پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گروه رسانه‌ای شفق در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با بیش از ۳۰ نفر از فعالان و متخصصان برجسته صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیک ایران و دنیا مصاحبه ویدیویی کرد که مجموعه کامل این گفت‌وگوها را هم به‌صورت متنی و هم به‌صورت ویدیویی، می‌توانید در «مجموعه گفت‌وگوهای راه پرداخت» مشاهده کنید.
آنچه در ادامه آمده است گفت‌وگوی اختصاصی راه پرداخت با مهندس مرتضی مقدسیان مدیرعامل شرکت بهسازان ملت در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت است.
.
رضا قربانی: چرا در صنعت بانکداری و پرداخت اتفاق‌های خوب نمی‌افتد؟ اشکال کار کجاست؟
مرتضی مقدسیان: بنا نیست حرف تکراری بزنیم؛ اگر بنا بر این بود، مقاله‌های دیگری وجود داشت و دوستان دیگر هم می‌گفتند. من به احترام کسانی که می‌گویند و می‌شنوند، سعی می‌کنم تکراری‌ها را نگویم. یک‌بار هم که شده از شما شروع می‌کنیم. از اصحاب مطبوعات از هر نوع آن، چندرسانه‌ای، تک رسانه‌ای و یا هر نوع دیگر آن.
به نظر من دوستان مطبوعاتی، خیلی گزارشگر شده‌اند، بین دو واژه Reporter و Journalist در واژه‌نامه‌ها اختلاف کمی وجود دارد. تعداد گزارشگرها بسیار زیاد است و خروجی‌هایشان به شکل «آقای سیف فلان را گفت؛ آقای جهانگرد بهمان را گفت» است و تنها این صحبت‌ها را منعکس می‌کنند. حتی ندیده‌ام برخی از این گزارشگرها حاشیه‌ای بنویسند؛ مثلاً آقای جراحی گفت ما بالای هزار میلیارد کار می‌کنیم، ولی خیلی راحت باید یک حاشیه ساده در کنار صحبت‌های ایشان نوشته شود که مثلا شما مالیات نمی‌دهید، اگر مالیات نمی‌دهید یعنی کم کار کرده‌اید. پس گزارشگرها این صحبت‌ها را طی ماه‌ها و سال‌ها فقط منتشر می‌کنند. متاسفانه ما ژورنالیست واقعی در ایران نداریم.
در خارج از کشور ژورنالیست‌ها بیش از بسیاری از هنرپیشه‌ها پول درمی‌آورند. به‌عنوان‌مثال لاری کینگ، چند ده یا صد میلیون دلار درآمد دارد و جزو میلیونرهای آمریکایی محسوب می‌شود. کارش هم فقط مصاحبه با مقامات است. ژورنالیست‌های آمریکایی یا غربی، مورد اعتماد جامعه هستند و مردم به آن‌ها اعتماد دارند. شخصیت برجسته‌ای دارند و بسیار مورد اعتماد هستند. کسی به رشته تحصیلی آن‌ها نگاه نمی‌کند. لاری کینگ خودش یک هویت دارد، او را می‌شناسند، درد جامعه را بیان می‌کند. برای مردمش ارزش دارد، آن‌قدر که گاهی از رییس‌جمهور باارزش‌تر می‌شود. چون حرف می‌زند. به نظر من شما قدر خودتان را نمی‌دانید. خودتان را دست پایین گرفته‌اید. شما را از جایگاهتان پایین کشیده‌اند و شما هم همان‌جا مانده‌اید. خودتان هم تلاشی برای بالا رفتنتان نمی‌کنید. من از شما به‌عنوان یک فرد کوچک جامعه انتظار دارم، بهتر کار کنید. مطالب را پیگیری کنید نه فقط به یک مقاله و یک خبر اکتفا کنید. مطلب باید سلسله‌وار دنبال شود.
به‌عنوان یک نمونه ساده، در مسئله کارمزد خیلی مشکلات وجود داشت. کدام‌یک از مطبوعات به دنبال سرچشمه آن رفتند، متخصصانش چه می‌گویند، وقتی اصناف می‌گویند بانک از ما سود می‌گیرند و چیزی هم اضافه به ما می‌دهد، آیا واقعاً همین‌طور است؟ شما در عمرتان کاسب بی‌عقل دیده‌اید؟ کاسب‌ها همه باهوش‌اند. اصلاً کسی که باهوش نباشد، کاسب نمی‌شود. کدام کاسب باهوشی، پولش را رها کرده است و سودش را از بانک نگرفته است؟ آن‌قدر باهوش هستند که در مسئله کارمزد جوسازی می‌کنند و غلبه هم می‌کنند و دولت هم نمی‌تواند جوابشان را بدهد. رسانه‌ها هم رهایشان می‌کنند. بعضی از اصناف هم می‌روند رسانه می‌خرند و اخبار هم منتشر می‌کنند.
ولی رسانه ژورنالیستی واقعی با پیگیری و بررسی تخصصی خیلی کم داریم. یا مثل همین کارمزد شتاب و شاپرک، کدام رسانه بررسی کرد که کارمزد را چه کسی باید تعیین کند؟ آیا خود فرموده می‌شود؟ در نظام ما ناظر، مجری و رگلاتور همه یکجاست. چرا شما نمی‌روید بپرسید که آیا نباید این‌ها جدا شود؟ اصلاً چه کسی باید جوابگو باشد؟ من دو پیشنهاد دارم. یکی سازمان حمایت از مصرف‌کننده است که همه اصناف هم قبولشان دارند. آن‌ها می‌گویند روی کالا چقدر قیمت بگذاریم؟ مثلا شما می‌خواهید یک پیراهن از چین یا ترکیه بیاورید؛ سازمان حمایت از مصرف‌کننده به کمک شکست قیمت و جمع هزینه‌ها و با محاسبه نرخ 20 درصدی سود صنعت پوشاک قیمت نهایی را تعیین می‌کنند. مورد دوم این است که کارشناس رسمی دادگستری بیاید؛ این کارشناسان خیلی چیزها را قیمت می‌گذارند. الان بانک‌ها که می‌خواهند برخی مناقصه‌ها را ترک کنند و هزینه ترک مناقصه‌ای به کسی بدهند از یک یا سه یا 5 کارشناس رسمی دادگستری دعوت می‌کنند و این کارشناسان برآورد می‌کنند و قیمت را اعلام می‌کنند. معمولاً 15 تا 20 درصد بالاتر را برای انعقاد قرارداد در نظر می‌گیرند. شبیه مسئله موجود بسیار وجود دارد اما هیچ‌کس این راه را نمی‌رود. همه رسانه‌ها هم در این خصوص سکوت کرده‌اند.
.
رضا قربانی: حق با شماست، بین روزنامه‌نگار و خبرنگار تفاوت وجود دارد. بیشتر ماها خبرنگار شده‌ایم و تحلیلگر و روزنامه‌نگار یا تحلیلگر نیستیم؛ درواقع روزنامه‌نگار باید مستقل باشد. درمورد لاری کینگ مثلا اگر بخواهم بگویم، فضای مستقل دارد، بازار آزاد است، درآمد لاری کینگ از دولت نیست. ولی ما چند رسانه داریم که مستقل هستند و می‌توانند پول خودشان را دربیاورند؟ رسانه باید پول دربیاورد تا بتواند حرف بزند. سی‌اِن‌اِن چون از دولت آمریکا پول نمی‌گیرد به همین دلیل دولت آمریکا نمی‌تواند به آن‌ها بگوید چه بگویید و چه نگویند.
مرتضی مقدسیان: من قبلش پرسیدم شما دولتی هستید؟ گفتید خیر! گفتم تبلیغ می‌گیرید؟ گفتید خیر! الان نباید بهانه بیاورید که به دولتی‌ها چسبیده‌اید.
.
رضا قربانی: رسانه‌های ما باید ارتزاق کنند. در چنین شرایطی، اصناف در مسئله کارمزدها رسانه‌ها را می‌خرند و منتشر می‌کنند. جوسازی می‌کنند. وقتی با خبرنگارها هم صحبت می‌شود می‌گویند نظر من الزاما این نیست، اما دارم اینجا کار می‌کنم و رسانه من این را می‌خواهد. نه‌تنها در فضای بانکداری و پرداخت، بلکه تقریبا در تمام حوزه‌های دیگر هم همین است. نمی‌توان یک رسانه مستقل جدی نام برد. اصلی‌ترین رسانه ما صداوسیماست. صداوسیما یک رسانه نیمچه‌دولتی است که حتی حتی دولتی هم نیست و دولت هم از آن شاکی است. واقعاً فکر می‌کنید چه‌کار می‌شود کرد؟ من می‌دانم زمانی شما کار خیلی خوبی مثل «راه راست» را انجام دادید؛ آیا این دست‌کارها را می‌توان ادامه داد؟
مرتضی مقدسیان: بله سخت هم نیست و اتفاقا تأثیر خودش را گذاشت؛ و من آن را برای گام بعدی باقی گذاردم و امیدوار بودم که رسانه‌هایی مانند شما، مانند راه پرداخت، که چندتا کار هم با هم کرده بودیم خوب جلو برود، اما، خیلی درست کار نکرد. ببینید در مملکت ما دو رکن وجود دارد و بقیه همه سربار هستند. یکی قوه قضاییه و عدالت است.
شما اگر نتوانید عدالت را برقرار کنید، بسط سیاسی هم به درد نمی‌خورد. اصلاح‌طلب‌ها یک زمانی به دنبال بسط سیاسی بودند، اما بسط سیاسی بدون عدالت معنی ندارد. بلافاصله شش نفرشان را زندانی کردند و چیزی از آن جریان درنیامد. اما عدالت همه‌چیز را درست می‌کند. من معتقدم چیزی برتر و بالاتر از عدالت وجود دارد و آن «رسانه و آزادی بیان» است. اگر رسانه بمیرد، نه عدالت داری، و نه حق داری و نه می‌توانی کارمزد را درست کنی.
شما کار خود را درست انجام نمی‌دهید. باید از این پوسته در بیایید. اگر بخواهید عده‌ای هستند که شما را حمایت کنند و به شما کمک کنند که سرپا بایستید. من با یک نشریه هشت‌صفحه‌ای توانستم این کار را بکنم. چرا برخی از دوستان نکنند؟ کم‌کم جا باز می‌کنند و مطالب را می‌گویند، به نظر من شدنی است. همت می‌خواهد.
.
رضا قربانی: بله شدنی است. چند وقت پیش اتفاق خوبی افتاد. تیم آقای قوچانی شروع به انتشار نشریه خوبی کردند اما حتی به 10 شماره هم نرسید.
مرتضی مقدسیان: ببینید ما کار اقتصادی می‌کنیم از هیچ خط قرمز و صورتی و زردی هم رد نمی‌شویم. اصلاً خطی نداریم. کار بسیار ساده اقتصادی انجام می‌دهیم. فقط از آشفتگی‌های موجود سؤال می‌کنیم. ببینید من اصلاً از سازمان حمایت از مصرف‌کننده و کارشناس رسمی دادگستری می‌خواهم قیمت‌گذاری را انجام دهند. اصلاً کاری به کس دیگری نداریم. ما می‌توانیم اقتصادمان را درست کنیم اصلاً کاری به بحث سیاسی هم نداریم. ما اصلاً خطی در کارمان نداریم.
.
رضا قربانی: در ماجرای کارمزدها اتفاق خیلی بدی که افتاد این بود که این سؤال در عامه مردم مطرح شد؛ مثل‌اینکه از مردم بپرسید آیا دوست دارید پول آب و برق بپردازید قطعاً خواهند گفت خیر!
مرتضی مقدسیان: شما می‌دانید ما چند صنف داریم؟ نزدیک دو و نیم میلیون صنف پروانه دار و یک و نیم میلیون بدون پروانه داریم. سه میلیون و پانصد هزار کارت‌خوان ثبت‌شده فعال داریم. حدود پانصد هزارتا هم تقریباً، غیرفعال است. آنجا مطرح شد که از این چهار میلیون نفر بپرسند آیا حاضرند برای این سرویس کارمزد بدهند. هفت‌صد هزار نفر در این نظرسنجی شرکت کردند و 94% گفتند خیر! این سؤال خیلی آشفته است. در چنین جایی من که نمی‌توانم تعیین تکلیف کنم که چه سوالی بپرسید. فقط یک مورد آقای خمسه به این اشتباه اشاره کردند، اما ما نمی‌توانیم با مجری و تلویزیون گلاویز شویم، اما انتظار داریم پس از آن این مسائل مطرح و بررسی شود؛ اما کسی صحبت نمی‌کند. چرا شما یقه اصناف را نمی‌گیرید؟ از رییس‌کل اتاق ایران یا تهران بپرسید اصلاً حرفت چیست؟ برای همین فکر می‌کنم رکن رکین مملکت، رسانه است. اگر شما خودتان را پیدا کنید همه‌چیز حل می‌شود.
.
رضا قربانی: همان‌طور که برت کینگ در سخنرانی‌اش گفت برخی از وبلاگ نویسان در دنیا مخاطبان بسیاری دارند؛ اما ما در ایران چنین چیزی نداریم.
مرتضی مقدسیان: در ایران اکثراً حرف سیاسی می‌زنند و متوقف می‌شوند؛ اما «راه راست» من مخاطب زیاد داشت کارش را هم انجام می‌داد. من یک‌بار نگاه کردم دیدم با اینکه ما نه ماه است که کار نمی‌کنیم اما رتبه‌بندی «راه راست» هنوز هم بالاست. نمی‌دانم چرا؛ شاید در گوگل پیدایش می‌کنند یا به آرشیوش مراجعه می‌شود.
تعدادی باید در عمق مطالعه کنند وکار کنند و حرف عمیق بزنند و درد دل متخصصان را بگویند. برای همین ما به این مسئله پرداختیم و به نوآوری بانکی نپرداختیم. شما هم اگر به نوآوری بانکی بپردازید به نتیجه‌ای نمی‌رسید. اگر رسانه درست شود، همه‌چیز درست می‌شود.
.
رضا قربانی: پس ازنظر شما رسانه‌ها مقصر همه‌چیز هستند.
مرتضی مقدسیان: باید یک قربانی واقعی به میدان بیاید و کار واقعی بکند. ژورنالیست باشد. خبر تولید نکند. چون فایده ندارد. من هم هر کمکی از دستم بربیاید حاضر به انجام هستم.
.
رضا قربانی: حق با شماست. شاید صدای ما صدای رسایی نیست.
مرتضی مقدسیان: خوب است. نیازی نیست خیلی بزرگ شوید. شما سال‌هاست که در این حوزه کار می‌کنید همین مقدار خوب است چون مطبوعات و اهل‌فن شما را به‌اندازه کافی می‌شناسند.
.
رضا قربانی: بقیه هم باید بیایند و صحبت کنند فقط من و دوستانم کافی نیستیم.
مرتضی مقدسیان: نه؛ این بهانه‌ای است که کار نکنید. شما کار نمی‌کنید بقیه هم همین حرف شما را می‌زنند و نمی‌آیند. صبر می‌کنند شما بیایید، شما صبر می‌کنید آن‌ها بیایند و هیچ‌کس کار نمی‌کند. من جمله‌ای همیشه به دوستان می‌گویم اگر می‌خواهی کاری را انجام ندهی آن را شورایی کن. قرآن هم همین را می‌گوید. کار را تنهایی شروع کن یا دونفری. منتظر بقیه نمان.
.
رضا قربانی: انشا الله این اتفاق بیفتد. ما به هیچ جایی وصل نیستیم اما در فضایی هستیم که کسب‌وکارها اکثراً از چالش می‌ترسند و اگر بخواهیم حرف راست را بزنیم و راه راست را بخواهیم نشان دهیم باید تغییر ایجاد شود؛ و تغییر درد و هزینه دارد؛ اما شما معتقدید کسانی که در فضای رسانه هستند، باید این راه را هموار کنند و این هزینه را بدهند.
بخش اول ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با مهندس مرتضی مقدسیان در حاشیه همایش چهارم
بخش دوم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با مهندس مرتضی مقدسیان در حاشیه همایش چهارم