پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گفت‌وگوی راه پرداخت با دکتر ولی‌الله فاطمی در حاشیه همایش چهارم؛ از بعد زمان گذشتهایم اما از بعد مکان هنوز نه!
گروه رسانه‌ای شفق در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با بیش از 30 نفر از فعالان و متخصصان برجسته صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیک ایران و دنیا مصاحبه ویدیویی کرد که مجموعه کامل این گفت‌وگوها را هم به‌صورت متنی و هم به‌صورت ویدیویی، می‌توانید در «مجموعه گفت‌وگوهای راه پرداخت» مشاهده کنید.
آنچه در ادامه آمده است گفت‌وگوی اختصاصی راه پرداخت با دکتر سید ولی‌الله فاطمی اردکانی معاون فناوری اطلاعات و عضو هیئت‌مدیره بانک ملی ایران در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت است.
.
رضا قربانی: لطفا در رابطه با تحلیلی که از فضای بانکی ایران و اولویت‌ها و چالش‌هایی که وجود دارد و نکاتی که باید به آن توجه شود کمی برایمان توضیح دهید.
فاطمی: در ابتدا خوشحالی خودم را از برگزاری چهارمین همایش بانکداری و نظام‌های پرداخت ابراز می‌دارم و این موجب خوشحالی ماست که صنعت بانکداری ما بتواند دوران بلوغ خود را به‌سرعت طی کند و به نقطه‌ای برسیم که بتوانیم ارزش‌های اصلی فناوری را در حوزه بانکداری به نمایش بگذاریم.
قطعاً علم بانکداری و علم فناوری دو مقوله‌ای بودند که همراهی‌شان در سال‌های قبل، خیلی به‌سختی شکل گرفت و چه‌بسا در زمان‌های زیادی مدیریت بانکی و مدیریت مالی بانکی بر این تصور بود که فناوری و فناوری اطلاعات بعضی‌اوقات می‌تواند بازدارنده و مانع رشد مدیریت بانکی و مالی باشد.
رویکردهای اخیر، این فضا را ایجاد کرده که مدیران مالی بانک‌های ما هم احساس کنند که فناوری هم جزئی از ابزارهای مدیریت آن‌هاست و بدون فناوری و بدون بانکداری الکترونیکی و بدون ارائه سرویس‌های خوب، به‌روز و کیفی امکان مدیریت بهینه و به‌روز بانکی سخت است. باعث خوشحالی است که این دو صنعت بانکداری و فناوری همدیگر را پذیرفتند و قطعاً در این مسیر است که می‌توانیم شاهد رشد و شکوفایی بهتر باشیم و با ایجاد ابزارهای جدید و ترکیب ابزارهای بازارهای پولی و بازارهای سرمایه و بازارهای بیمه و بازارهایی که به نحوی در این چرخه خدمات مالی اثرگذار هستند، به مدیریت مالی و بانکی کمک کنیم و این امکان‌پذیر نیست جز با کمک فناوری و سرویس‌های الکترونیکی.
امروز می‌توانیم امیدوار باشیم به‌جایی برسیم که فضا برای سرویس‌های فیزیکی و حداقل توسعه خدمات حضوری امکان‌پذیر نباشد و کسب‌وکار در آن مسیر خیلی توجیه شده نباشد.
به منظر من مدیران نسل جدید امروزمان به این باور رسیده‌اند که تصمیم‌گیری بدون داشتن ابزارها و تحلیل‌های لازم و بدون تسلط بر فناوری قطعاً نمی‌توانند مؤثر واقع شوند. در فضای مدیریتی آینده، مدیر اگر نتواند تحلیل اطلاعات داشته باشد قطعاً نمی‌تواند کارآمد باشد. اگر نتواند از ابزارهای تصمیم‌گیری خوب استفاده کنند نمی‌تواند کارآمد باشد و این برای نظام فناوری ما جایی خوشحالی است که از حوزه ارائه خدمت به مشتری فراتر رفته و به یک ابزار جدی برای تصمیم مدیریت رسیده و این خیلی مهم است چراکه ما تا یک مقطعی فناوری اطلاعات را برای ارائه خدمات بهتر به مشتری می‌خواستیم اما امروز از این مقطع فراتر رفته و به یک بازوی جدی برای تصمیم مدیریتی تبدیل‌شده و این یعنی که جزئی از کسب‌وکار شده است.
این برای من به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه فناوری در صنعت بانکداری فعالیت داشته جای خوشحالی دارد. این می‌تواند برای دوره بعد که می‌خواهیم تااندازه‌ای از بعد مکان رهایی پیدا کنیم، نویدبخش باشد. قبول کنید که ما امروز بیشتر از بعد زمان آزاد شده‌ایم و قید مکان هنوز اثر جدی دارد. البته در سرویس نقشش کمتر شده اما در حوزه منابع و مدیریت سرویس هم می‌تواند اثر مفیدی داشته باشد. یک تحول جدی که در عرصه آینده این صنعت در حوزه بانک‌ها رخ خواهد داد این است که بانک‌ها خودشان بر توسعه سرویس مسلط شوند. در حال حاضر یک وابستگی بین صنعت بانکداری و صنعت فناوری اطلاعات وجود دارد و این وابستگی هنوز به‌صورت کارفرما-پیمان‌کار بعضی‌اوقات چالش ایجاد می‌کند.
به نظر من در دوره آینده و تحول بعدی اگر مدیریت توسعه کسب‌وکار را خودِ بانکدارِ ما بر عهده داشته باشد و بتواند با مدیریت زمان، مؤثر انجام دهد در آن صورت نقش فناوری اطلاعات واقعی شده و به یک ابزار تولید زیرساخت سرویس تبدیل‌شده است و ما هنوز فاصله کوتاهی تا این حوزه داریم. در آن شرایط است که باورِ واقعی در بانکدارهای ما برای استفاده از فناوری ایجاد خواهد شد. وقتی یک بانکدار احساس کند که خودش می‌تواند یک سرویس جدید را تعریف کند و خودش به‌تنهایی می‌تواند در یک برهه محدود زمانی به دست استفاده‌کننده برساند، آن موقع است که باور می‌کند که فضا عوض شده و تازه تحول اصلی شکل‌گرفته است.
بنابراین به نظر من بحث فناوری در حوزه بانکداری به سطح بلوغش نزدیک شده و با این تحول جدید، باور اصلی در ذهن بانکدارهای ما ایجاد می‌شود و در این راستا است که به مهم‌ترین مؤلفه اصلی‌مان که کیفیت است می‌رسیم به‌جایی که کیفیت را بتوانیم تضمین کنیم و بهبود بخشیم. در اینجاست که فضای رقابت تازه شکل می‌گیرد، چون ما توانسته‌ایم سرویس را آماده کنیم و تحویل دهیم و با کیفی کردن، مانیتور کردن و بهبودش و نمایش اثربخشی آن، وارد فضایی می‌شویم که رقابت اثربخش شکل می‌گیرد. الان متأسفانه هنوز مدیریت در عرصه سرویس نیست بلکه مدیریت در عرصه تصمیم سازی است و در لایه استراتژیک نشسته. اما اگر مدیریت بتواند در عرصه سرویس هم نظارت کند، این چرخه تحول هم در بعد استراتژیک هم در بعد سرویس و هم در بعد عملیات کامل می‌شود.
.
رضا قربانی: این روزها خیلی بحث شد و سخنرانان تأکید می‌کردند که بانکداری الکترونیکی یک ترکیب اضافی است چون بانکداری غیر الکترونیکی دیگر معنا ندارد و بانکداری و الکترونیک یا به تعریف برخی دیجیتال، آن‌قدر درهم‌تنیده شده‌اند که تصور امروز از بانکداری فقط یک‌چیز و آن‌هم بانکداری الکترونیک یا دیجیتال است. شما از منظر کلان و حاکمیتی چه چالش‌هایی را می‌بینید که این مفهوم واقعی جا بیفتد؟
فاطمی: یکی از چالش‌های بزرگی که ما داریم این است که بانکداری هنوز خودش را به مشتری قالب می‌کند، چه ازنظر سلیقه، چه ازنظر سوددهی و به نظر من این در چرخه بعدی متحول خواهد شد. آنجایی که خود مشتری و دارنده حساب برای هر سرویسی تصمیم می‌گیرد و اینکه چگونه و با چه اپلیکیشن و در چه کانالی و با چه ابزاری با بانک ارتباط داشته باشد و خودش تصمیم بگیرد که در این راه‌ها چگونه سهمش را بیشتر کند.
گرچه برای قشری از مردم، بانکدار نقش امانت‌دار را دارد، اما قبول کنید که در طول زمان و با آگاهی بیشتر و با داشتن مشتریان با دانش روز این نقش بانک قرار است متفاوت شود و بانکداری ما از نقش اعتماد مدیریتی برای سودآوری بیشتر، جایگاه خودش را از دست می‌دهد و خود مشتری احساس کند می‌تواند تصمیم بهتری بتواند بگیرد چون بانکدار باید یک تصمیم عمومی بگیرد و منافع همه را لحاظ کند ولی مشتری به‌تنهایی می‌تواند منافع خودش را بهتر ببیند و این تحول بعدی است که در صنعت بانکداری الکترونیک رخ خواهد داد.
در حال حاضر ما بیشتر در حوزه سرویس الکترونیک هستیم و به اعتقاد من بانکداری واقعی الکترونیک هنوز شکل نگرفته و بیشتر سرویس‌ها هستند. اما مفهوم اصلی بانکداری آنجا می‌تواند رخ دهد که ما تمام اصول و دستورالعمل‌های بانکداری خود را در محتوای الکترونیک قرار دهیم. می‌توانیم الکترونیک را فردبه‌فرد تعریف کنیم. فرقی که نسل 2 و نسل 3 و فرقی که کتاب بانک 2 و کتاب بانک 3 داشت، بحث این بود که من به‌عنوان یک فرد باید بتوانم همانگونه که دوست دارم، استفاده کنم یا همانگونه که دوست دارم بهره‌برداری کنم.
پس بانک باید مشخصاً برای من یک دستورالعمل خاص دهد، بنابراین بانکداری ما هنوز تا آن بانکداری فاصله دارد. ما هنوز یک دستورالعمل داریم، درصورتی‌که به ازای هر مشتری باید یک دستورالعمل جداگانه داشت و به نظر من به این بانکداری الکترونیک می‌گویند. پس بانکداری الکترونیکی بانکداری است که در آن قید زمان و مکان و عموم و گروه مشتری معرفی نمی‌شود؛ بلکه این است که من شخص چگونه می‌توانم در تعامل با بانک خدمت بانکی خود را بگیرم.
.
رضا قربانی: ممنون از توضیحات خوبی کده دادید. اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
فاطمی: نکته‌ای که به نظرم ذکرش در هر برهه‌ای لازم است و من بارها اشاره کردهام، بحث فرهنگ‌سازی صحیح است. ما نباید نقش مردم را کم بگیریم. فرهنگ‌سازی و تغییر فرهنگ در طول زمان شکل می‌گیرد. نکته اینجاست که با فرهنگ مردم نمی‌شود با یک بخش‌نامه و یک دستورالعمل ابلاغی و دستوری برخورد کرد. بلکه فرهنگ‌سازی باید با یک طراحی بر اساس علم و مدیریت شکل بگیرد و بانکدارها برای منافع خودشان نباید به نحوی عمل کنند که فرهنگ عمومی مصرف یا توسعه بانکداری الکترونیک را تهدید کنند. لازمه این کار، این است که همه ما جدا از منافع گروهی و فردی و کسب‌وکاری خودمان به کلان رشدِ جامعه و شاخص‌های رشد مثل دیگر کشورهای دنیا نگاه کنیم و آنجایی که لازم است یک شاخصی از رشد کشور را توسعه دهیم، نگاهمان را کمی فراتر ببریم.
.
بخش اول ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با دکتر ولی‌الله فاطمی در حاشیه همایش چهارم
بخش دوم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با دکتر ولی‌الله فاطمی در حاشیه همایش چهارم
بخش سوم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با دکتر ولی‌الله فاطمی در حاشیه همایش چهارم