پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مینا والی / اگر نگاهی به مهم‌ترین روندهای سال 2015 بیندازیم می‌بینیم که کل صنعت بانکداری به‌سوی تحولات دیجیتال گام برمی‌دارد. مثلاً انگلستان به قطبی در مقابل سیلیکون ولی درزمینۀ فین‌تک تبدیل‌شده است. این روزها از بانک‌های قابل دانلودی مانند اتم، شماره 26، موون و فیدور صحبت می‌شود که مدل فعلی بانکداری را به چالش می‌کشند و نشانه‌های کوچکی از تحول اساسی در بانکداری را نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد بانک‌ها به‌مرور در حال رسیدن به چیزهایی هستند که در چند سال گذشته سروصدای زیادی به پا کرده است. چیزهایی که متأسفانه کمترین خبری از آن‌ها در سیستم بانکی ایران می‌شنویم و هر چیزی که مربوط می‌شود به دستاوردهای بانکداری الکترونیکی چیزهایی مربوط به سال‌های گذشته است نه مواردی که شامل حال امروز ما شود. در ادامه فقط نگاهی مختصر می‌اندازیم به مواردی که در بانکداری ایرانی جدی گرفته نمی‌شود و این در حالی است که در جهان منشأ تغییر شده‌اند.
.
از بیت‌کوین تا زنجیره بلوک
واژه «زنجیره بلوک» (Blockchain) دیگر یک مفهوم شعارگونه نیست، بلکه تبدیل به پروژه‌ای با نتایجی ملموس شده است. «قراردادهای هوشمند» شعار جدید مدیران بانکی خواهد شد و شرکت‌هایی مانند Ripple و Ethereum واردشده‌اند. زنجیره بلوک، موضوع اصلی بحث‌های بانکی در سال 2016 خواهد بود و موج جدیدی از استارتاپ‌های فین‌تک به وجود آمده که بودجه خود را از طریق شتاب‌دهندگان بانکی و مراکز رشد به دست می‌آورند و ارزش قابل‌توجهی خواهند یافت. آن دسته از بانکدارانی که می‌خواهند مفهوم زنجیره بلوک را بهتر درک کنند و کاربرد آن را در سازمانشان بدانند، باید کتاب جدید کریس اسکینر بانام «Value Web» را تهیه کنند که حوالی مارس 2016 منتشر می‌شود. اما در ایران با یک جست‌وجوی ساده متوجه می‌شویم که کمترین محتوا از طرف نهادهای رسمی درزمینۀ بیت‌کوین و مفهوم زنجیره بلوک منتشرشده است. در ایران، بانک مرکزی هنوز دیدگاه منسجمی درزمینۀ زنجیره بلوک منتشر نکرده است و مرکز ملی فضای مجازی قرار است در مورد قانون‌گذاری درزمینۀ ارزهای رمزنگاری‌شده کارهایی را منتشر کند. هنوز اما هیچ!
.
گسترش داده و تجزیه‌وتحلیل آن در راستای غنی‌سازی تجربه مشتری
سال 2016 سالی خواهد بود که سرانجام داده و تحلیل‌های مرتبط با آن ساختاری معقول و طراحی مناسبی خواهند یافت. چالش اصلی برای بسیاری از بانک‌ها ، جمع‌آوری، تحکیم، سازمان‌دهی و تحلیل داده‌هایشان بوده و هست. نتایج سرمایه‌گذاری‌هایی که از قبل در این کارشده است به‌صورت پیشنهادهایی ارزشمند برای مشتریان در راستای آسان‌تر کردن زندگی‌شان نمود پیدا می‌کند. چراغ‌های راهنمایی که در مکان‌های مختلف پنهان‌شده‌اند، با توجه به مکان جغرافیایی شما پیشنهادهایی به اپلیکیشن موبایلتان می‌فرستند و برای مثال فروشگاه‌های خرده‌فروشی و رستوران‌ها، هنگام عبور شما از مقابل آن‌ها پیشنهادهای عالی برایتان می‌فرستند. در فرودگاه‌ها، پارک‌های تفریحی و بیمارستان‌ها، پیشنهادهایی در لحظه از طرف بانک یا شرکت بیمه بیش‌ازپیش خواهد شد و زمانی که با پرداخت‌های موبایلی همراه شود، رفتار مشتریان را تغییر خواهد داد. میزانی که هر یک از سازمان‌ها از داده‌هایشان برای قدرتمند کردن و آگاهی مشتریانشان استفاده می‌کنند، رهبران را از دنبال کنندگان سریع متمایز می‌کند و پاداش خود را از طریق اصطکاک کمتر، وفاداری بیشتر و حمایت بیشتر از برند خواهند گرفت. در این زمینه اوضاع آن‌قدر بد است که وقتی برای باز کردن حسابی جدید به بانک‌هایمان مراجعه می‌کنیم لازم است فرم‌هایی را پر کنیم که پیش‌ازاین در همان بانک بارها و بارها پر کرده‌ایم.
.
توسعه یادگیری ماشین و الگوریتم‌ها
برای بسیاری از سازمان‌ها سفر به‌سوی ساخت یک بانک دیجیتال واقعی با یک خراش آغاز می‌گردد. در سال 2015 هم تعداد زیادی از بانک‌های بزرگ تمایلشان برای انجام این کار را اعلام کردند و به نظر می‌رسد که این موضوع، یک‌روند رو به رشد برای بانک‌های فسیلی است که در تلاش‌اند تا با تغییر خود بر سیاست‌های قدیمی‌شان غلبه کنند و آن‌ها را تغییر دهند. ایجاد یک بانک دیجیتال مانند ساخت یک زمین سبز، در کوتاه‌مدت اندکی هزینه‌بر خواهد بود اما چابکی و بقا، دو انگیزه عالی برای توجیه این تصمیم هستند. همچنین در حوزه فناوری مدیریت ثروت، مشتریان انتظار دارند که ابزارآلات حرفه‌ای مانند مشاوران رباتی در اختیار داشته باشند که بتوانند به‌صورت سلف‌سرویس مدیریت دارایی‌هایشان را قدرت بخشند و به توسعه استراتژی‌های سرمایه‌گذاری شخصی کمک کنند که به آن‌ها امکان پیروی از رهبری عالی در عملکرد دارایی‌شان را می‌دهد. بانک‌ها قادر به تعیین شخصیت شما خواهند بود و به شما فرصت می‌دهند تا خودتان را ازلحاظ مالی با دیگر افرادی که درآمد و سبک زندگی مشابه شما دارند، مقایسه کنید. تکامل یادگیری ماشین و الگوریتم‌های تجارت خودکار در سال 2016، نتایجی را در پی خواهند داشت که نادیده‌گیری این فناوری‌ها را سخت می‌کند و بانک‌هایی که در این زمینه سرمایه‌گذاری نکرده‌اند باید در تصمیم‌هایشان بازنگری کنند. نیازی به گفتن نیست که بانک‌های ما تا حد خوبی با این مفاهیم بیگانه هستند.
.
زبان طبیعی بانکداری
بانکداری در سال 2013 درباره چندکاناله بودن بود. پس‌ازآن در سال 2014 به کانال‌های دیجیتالی پرداخت و درنهایت در سال 2015 درباره همگرایی دیجیتال و به نظر می‌رسد که در سال 2016 شاهد ظهور بیو فیجیتال خواهیم بود. این یک کلمه من‌درآوردی و نشان‌دهنده پذیرش گسترده بیومتریک در کانال‌های دیجیتالی تراکنش است که امکان واقعی شدن آن را محتمل می‌گرداند. این بیش از یک احتمال ساده است که بانکداری موبایلی و پرداخت موبایلی به‌زودی از اصالت‌سنجی بیومتریک برای کاهش تقلب استفاده خواهند کرد و در سال 2016 شما خواهید دید که چند بانک به شما امکان صحبت با آن‌ها را خواهند داد. چه بخواهید با الکسا، سیری یا کورتانا صحبت کنید چه با واتسون، فرقی ندارد، مهم این است که بانک‌ها به‌طور گسترده‌ای می‌خواهند با مشتریانشان در تعامل باشند. این تعامل می‌تواند در خانه و یا در شعبه با کمک دستگاهی که زبانتان را بفهمد و گفت‌وگوی طبیعی با شما داشته باشد ایجاد شود. کتاب پیشنهادی دیگر در این حوزه در سال 2016، کتاب «Augmented» نوشته نویسنده پرفروش، برت کینگ است که در ژوئن 2016 منتشر می‌گردد. تمرکززدایی اصالت‌سنجی به‌سوی تلفن همراه راهش را ادامه خواهد داد و به‌عنوان گامی مهم در جهت رسیدن به تضمین هویتی مناسب خواهد بود. حجم وسیعی از سرویس‌هایی مشابه miiCard به وجود می‌آیند. نرم‌افزار پین تهدیدی جدی برای تولیدکنندگان سخت‌افزار خواهد بود و البته فرصتی برای دیگر بازیگران اکوسیستم و تولیدکنندگان ترمینال‌ها، به شرطی که آن‌ها نیاز به ساخت مدل کسب‌وکار جایگزین را درک کنند. اگر مسابقه‌ای برای اول بودن در این بازار باشد، مسابقه ماراتن است نه مسابقه دوی سرعت و موارد کاربردی جدیدی ظهور می‌کنند که برخی از آن‌ها در راستای انطباق با (PSD2 (Payment Services Directive خواهند بود. اصالت‌سنجی به‌مرور به‌عنوان چسب نگه‌دارنده تمامی اجزا در کنار هم شناخته می‌شود.
.
شتاب‌دهندگان، فین‌تک و هکاتون‌ها
به دلیل ضرورت ایجاد ارتباط با نسل میلنیال و درک بانکداری دیجیتال تا پنج سال آینده است که بانک‌ها به سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک ادامه می‌دهند و برهم زنندگان بازی به دنبال ایجاد تغییرات اساسی هستند. آنچه مشخص است این است که امروزه، آنچه انگیزه‌بخش انقلاب فین‌تک است، چیزی نیست جز ساده‌سازی، صداقت و شفافیت. دوران حاشیه‌های سود بالا به کمک فرایندهای پیچیده و سرمایه‌گذاری در زیرساخت، مدت زیادی است که پایان‌یافته. بانکداری در سال 2016 برای مصرف‌کنندگان بسیار عالی خواهد بود اما برای پاداش‌های بانکی، نه زیاد. درحالی‌که زوال مداومی توسط رقیبان فین‌تک، در مدل‌های کسب‌وکار بانکداری جهانی وجود دارد (ابداع بانکداری غیرمتمرکز)، تمایلی از هر دو سمت برای مشارکت نیز هست. آنچه در سال 2016 به‌دفعات خواهید شنید این است که بانک‌ها شتاب‌دهنده‌های سرمایه‌گذاری استارتاپی، خلق می‌کنند و سرمایه‌گذاری مشارکتی با کارآفرینان جوان انجام خواهند داد و هکاتون‌ها به رویدادهایی تبدیل خواهد شد که الهام‌بخش افکار نوآورانه بعدی خواهد بود.
.
امنیت
رشد مداوم پرداخت‌های غیر تماسی در فروشگاه‌های محلی و سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی در سراسر جهان نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان تمایل بسیار زیادی به پرداخت راحت دارند. حضور فراگیر تلفن‌های همراه و ظهور فناوری‌های پوشیدنی از برخی جهات به‌این معنا است که پذیرش پرداخت موبایلی توسط عموم، غیرقابل‌اجتناب است؛ اما تلفن‌های همراه راه‌های نفوذ بسیاری را برای مجرمان بازکرده است. نشت داده‌های پروفایل اخیر، مصرف‌کنندگان را بسیار به موضوع سرقت آی‌دی و تقلب حساس کرده است. برای اوج گرفتن پرداخت‌های موبایلی، مصرف‌کنندگان باید از امنیت تراکنش‌ها، داده‌ها و تجهیزاتشان مطمئن باشند. این به آن معنا است که مکانیسم‌ها باید خودشان را با موضوعات مختلفی وفق دهند، ازجمله گم‌شدن و یا به سرقت رفتن دستگاه و استفاده از وای‌فای عمومی؛ یعنی اینکه تجهیزات پرداخت باید به نحوی توسعه پیدا کنند و به این موضوع توجه داشته باشند که علاقه کاربران تلفن‌های هوشمند به شخصی‌سازی، نباید آن‌ها را در معرض نرم‌افزارهای مخرب و یا نقض‌کننده حریم خصوصی قرار دهد. دیگر اینکه، پذیرندگان باید بتوانند این اطمینان را به صنعت پرداخت داشته باشند که یک چارچوب بی‌عیب و نقص برای محافظت در برابر کلاه‌برداری‌های پرداخت و رابطه‌ای مطمئن و قابل‌اعتماد با مشتریان به آن‌ها می‌دهند.
.
اینترنت چیزها
در سال 2016 منتظریم که اینترنت چیزها تراکنش‌های آنلاین را تحت تأثیر قرار دهد و محصولات خانگی هوشمند روند رو به رشد بیشتری داشته باشند. در سال 2015 و با راه‌اندازی Homekite شرکت اپل، تصور اینکه وسایل متصل بتوانند مدیریت گرما، امنیت داخلی و روشنایی خانه را بر عهده داشته باشند رنگ واقعیت به خود گرفت. آیا داشتن یخچالی متصل به اینترنت که با حساب بانکی یا کارت اعتباری شما یکپارچه‌شده باشد، خطرهای امنیتی در پی دارد؟ و چگونه گسترش خدمات پرداخت بلادرنگ در تجارت الکترونیکی و موبایلی نقش بازی خواهد کرد؟ تنها زمان به ما خواهد گفت. فناوری‌های هوشمند، فرهنگ پرداخت امروزی را مختل خواهند کرد و آینده‌ای را رقم خواهند زد که در آن، تجارت دیجیتال پرداخت خرد به‌طور بالقوه از مکان‌های متعددی شروع شود، مانند کنتور برق، سنسورهای جاده، سیستم‌های تشخیص شماره خودرو پارک شده و سیستم‌های دیداری/شنیداری. این‌ها همگی به‌این معنی است که مشتریان به یک دید بلادرنگ نسبت به نقل و انتقالات پول و رسید آن‌ها نیاز دارند.
.
ما کجای کار هستیم؟
در این گزارش بخش کوچکی از تغییراتی که این روزها در بانکداری جهان در حال رخ دادن است را بررسی کردیم و به نظر می‌رسد بانکداری ما با این مفاهیم بیگانه است. البته منظورمان این نیست که بانکدارهای ما سر از این مفاهیم درنمی‌آورند که در همین ایران ما متخصصانی داریم که بسیار بسیار به این مفاهیم مسلط هستند. اما نکته اینجاست که خروجی این بحث‌ها و دانش‌ها هنوز به چیزی نرسیده است که ما در تعامل روزمره‌ای که با بانک‌ها داریم ببینیم.
منبع: هفته نامه عصر ارتباط
