیشینۀ اعتباری، و نه حتی شماره تأمین اجتماعی؛ و به همین دلیل که امتیازی ندارند، به اعتبار یا محصولات مالی دسترسی ندارند تا زندگی خود را بهبود ببخشند؛ به آن‌ها اعتماد نمی‌شود.
ما به دنبال راهی برای ایجاد اعتماد بودیم تا بتوانیم برای 2.5 میلیارد نفر دسترسی مالی ایجاد کنیم. پس یک نرم‌افزار موبایل ساختیم که با استفاده از اطلاعات موبایل برای آن‌ها امتیاز اعتباری می‌سازد. هم‌اکنون بیش از یک میلیارد تلفن هوشمند در بازارهای درحال‌توسعه وجود دارد؛ و مردم هم مثل ما از آن‌ها استفاده می‌کنند. به دوستانشان پیام متنی می‌دهند، به دنبال مسیرها می‌گردند، در اینترنت گردش می‌کنند و حتی نقل و انتقال مالی انجام می‌دهند.
باگذشت زمان، این داده‌ها بر روی تلفن همراه ثبت می‌شود، و تصویر واقعاً کاملی از زندگی فرد را به وجود می‌آورند. مشتری‌های ما امکان دسترسی به این اطلاعات را می‌دهند و ما آن‌ها را با استفاده از نرم‌افزار ثبت می‌کنیم. این به ما کمک می‌کند تا میزان ارزش اعتباری هرکس را متوجه شویم کسانی مانند جنیفر، صاحب یک کسب‌وکار کوچک در نایروبی کنیا. جنیفر ۶۵ سال دارد و برای دهه‌ها در بخش تجاری مرکزی یک غرفه غذا فروشی را اداره می‌کرده است. او سه پسر دارد که آن‌ها را به آموزشگاه فنی و حرفه‌ای فرستاده است، و همچنین رهبر گروه پس‌انداز محلی است.
اطلاعات ما نشان می‌دهد افرادی که با بیش از ۵۸ نفر در تماس هستند وام‌گیرندگان بهتری از آب درمی‌آیند. در مورد جنیفر، او با ۸۹ نفر مختلف در تماس بود، که موجب شد 9 درصد بازپرداخت او افزایش پیدا کند. این‌ها تنها چند نمونه از هزاران دادۀ کلیدی هستند که ما برای ارزیابی اعتبار افراد به آن‌ها توجه می‌کنیم
کار غرفۀ غذا فروشی جنیفر خوب است. او هرروز درست به‌اندازۀ هزینه‌ها درآمد دارد؛ اما ازنظر مالی در امنیت نیست. هر مورد غیرمترقبه‌ای می‌تواند او را مقروض کند؛ و او هیچ درآمد اضافه‌ای هم ندارد تا روش زندگی خانواده‌اش را در جریان حوادث بهبود ببخشد، یا برای بزرگ کردن تجارتش سرمایه‌گذاری کند. اگر جنیفر اعتبار بخواهد، گزینه‌های او محدود هستند. او می‌تواند وام اندکی بگیرد، اما باید گروهی ایجاد کند که اعتبار او را تضمین کنند؛ و حتی آن‌وقت هم، حجم وام بسیار کم خواهد بود و تأثیر چندانی در تجارت او نخواهد داشت، به‌طور متوسط چیزی در حدود ۱۵۰ دلار. نزول‌خورها همیشه یکی از گزینه‌ها هستند، اما با نرخ بهرۀ بیش از ۳۰۰ درصد، خطر بالایی دارند؛ و چون جنیفر وثیقه یا پیشینه اعتباری ندارد، نمی‌تواند برای دریافت وام تجاری به بانک مراجعه کند.
اما یک روز، پسر جنیفر او را قانع کرد که نرم‌افزار ما را بگیرد و برای یک وام درخواست بدهد. جنیفر به تعدادی سؤال درگوشی خود پاسخ داد و امکان دسترسی به برخی اطلاعات کلیدی دستگاهش را به ما داد.
و این چیزی است که ما مشاهده کردیم. خوب، اول خبر بد. میزان پس‌انداز جنیفر پایین بود و هیچ سابقۀ دریافت وامی نداشت. این‌ها عواملی هستند که برای یک بانک به‌منزله خط قرمز هستند؛ اما نقاط دیگری در سابقۀ او بود که تصویر خیلی دقیق‌تری از پتانسیل او به ما داد. به‌عنوان‌مثال، مشاهده کردیم که او معمولاً با خانواده‌اش در اوگاندا تماس می‌گیرد. خوب، مشخص شد که این اطلاعات چهار درصد افزایش در دریافت را نشان می‌دهند برای کسانی که به‌طور مداوم با چند وابستۀ نزدیک ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین توانستیم ببینیم که چون او در طول روز زیاد جابجا می‌شود، تقریباً الگوی حرکتی ثابتی دارد، و او یا در خانه یا در غرفۀ غذا فروشی به سر می‌برد؛ و این اطلاعات 6 درصد افزایش در بازپرداخت را برای مشتریانی که به‌طور مداوم وقت خود را در مکان به خصوصی سپری می‌کنند نشان دادند.
همچنین توانستیم ببینیم که او در طول روز با افراد زیادی در تماس است و شبکه پشتیبانی قدرتمندی دارد. اطلاعات ما نشان می‌دهد افرادی که با بیش از ۵۸ نفر در تماس هستند وام‌گیرندگان بهتری از آب درمی‌آیند. در مورد جنیفر، او با ۸۹ نفر مختلف در تماس بود، که موجب شد 9 درصد بازپرداخت او افزایش پیدا کند.
این‌ها تنها چند نمونه از هزاران دادۀ کلیدی هستند که ما برای ارزیابی اعتبار افراد به آن‌ها توجه می‌کنیم؛ و پس از بررسی همه این اطلاعات، ما اولین خطر را پذیرفتیم و به جنیفر اولین وام را دادیم. این‌ها اطلاعاتی هستند که بر کاغذ نمی‌آیند و به‌صورت رسمی ثبت نمی‌شوند؛ اما اعتماد به وجود می‌آورند. با نگاهی ورای درآمد افراد، می‌توانیم در جوامع درحال‌توسعه افرادی را پیدا کنیم که در نگاه اول خطرناک و غیرقابل‌پیش‌بینی به نظر می‌رسند اما درواقع مشتاق هستند و توانایی بازپرداخت رادارند.
امتیازات اعتباری ما به ما کمک کرده تا در کنیا بیش از 200 هزار وام اعطا کنیم آن هم تنها در سال گذشته؛ و نرخ بازپرداخت‌های ما بیش از ۹۰ درصد است – که، به‌هرحال، هم‌رتبه نرخ سنتی بازپرداخت‌های بانکی است.
.
اعتباری که به مردم اعتماد به نفس می‌دهد
با چیزی به‌سادگی امتیاز اعتباری، ما به مردم قدرت می‌دهیم تا آیندۀ خود را بسازند. مشتریان ما وام‌هایشان را برای مخارج خانوادگی، مخارج غیرمترقبه، مسافرت، و یا سرمایه‌گذاری در تجارت مصرف کرده‌اند. آن‌ها در حال ساختن اقتصاد و جامعه‌ای بهتر هستند جایی که افراد بیشتری بتوانند موفق باشند.
در طول دو سال گذشته از به‌کارگیری نرم‌افزار ما، جنیفر پس‌انداز خود را ۶۰ درصد افزایش داده است. او همچنین دو غرفه غذا فروشی دیگر هم دایر کرده است و هم‌اکنون درحال‌توسعه برنامه‌ریزی برای ساختن رستوران خود است. او برای یک وام تجاری کوچک در یک بانک سرمایه‌گذاری درخواست داده است، چون حالا او سابقه اعتباری لازم را دارد تا لیاقت خود را به اثبات برساند.
من همین هفتۀ پیش جنیفر را در نایروبی ملاقات کردم، و او به من گفت که شوقی برای شروع کردن دارد. او گفت «فقط پسرم مطمئن بود من از عهده‌اش برمی‌آیم. حتی خودم هم‌فکر نمی‌کردم موفق شوم.» او در تمام عمر باور داشت قسمتی از دنیا هست که درهایش به روی او بسته است. حالا کار ما این است که درهای دنیا را برای جنیفر و میلیاردها نفر مثل او که لیاقت اعتماد رادارند بازکنیم.
منبع: هفته‌نامه شنبه
