پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی کرد / موانع پیاده‌سازی بانکداری متمرکز یکپارچه در ایران
مینا والی / مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آخرین روزهای اسفندماه سال گذشته گزارشی منتشر کرد با عنوان «بررسی موانع پیاده‌سازی بانکداری متمرکز یکپارچه در ایران» که می‌گوید مشکلاتی را که ریشه اصلی استقرار نیافتن سیستم بانکداری متمرکز یکپارچه است بررسی کرده. اقدام مرکز پژوهش‌های مجلس برای بررسی این موضوع مهم قابل‌تقدیر است اما آیا این گزارش می‌تواند پیاده‌سازی بانکداری یکپارچه را قدمی جلو ببرد؟ جواب این پرسش منفی است چراکه این گزارش درنهایت تنها راهکارهای کلی و کلیشه‌ای ارائه می‌دهد که برخی از آن‌ها برای حل مسئله در یک سازمان یا موضوع دیگری هم می‌تواند کاربرد داشته باشد. از چنین گزارشی انتظار می‌رود راهکارهایی فراتر از به‌عنوان‌مثال «تشکیل سلسله جلساتی با حضور خبرگان و کارشناسان بانک مرکزی …» ارائه دهد.
درباره گزارش
گزارش «بررسی موانع پیاده‌سازی بانکداری متمرکز یکپارچه در ایران» اسفندماه 94 توسط دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و به تقاضای الیاس نادران، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه و محاسبات تهیه و منتشر شد. هدف اصلی این گزارش بررسی مشکلاتی است که ریشه اصلی عدم استقرار سیستم بانکداری متمرکز یکپارچه است و البته در متن گزارش هم مشکلاتی را در راه تحقق استقرار سیستم بانکداری متمرکز یکپارچه نام‌برده شده‌اند که عبارت‌اند از: عدم وجود الگوهای بانکی، عدم ثبات مدیریت در نظام بانکی، عدم ارتباط قوی بین بانک‌ها و رشته‌های مرتبط دانشگاهی، عدم‌جامعیت در بانکداری متمرکز بانک‌ها، ضعف در پایش و نظارت، ضعف در ارتباطات بین‌الملل و سردرگمی بانک‌ها در حوزه بانکداری یکپارچه.
گزارش شامل سه فصل اصلی با موضوعات معرفی سیستم بانکداری متمرکز یکپارچه، بانکداری متمرکز یکپارچه در ایران، مشکلات استقرار سیستم بانکداری متمرکز یکپارچه در ایران است. تهیه‌کنندگان گزارش در فصل سوم موضوعاتی مانند عدم تعیین مدل‌های بانکی، سردرگمی بانک‌ها در حوزه بانکداری متمرکز یکپارچه، زمان‌بر بودن استقرار و اجرای پروژه، ضعف در پایش و نظارت، ضعف در ارتباطات بین‌الملل، عدم‌جامعیت بانکداری متمرکز در بانک‌ها، تنوع در سیستم‌های متمرکز بانک‌ها، عدم رقابت و دستوری شدن اجرای بانکداری متمرکز و عدم ارتباط قوی بین بانک و رشته‌های مرتبط دانشگاهی را بررسی کرده‌اند. (اینجا را ببینید)
.
راهکارهای کلی
مهم‌ترین بخش چنین گزارش‌هایی بخش جمع‌بندی و راهکارهای پیشنهادی است که نگاهی به آن می‌اندازیم. در جمع‌بندی مشکلات پیش‌روی اجرای بانکداری متمرکز یکپارچه فقدان الگوهای بانکی، بی‌ثباتی در مدیریت نظام بانکی، عدم ارتباط قوی میان بانک‌ها و رشته‌های مرتبط دانشگاهی، جامعیت نداشتن در بانکداری متمرکز بانک‌ها، ضعف در پایش و نظارت، ضعف در ارتباطات بین‌الملل و سردرگمی بانک‌ها در حوزه بانکداری یکپارچه عنوان‌شده است.
درنهایت نیز با توجه به این مشکلات، راهکارهای زیر برای تنظیم بهتر سامانه در حال تدوین نشتا و زیرسامانه‌های آن پیشنهادشده است:
1. تشکیل سلسله جلساتی با حضور خبرگان و کارشناسان بانک مرکزی و بانک‌ها و همچنین دعوت از استادان مطرح و مرتبط با سازمان‌های موفق و همچنین برگزاری دوره‌های تخصصی مورد نیاز در داخل کشور و یا اعزام افرادی از بدنه بانکی کشور و بانک مرکزی به دوره‌های آموزشی خارج از کشور به‌منظور تحصیل دانش روز و موردنیاز، همراه با صرف هزینه لازم، به‌منظور تدوین هرچه دقیق‌تر سامانه متمرکز یکپارچه، با خصوصیات مشخصی که انتظارات جامعه و نظام بانکی را برآورده سازد.
2. همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از موارد بالا، نسبت به تنظیم و ابلاغ استانداردهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری یکسان به سیستم بانکی کشور، اجرای سیاست‌های هماهنگی مدیران بانکی، مشخص کردن استراتژی بانک مرکزی در مورد یکپارچه کردن سیستم‌ها و تعریف پلتفرم‌ها و چارچوب‌های نرم‌افزاری، اقدام برای رفع برخی از خلأهای اطلاعاتی همانند استفاده کامل از کدهای ملی و اتصال به انواع پایگاه‌های اطلاعاتی به‌منظور یک تصمیم جامع اقدام کند.
3. آسیب‌شناسی سیستم مدیریت بانک‌ها و ارتقای این سیستم در جهت جلوگیری از آسیب‌های مدیریت کوتاه و مشکلات موجود در ساختارهای بانکی با استفاده از ابزارهای مختلف مطرح‌شده، با حضور مدیران بانک‌ها و شبکه نظارتی کشور؛ به‌گونه‌ای که هزینه‌های تصمیمات بانک در بلندمدت، به خود بانک و مدیران آن زمان برگردد و همچنین ایجاد رشته دانشگاهی با عنوان بانکداری الکترونیکی در دوشاخه سخت‌افزار و نرم‌افزار، به‌طوری‌که این مهم به یکپارچگی دانش بانکداری و ارتقای آن منجر شود.
4. سامانه بانکداری متمرکز یکپارچه که صرفاً در اختیار بانک مرکزی می‌باشد، باید دارای این خصوصیات باشد: اولاً بومی و مختص ایران و نظام بانکی ایران (چه در حال و چه در آینده) بوده و تمام نیازمندی‌های حال و آینده کشور را مطابق با علوم پیشرفته روز، درزمینهٔ بانکداری متعارف و بانکداری اسلامی رعایت بکند. ثانیاً اطلاعات این سامانه محرمانه بوده و صرفاً در اختیار بانک مرکزی خواهد بود و نیازمندی‌های بانک‌ها و یا مراکز دیگر به این سامانه صرفاً از طریق استعلام‌های موردنظر انجام خواهد شد. ثالثاً این سامانه باید به تمام منابع اطلاعاتی کشور، اعم از سازمان ثبت‌احوال، سازمان ثبت‌اسناد، اداره کل ثبت شرکت‌ها، سازمان امور مالیاتی و منابع اطلاعاتی تمام بانک‌ها و مؤسسات مالی و منابع اطلاعاتی مشابه، به‌منظور تعیین اعتباری افراد و شرکت‌ها و سیاست‌گذاری صحیح اقتصادی و نظارت صحیح و دقیق و جلوگیری از هرگونه اختلاس و تخلف مالی، مرتبط بوده و بتواند گزارش‌های ترکیبی را برای اهداف مختلف بانکی و غیر بانکی ارائه نماید.
مهم‌ترین نکته درباره جمع‌بندی این است که در آن برخی راهکارهای کلی و تکراری که برای حل هر چالشی در سایر صنایع می‌تواند بیان شود، تبیین شده است. برگزاری جلسه با خبرگان و کارشناسان، برگزاری دوره‌های آموزشی و اعزام افراد و غیره همه و همه راهکارهایی نخ‌نما هستند. به نظر نمی‌آید مسئله سیستم یکپارچه بانکی در کشورمان آموزش باشد. تنظیم و ابلاغ استانداردهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری یکسان به سیستم بانکی کشور توسط بانک مرکزی هم که دیگر جزو وظایف آشکار بانک مرکزی است و نیازی به یادآوری آن در نیست.
.
مسئولان رسیدگی کنند
در جای دیگری از گزارش آمده: «به نظر می‌رسد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان متولی نظام بانکی کشور، مناسب است که با توجه به شرایط بومی بانک‌های ایران، بر اساس یک برنامه‌ریزی دقیق و مناسب و با سازمان‌دهی هر چه بهتر انواع سامانه‌های بانکی و نظام بانکی کشور در جهت تعیین چارچوب‌های استاندارد، به‌منظور نظارت دقیق‌تر و رشد نظام بانکی کشور، با استفاده از یک اجماع عمومی بین کارشناسان و بانک‌ها در جهت تدوین کامل و جامع یک سامانه متمرکز یکپارچه آینده‌نگر، که به‌تمامی پایگاه‌های اطلاعاتی متصل بوده و صرفاً در اختیار آن بانک قرار داشته باشد، اقدام کند.» با توجه به جملات بالا و به‌طورکلی، در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس مخاطب بانک مرکزی است. به نظر می‌رسد بانک مرکزی همچون سیبلی است که تمام تیرها به آن‌سو پرتاب می‌شوند دقیقاً مانند گزارش‌های میدانی صداوسیما که درباره هر موضوعی نظر مصاحبه‌شوندگان این است که «مسئولان رسیدگی کنند»، این در حالی است که بانک مرکزی تنها یک نهاد ناظر و رگولاتور است و اگر قرار باشد جزئیات را تعیین کند نقش شرکت‌ها و بانک‌ها دیگر پس چیست؟
یک‌بار دیگر به مورد چهارم جمع‌بندی نگاه کنید، آیا بانک مرکزی با توجه به شرح وظایفش می‌تواند صاحب سامانه بانکداری متمرکز یکپارچه باشد؟ مگر نه اینکه بانک مرکزی تنها با تعیین چارچوب‌ها و مقررات برقرارکننده نظم و ناظر بر اجرای صحیح این چارچوب‌ها و مقررات است؟ آیا شتاب و شاپرک کافی نیستند که حالا سیستم یکپارچه بانکداری را هم دست بانک مرکزی بدهیم ؟ در حال حاضر به‌اندازه کافی بانک‌های ما دست‌بسته و تحت محدودیت‌های اعمال‌شده توسط بانک مرکزی کار می‌کنند و رقابت در این حوزه دیگر معنایی ندارد که حالا سیستم یکپارچه بانکی را هم بدهیم دست بانک مرکزی تا شرکت‌هایمان نیز اسیر این انحصار شوند.
منبع: هفته نامه عصر ارتباط
