پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
انتشار خبر قرارداد همکاری پست و یک شرکت ایرانی (یاتا) با فروشگاه‌های آنلاین بین‌المللی مانند EBAY و آمازون تقریباً با انتشار خبر اتصال شبکه بانکی ایران با ویزا و مسترکارت همزمان شد. این همزمانی موجب شد این تصور ایجاد شود که مشکلات مربوط به تحریم‌های فعالیت‌های بانکی به پایان رسیده است و می‌توان به‌سادگی از طریق این سایت خرید انجام داد و به‌سادگی پول آن را پرداخت کرد.
هرچند این پرداخت از طریق سایت به‌سادگی صورت می‌گیرد و امکان خرید ریالی کالاهای دلاری برای خریداران ایرانی فراهم شده است اما این بدان معنا نیست که خریدار ایرانی بی‌واسطه پول به حساب ای‌بی و آمازون واریز می‌کند بلکه این فعالیت توسط شرکت یاتا صورت می‌گیرد.
مدیرکل ایجاد و توسعه سرویس‌های نوین شرکت پست در این خصوص گفت: «تبدیل ارز و مباحث ریالی و دلاری از طریق یک شرکت واسط انجام می‌شود.»
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد باید مشخص شود فرآیند مالی این شرکت توسط کدام شرکت یا بانک و با چه مجوزهایی صورت می‌گیرد. دلیل حساسیت موضوع نیز امکان خروج ارز از کشور است و به نظر می‌رسد برای اینکه دولت و بانک مرکزی بتوانند روی این مسئله کنترل و نظارت داشته باشند، باید فرآیند تبدیل ریال به ارز کاملاً مشخص شود.
یکی از موضوعاتی که پس از مطرح‌شدن پیوستن شبکه بانکی ایران به مستر و ویزا موردتوجه قرار گرفت این بود که در صورت برقراری اتصال نیز امکان استفاده از کارتهای شتابی روی شبکه ویزا و مستر وجود ندارد و برای اینکه بتوان از این شبکه استفاده کرد باید کارتهای خاص ویزایی صادر شود. دلیل این امر نیز نظارت رگولاتور پولی و بانکی کشور بر چگونگی و میزان خروج ارز از کشور است، چرا که اگر امکان استفاده از کارتهای ملی یا به‌اصطلاح کارتهای شتابی روی شبکه‌های بین‌المللی وجود داشته باشد، ارز به‌سادگی بدون اینکه هیچ نظارتی صورت گیرد از کشور خارج می‌شود.
اگر به سایت‌های خریدهای بین‌المللی نیز توجه کنید برای استفاده و خرید از آن‌ها نیز کارتهای مشخصی وجود دارد. به‌عنوان‌مثال اجازه داده‌شده از طریق کارت ویزا یا مستر یا پی‌پل یا امریکن اکسپرس خرید صورت گیرد. هیچ‌گاه به همه کارتهای بانکی اجازه داده نشده است بتوانند با استفاده از آن کارت‌ها خرید کنند.
این فقط سیاست گردانندگان و مدیران فروشگاه‌های بین‌المللی نیست بلکه مدیران شبکه بانکی نیز برای اینکه بهتر بتوانند جریان مالی کشور خودشان را کنترل کنند شاید طبق یک قاعده نانوشته مابین خودشان و آن فروشگاه‌ها به این سمت حرکت می‌کنند.
یکی از مدیران شرکت یاتا در مقابل این سؤال که انتقال وجه به چه صورت و از چه کانالی صورت می‌گیرد، گفت: «عملیات انتقال وجه ما از طریق سوئیفت صورت می‌گیرد.»
طبیعی است شرکت به‌صورت مستقیم نمی‌تواند از طریق سوئیفت اقدام به انتقال وجه کند. از سویی بانک مرکزی نیز بانک‌ها را از صرافی‌گری ارزی منع کرده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد این فعالیت از طریق شرکتی که احتمالاً با یکی از بانک‌ها یا صرافی‌ها همکاری دارد، صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد برای رسیدن به پاسخ این سؤال‌ها باید تا روز رونمایی از این سایت منتظر ماند. البته این نکته هم قابل‌توجه است که هنوز تحریم‌های بانکی به‌صورت کامل برطرف نشده و اتصال به سوئیفت نیز هنوز به‌صورت کامل برقرار نشده است.
یکی از مزیت‌های فعالیت فروشگاه‌های بین‌المللی خارجی در ایران ایجاد حس رقابت در فروشگاه‌های آنلاین داخلی است. کارشناسان معتقد بودند دلیل عدم تحرک فروشگاه‌های آنلاین داخلی عدم حضور فروشگاه‌های بین‌المللی در داخل ایران است. همین امر موجب می‌شود آنان به حداقل سهم بازار خود اکتفا کنند و با توجه به اینکه فروشگاه‌های فعال در کشور چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند، هرکدام به همان سهم به‌دست‌آورده راضی است و برای بیشتر از آن تلاشی نمی‌کند. این نوع نگاه موجب می‌شود خریداران یا طرفداران این سایت‌ها نیز چندان رشد نکنند یا شیب رشدشان در مقایسه با سایر کشورها بسیار کند باشد.
حضور شرکت‌هایی مانند ای‌بی در شرایط فعلی و احتمالاً آمازون در آینده موجب می‌شود شرکت‌های داخلی برای به دست آوردن سهم بیشتری از بازار تلاش کنند و از سویی این رقابت در نهایت به نفع مصرف‌کننده خواهد بود. این رقابت موجب می‌شود مصرف‌کننده کالای بهتر در شرایط بهتری به دستش برسد.
محمد گرکانی‌نژاد رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی معتقد است: «فعالیت و کسب‌وکار در فضای مجازی نیازمند مجوزهای خاص خودش است. کسی می‌تواند در این فضا سالم فعالیت کند که مجوزهای لازم را دریافت کرده باشد، یکی از این مجوزها نماد اعتماد الکترونیکی است. کسی که برای دریافت نماد اعتماد الکترونیکی مراجعه می‌کند مدل تجاری و فرآیند کاری‌اش بررسی می‌شود. همین امر موجب می‌شود در فعالیتش شفافیتی به وجود آید.» طبق گفته گرکانی‌نژاد یکی از شرایط دریافت نماد مشخص و شفاف بودن کانال‌های انتقال وجه و دریافت پول است. او گفت: «اگر این کانال‌ها شفاف نباشد و از کانال‌های قانونی انتقال وجه صورت نگیرد، نماد اعتماد صادر نخواهد شد.»
شرکت یاتا برای دریافت نماد اعتماد اقدام کرده است و هم‌اکنون نماد اعتماد به‌عنوان یکی از فاکتورهای فعالیت قانونی در فضای مجازی روی صفحه اصلی این سایت قرار دارد، در این صورت می‌توان گفت فرآیند قانونی به‌صورت کامل طی شده است.
گرکانی‌نژاد با اشاره به اینکه ورود هر کالایی به کشور نیازمند مجوزهای خاص خودش است، گفت: «باید توجه داشت کالاهایی که وارد کشور می‌شود نباید ممنوعه باشد و اگر نیازمند مجوز خاصی است، باید مجوزهای لازم را بگیرد.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا حضور این شرکت به ضرر شرکت‌های فعال داخلی در فضای مجازی نیست، گفت: «در شرایط فعلی با توجه به وضعیت حاکم به فضای کسب‌وکار هنوز آن‌ها نتوانسته‌اند مزیتی به دست آورند، از سویی باید توجه داشت این فعالیت مزیتی برای خریدار و مصرف‌کننده است که می‌تواند کالای موردنظر خود را با قیمت رقابتی مناسب انتخاب و از سایتی که خودش در نظر دارد، تهیه کند.»
حی شاد مدیرکل ایجاد و توسعه سرویس‌های نوین شرکت پست، پیش‌ازاین در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد اعلام کرده بود یاتا یکی از شرکای تجاری‌شان در انجام برخی از فعالیت‌ها از جمله پست مستقیم است و چند سال پیش پیشنهاد ارائه چنین سرویسی را به پست داده و حال با توجه به باز شدن فضا امکان ارائه این سرویس فراهم شده است. او شرکت‌های دیگر را نیز برای ارائه چنین سرویسی دعوت کرده است.
حی‌شاد اعلام کرده است: «برای اینکه کالاها از طریق این سرویس با سرعت بیشتری به دست مصرف‌کننده برسند با چندین شرکت بین‌المللی وارد مذاکره شده‌ایم، از سویی مدل‌های هوایی و زمینی مختلفی را نیز در زمان دوره پایلوت آزموده‌ایم. از طرفی شرکت پست سعی کرده است کمترین هزینه را بابت این سرویس دریافت کند تا هزینه نهایی ارسال کالا در نهایت به صرفه باشد.»
با تمامی این موارد به نظر می‌رسد گام اول حرکت به سمت جامعه بین‌المللی می‌تواند نشان‌دهنده مسیری باشد که هنوز در ابتدای آن قرار داریم، از همین رو اگر این مسیر درست انتخاب شود، می‌توان رابطه درستی با دنیای بین‌الملل برقرار کرد.
لیلا حنارود
منبع: ماهنامه پیوست؛ شماره 28
