پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانک مرکزی با بازنگری روی دستورالعمل سابق کیپا، آیین نامه جدید نظام پرداخت های مبتنی بر کیف پول الکترونیکی را تدوین کرد.
بانک مرکزی به‌تازگی آیین‌نامه نظام پرداخت‌های مبتنی بر کیف پول الکترونیکی (کیپا 2) را تدوین کرده است. این آیین‌نامه از روی الگوی کارکردی صدور و راهبری کیف پول الکترونیکی و نیز نقشه راه بانکداری همراه و پرداخت سیار بازنویسی شده و در مراحل تصویب قرار دارد.
کیپا 2 ناظر بر ابزارهایی است که کاربرد آنها اساسا در زمینه پرداخت‌های خرد و مبتنی بر کیف پول الکترونیکی است. در این نظام، پرداخت‌ها بدون اتصال به شبکه بانکی تایید شده، اما عملیات تسویه آنها در اتصال با شبکه بانکی صورت می‌گیرد. با توجه به ماهیت برون‌خط (آفلاین) این پرداخت‌ها به لحاظ ارتباط با شبکه بانکی، درنظر گرفتن روش‌های مدیریت مخاطره، تشخیص تقلب و پولشویی برای مبالغ پرداختی از این کانال امری بدیهی است.
طبق آیین‌نامه مبتنی بر کیپا پول الکترونیکی فقط به معنای ارزش پولی ذخیره شده روی ابزار پرداخت تلقی می‌شود، به همین‌خاطر خواص حقوقی پول الکترونیکی با سایر ابزارهای پرداخت بی‌نام و قابل انتقال نظیر اسکناس و مسکوک بانک مرکزی مشابهت دارد. هدف از ایجاد چنین پولی نیز جایگزینی آن در پرداخت‌های خرد با دیگر ابزارهای پرداخت نظیر اسکناس است.
ردیابی کیپا:
کیف پول الکترونیکی (کیپا) به کاربران اجازه می‌دهد تا مبادلات کمتر از 40 هزار تومان بر مبنای اتصال برون‌خطی (آفلاین) به زیرساخت بانک‌ها انجام دهند. چون تراکنش‌های برون‌خطی نیازی به بستر مخابراتی نیست و انجام تراکنش‌ها در کمتر از یک ثانیه اتفاق می‌افتد. تاييد اين تراكنش‌ها صرفا بر اساس سازوكار تعريف‌شده روي ابزار پرداخت صورت مي‌گيرد.
با توجه به تعداد ارقام کوچک lمبادلات و تعداد بالای تراکنش‌های کیپا ردیابی تراکنش‌ها برای صادرکنندگان و پذیرندگان کیپا الزامی نیست. و فقدان یا سرقت کیپا (سرقت موبایل، سرقت کارت) در حکم فقدان پول نقد کاربران به شمار می‌آید. هرچند ممکن اين امكان ردیابی توسط برخي از صادركنندگان يا پذيرندگان به عنوان خدمات ارزش افزوده ارائه شود.
جاگیری کیف پول:
دو رسانه‌ی اصلی برای ذخيره‌سازی ارزش پول الكترونيكی عبارتند از : کارت هوشمند و موبایل. ارزش پول الكترونيكی در کارت هوشمند بر روی چيپ‌كارت ذخيره شده است و دسترسی برای انجام تراكنش‌های مختلف از طريق كليدهای خاص قابل انجام است. در موبایل هم ارزش پول الکترونیکی از طریق زیر ساخت شبکه تلفن همراه امکان پذیر است.
انواع پرداخت:
در آیین‌نامه جدید کیپا به سه نوع پرداخت اشاره شده است:
– پرداخت خرد (Micro Payment): پرداخت‌هايي با مبلغ كمتر از 40 هزار تومان نظير كرايه وسيله نقليه، اتوبوس، مترو، خدمات پاركينگ و خريد كالاهایي مانند روزنامه و … را شامل می‌شود.
– پرداخت برون‌خط (Offline Payment): پرداختی است كه برای انجام آن، نياز به تاييد هيچ نوع سامانه مركزی نیست. اين موضوع از مسئله شيوه اتصال (برخط/ برون‌خط) به زيرساخت‌های بانكی مستقل است. در اين سند منظور از پرداخت برون‌خط، پرداختی است كه بدون اتصال به زيرساخت بانكي قابليت تاييد داشته باشد.
– پرداخت برخط (Online Payment): پرداختي است كه براي تاييد، نياز به اتصال برخط به زيرساخت بانكی داشته باشد، از جمله اين پرداخت‌ها مي‌توان به پرداخت‌هاي انجام شده توسط نظام‌هاي شاپرک و نظام پرداخت اينترنتی اشاره كرد. به‌منظور كنترل ميزان نقد صادر شده در قالب كيپا، نظام جامع اطلاعاتي و پردازشی مبتنی بر كليدها و مجوزهای محرمانه در بانك مركزيی ايجاد می‌شود.
ارزش نقد کیپا به هیچ جساب بانکی وایسته نیست و تراکنش‌های آن هم در هیچ سامانه‌ای ثبت نمی‌شود.
ارکان درگیر کیپا:
اركان و ذي‌نفعان مختلفي در شكل‌گيري نظام پرداخت‌هاي خرد اعم از صادركننده (مرجعی که پول الکترونیکی را صادر می‌کند وبه آن اعتبار می‌بخشد)، پذيرنده، فروشنده، مشتري، تنظيم‌كننده و ناظر بر مقررات و استانداردها و نهاد مرجع فني‌ـ اجرایي ( نهادی جدید تحت نظارت بانک مرکزی که مسئوليت راهبری و پيشبرد طرح، معرفي، به روز رسانی استانداردها و عملياتي کردن كيپا در سطح ملي را دارد) نقش دارند.
مطابق آیین‌نامه کیپا مشتری با مراجعه به بانک می‌تواند درخواست صدور کیف پول الکترونیکی کارتی کند، بانک نیز براساس مجوز دریافتی از بانک مرکزی با استفاده از کلیدهای صدور، شارژ و دشارژ اقدام به صدور کیف پول می‌کند.
برای صدور کیف پول الکترونیکی روی سیم‌کارت تلفن همراه نیز مشتری از طریق بانک می‌تواند درخواستش را ارائه دهد. بانک هم از طریق OTA کیف پول روی موبایل مشتری را فعال می‌کند. سیم‌کارت صادر شده از طرف اپراتور در یکی از مراحل شخصی‌سازی باید برای تعبیه کیف پول در اختیار صادرکننده قرار بگیرد. برای صدور کیف پول الکترونیکی موبایل متمرکز (جیرینگ) نیز مشتری با مراجعه به بانک می‌تواند درخواستش را ارائه دهد. بانک در زيرساخت در نظر گرفته شده برای اين منظور كيف پول متناظر با موبايل مشتري را ايجاد مي‌کند.
پذیرندگان، شركت‌هایی هستند كه بر اساس مجوز صادر‌شده از سوی بانک مركزی، با اتصال به زيرساخت بانكي كيپا نسبت به انتقال پول الكترونيكی جمع‌آوري شده از طريق دستگاه‌های پذيرندگی به شبكه بانكي و حساب‌هاي فروشندگان اقدام می‌کنند.
دو نوع از پذيرندگان در وضعيت جاري متصور است: نوع اول پذيرندگانی كه پايانه‌های خاص نظام پرداخت‌های مبتنی بر كيف پول در محل فروشگاه‌ها نصب می‌كنند. اما نوع دوم از طريق شبكه موبايل نسبت به جمع‌آوری تراكنش‌های خريد اقدام می‌کنند.
– در نوع اول شرکت‌ها با نصب پايانه‌هاي فروش خاص يا توانمندسازی پايانه‌هاي فروش موجود امكان انجام تراكنش برون‌خط از طريق كيف پول الكترونيكی كارتي را فراهم مي‌كنند، از طريق كليدهای ارائه شده توسط بانک مركزی امكان فعال‌سازی پايانه‌های خود را دارند. پس از انجام تراكنش خريد، مانده كيف پول به روز شده و سپس تراكنش مربوطه در دوره‌هاي زماني مشخص برای زيرساخت تسويه نظام پرداخت‌های مبتني بر كيف پول برای تسويه با فروشنده ارسال می‌شود. (امكان شارژ كيف پول در اين پايانه‌ها وجود ندارد)
– در نوع دوم کیف پول الکترونیکی روی سیم‌کارت تلفن همراه، از طریق رابط NFC به انجام تراکنش می‌پردازد. یا اپراتور موبايل با دريافت مجوز از بانک مركزي به‌عنوان پذيرنده محسوب مي‌شود؛ بدين‌صورت كه تراكنش را با كليد مخصوص براي كيف پول موجود روي سيم‌كارت ارسال كرده و در صورت موفقيت، تراكنش را براي تسويه با فروشنده به زيرساخت تسويه نظام پرداخت‌هاي مبتني بر كيف پول ارسال مي‌كند.
در حالت كيف پول الكترونيكی موبايل متمركز (جيرينگ)، اپراتور با دريافت مجوز نقش پذيرنده را ايفا كرده، پس از توليد تراكنش معتبر خريد، آن را براي كنترل قابليت انجام به زيرساخت نگهداري مانده‌هاي كيف پول موبايل متمركز ارسال مي‌کند. در صورت تاييد تراكنش، اين تراكنش براي انجام تسويه توسط زيرساخت تسويه مورد پردازش قرار مي‌گيرد.
منبع: عصر ارتباطات
