پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نحوه ارائه خدمات بانکی با توجه به ورود بانکداری الکترونیک تغییراتی در زمینه پرداخت‌های نقدی در بر داشته و گسترش رفاه عمومی را موجب شده است. بانک مرکزی ایران که وظیفه پیشبرد و هدایت بانکداری الکترونیک در کشور را برعهده دارد، خدمات ارزشمندی را جهت رفاه عموم مردم به انجام رسانده که راه اندازی شبکه‌های شتاب، شاپرک و سامانه‌های متعددی از جمله ساتنا و پایا از مهمترین این اقدامات است.
روابط عمومی بانک مرکزی به منظور آگاهی هموطنان گرامی از حضور این بانک در فرآیند رشد و توسعه خدمات بانکداری الکترونیک گفتگویی با دکتر سمیه حیدری محقق اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی انجام داده است که در ادامه مشاهده می‌کنید:
لطفاً درخصوص تاریخچه شکل گیری شبکه شتاب و سامانه‌های ساتنا و پایا، دستاوردهای این شبکه و سامانه‌ها در بانکداری الکترونیک و میزان استقبال مردم از این خدمات توضیحاتی ارائه نمایید.
تاريخچه بانکداري الکترونيک به سال 1381 و آغاز به کار شبکه تبادل اطلاعات بين بانکي (شتاب) به عنوان سوئيچ ملي کارت باز مي‌گردد. آن زمان که بانک‌ها با در دست داشتن ابزارهای نوين الکترونيک و با فراهم آوردن خدمات اوليه الکترونيکي به مشتريان خود به صورت سيستم‌های مجزا عمل مي‌نمودند، شتاب با ايجاد شبکه‌ای يکپارچه در سرتاسر کشور، پذيرفته شدن کارت‌های صادره بانک‌های مختلف در کليه پايانه‌های موجود را امکان‌پذير ساخت.
به دنبال اين تحول عظيم در سيستم بانکداری کشور، در سال 1385 سامانه الکترونيکی تسويه ناخالص آني (ساتنا) با هدف تسويه مبادلات بين بانک‌ها و همچنين انتقال وجه فوری بين حساب‌های مشتريان در دو بانک مختلف راه اندازی شد. متعاقباً، سامانه پاياپای الکترونيکی (پايا) نیز در سال 1388 شروع به کار نمود. برخلاف مشکلات اوليه و همچنين خو گرفتن چندين ساله مردم با بانکداری سنتی، خوشبختانه صنعت بانکداری الکترونيک از همان ابتدا مورد استقبال بانک‌ها و مشتريان قرار گرفت. البته لازم به ذکر است که سياست‌های اعمال شده از سوی بانک مرکزی نيز در اين امر بی تاثير نبوده است. به عنوان نمونه، سقف تعيين شده 2.000.000 ريال در برداشت از دستگاه‌های خودپرداز سياست مثبتی جهت سوق دادن مردم به سمت استفاده از تراکنش‌های الکترونيکی بوده است.
روند پرداخت‌های الکترونیکی در شبکه‌های شتاب، ساتنا و پایا به چه صورت بوده است؟ لطفاً بفرمایید چه اقداماتی درخصوص پایانه‌های فروش انجام شده است.
طی سال‌های اخير، با تحليل آماری داده‌های مربوط به عمليات انجام شده در شتاب شامل خريد، پرداخت قبض، درخواست موجودی، درخواست بررسي حساب و درخواست انتقال و همچنين تراکنش‌های ساتنا (بين مشتری) و پايا، روند افزايشي پرداخت‌های الکترونيکي به وضوح مشاهده مي‌شود. جالب توجه است برجسته‌ترين تغييرات در بين پرداخت‌های الکترونيکی در بازه 1389 تا 1390 در سامانه پايا رخ داده است که در سال 1390 با افزايش مبلغي 1639 درصدی نسبت به سال قبل، از 6.779 ميليارد ريال به 117.913 ميليارد ريال مي‌رسد. از طرفی، در ميان عمليات انجام شده در شتاب، بيشترين رشد مربوط به پايانه فروش است که به دنبال آن شرکت شبکه الکترونيکي پرداخت کارت (شاپرک) در دی ماه سال 1390 با مشارکت بانک‌های کشور تاسیس گردید و در مرداد 1391 فعاليت خود را به منظور تجميع و هدايت تراکنش‌ها و همچنين بازوی کنترلي بانک مرکزی آغاز کرد.
آیا به دنبال گسترش بانکداری الکترونیک در پرداخت‌های نقدی نیز تغییری ایجاد شده است؟ این روند را صعودی می‌دانید یا نزولی؟
اجزای تشکيل دهنده نقدينگی عبارتند از: پول و سپرده‌های غيرديداری، که در اين ميان پول تشکيل شده است از اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و سپرده‌های ديداری بخش غيردولتی. بر اساس داده‌های مربوط به شاخص‌های عمده اقتصادی که توسط بانک مرکزی گردآوری می‌شوند، يافتن سير صعودی اسکناس و مسکوک در دست اشخاص حاکي از روند افزايشی پرداخت‌هاي نقدی در کشور است. اما همانطور که انتظار مي‌رود با استقبال وسيع از بانکداري الکترونيک، سهم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص از نقدينگی روندی کاهشی می‌يابد؛ به طوريکه اين مقدار از 2/8٪ در پايان سال 1388 به 5/7٪ در پايان سال 1390 رسيده است.
زبان آمار، زبانی گویا برای ارائه دستاوردهای هر طرح و پروژه‌ای است. آمار مقایسه‌ای پرداخت‌های الکترونیکی و نقدی چه نتایجی را نشان می‌دهند؟
بر اساس تحليل آماری و مقايسه‌ای پرداخت‌های الکترونيکي شامل عمليات انجام شده در شتاب، ساتنا (بين مشتری) و پايا و پرداخت‌های نقدی، سرعت تکامل بانکداری الکترونيک به طور شايان توجهي بيشتر از بانکداری سنتي است. بر اساس مدل‌های خطی برآورد شده، پرداخت‌های الکترونيکي به طور متوسط 42.901 ميليارد ريال در ماه افزايش می‌يابند در حالي که رشد متوسط ماهيانه پرداخت‌های نقدی بر مبنای اسکناس و مسکوک در گردش تنها 2.275 ميليارد ريال است. همچنين با مقايسه سال 1390 نسبت به 1389، افزايش 127 درصدی پرداخت‌های الکترونيکی بطور چشمگيری به مراتب بيش از افزايش 17 درصدی اسکناس و مسکوک در دست اشخاص است.
لطفاً اهم مزایای بانکداری الکترونیک و نقشی که این خدمت در رفاه عمومی به ارمغان می‌آورد را بیان فرمایید.
بانکداری الکترونيک روشی ساده و قابل کنترل در مديريت مالي است. نه تنها مشتريان، بلکه بانک‌ها نيز به طور گسترده‌ای از مزايای بانکداری الکترونيک بهره‌مند می‌شوند. از جمله مزايای بانکداری الکترونيک که موجبات رفاه عمومي را فراهم می‌آورند می‌توان به «صرفه‌جويي در هزينه‌ها»، «استقلال مکانی و زمانی»، «امنیت» و «حفظ محیط زیست» اشاره کرد.
گسترش بانکداری الکترونیک موجب کاهش هنگفت هزينه بانک‌ها خواهد شد، زيرا بانک‌ها ديگر نيازی به تاسيس شعبه‌های متعدد و استخدام کارمندهای خبره به منظور برقرار کردن ارتباط مستقيم با مشتريان‌شان ندارند؛ کاهش هزينه حمل و نقل، چاپ اسکناس و مسکوک، چاپ صورتحساب‌های بانکی يا رسيدهای پرداخت قبوض از جمله منافع روی آوردن به بانکداری الکترونيک است. علاوه بر اين، از ديدگاه مشتری نيز اين صرفه جويی در هزينه به روشنی قابل درک است زيرا ديگر نيازی به مراجعه حضوری به بانک‌ها ندارد؛ تنها با در دست داشتن کارت پرداخت يا شناسه و رمز اينترنتي بسياری از عمليات بانکداری را به راحتی می‌تواند انجام دهد ضمن آن که خدمات گیرندگان بانکی در هر نقطه از شهر و در هر ساعت از شبانه‌روز بسياری از عمليات بانکداری خود را به راحتی و از طريق دسترسی به اينترنت و يا نزديک‌ترين خودپرداز قابل انجام است .
علاوه بر مزیت‌های بیان شده، امنیت بانکداری الکترونیک را نباید نادیده گرفت؛ حمل پول نقد در سيستم بانکداری الکترونيکی معنایی ندارد به همین منظور ریسک ربوده شدن يا مفقود شدن پول نیز بسيار پايين می‌آيد. فروشگاه‌ها و بانک‌ها نيز ديگر نيازی به نگهداری مقادير زياد پول نقد در باجه‌ها و گاوصندوق‌های خود ندارند.
يکي از برجسته‌ترين مزايای بانکداری الکترونيکي که امروزه بسيار حائز اهميت است، سبز بودن اين صنعت است. شعبه‌های کمتر بانک‌ها سبب اشغال فضای کمتری از شهرمی‌شوند و کاهش مصرف انرژی و سوخت جهت حمل و نقل نیز از تبعات بعدی آن است. همچنين نياز کمتر به چاپ اسکناس و صورت حساب‌های چاپ شده بر روی کاغذ، کمک بسياری در حفظ محيط زيست می‌نماید.